Sapos yumi mekem se 2025 federal badjet i olsem $100 nomo, wanem i stap insaed lem?

Badjet blo Ostrelia hemi bigwan tumas, mifala i bin eksplenem smol blo helpem yu save.

Jim Chalmers speaking. The background blends together parliament house in Canberra and Australian money

Pepa blo badjet ia i save talemaot sam moa samting lo saed blong ol samting we kavman i save karemaot mani from mo ol samting we i save putum mani lem. Source: SBS

Kavman blo Ostrelia i bin putum $785.7 billion blong yusum long badjet lo Tuesday ia blong 2025-26 fainansal yia, hemia i stap lo evri samting olsem daonem tax mo mekem meresin i no sas tumas.

Treasurer Jim Chalmers lo Tuesday i bin showem se bae oli kat wan defesit blong $42 billion blo nekis fainansal yia, hemia i smolwan bitim toktok lol mid-yia fainansal apdeit — be pepa blong badjet i talemaot moa samting long saed blo wea mani i kam from mo wea bae i save ko.
Sapos mani ia i olsem $100 nomo, hemia ol samting we i stap insaed lem.

Ol samting we mani blo badjet i save ko lem

2025
Source: SBS
Sapos badjet ia i $100, sosal sekuriti mo welfea bae i karemaot $37 — hemia i bigwan bitim ol nara samting we kavman i save yusum mani lem.

Olsem $15.90 bae oli yusum long helt, $6.90 long edukesen, mo $6.60 long difens.

Jeneral pablik servis bae i karemaot $4, be $10.60 bae i save ko long saed blong ol nara kaen servis, olsem bildim moa haos, transpot, mo eneji.

Afta bae $19.10 i save ko lo sam nara kaen samting.

Wanem ol samting blong karemaot mani blo yusum

A graphic showing how the 2025 federal budget would be funded if it were $100.
Source: SBS
Sapos mani we i save kam lo Treasury lo nekis fainansal yia i olsem $100 nomo, fulap mani blem bae i kam from ol pipol we i pem takis blem nomo.

Olsem $47.56 bae i kam from takis blo wanwan mo nara kaen takis blo holem, mo bisnis takis i olsem bitim $19 smol.

Mani blong Gud mo Servis Takis (GST) i olsem $12.81, mo $3.71 bae i kam from bensin, mazut mo ol nara kaen fuel.

Wan nara kaen praes lo tabak, mo bia mo stron alkol, i olsem $1 nomo blo olgeta, mo 57 cents nomo bae i kam from oli we i bin aplae lo wan visa.

Ol nara mani, olsem $14.45, bae i kam from sam nara kaen samting bakagen.

Share

Published

By Amy Hall
Presented by Jarrod Landells
Source: SBS

Share this with family and friends


Follow SBS Bislama

Download our apps
SBS Audio
SBS On Demand

Listen to our podcasts
Independent news and stories connecting you to life in Australia and Bislama-speaking Australians.
Ease into the English language and Australian culture. We make learning English convenient, fun and practical.
Get the latest with our exclusive in-language podcasts on your favourite podcast apps.

Watch on SBS
SBS World News

SBS World News

Take a global view with Australia's most comprehensive world news service