این روزها شهر مرزی اسلام‌قلعه میزبان هزاران پناهنده‌ای است که از ایران اخراج می‌شوند.
دولت ایران در اواخر ماه می برای بازگشت پناهندگان «غیرمجاز» افغان ضرب‌الاجل تعیین کرد، اما پس از حملات اسراییل به این کشور، روند بازداشت و اخراج آن‌ها را به طور بی‌سابقه‌ای شدت یافته است.
ایران میزبان حدود ۴ میلیون مهاجر و پناهنده افغان است که بسیاری از آنان برای دهه‌ها در این کشور زندگی کرده‌اند.
اما بنا بر داده‌های داده‌های کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان (UNHCR)، از آغاز امسال، بیش از یک میلون و ۲۰۰ هزار پناهنده از ایران به افغانستان بازگردانده شده‌اند.
سازمان صلیب سرخ روز سه‌شنبه (۸ جولای/۱۷ سرطان) اعلام کرد که خود را برای پذیرش یک میلیون نفر دیگر آماده می‌کند.
سامی فخوری، رئیس هیأت نمایندگی فدراسیون بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر در افغانستان، گفت: «اکثریت این افراد در تصمیم‌گیری برای بازگشت نقشی نداشتند. آن‌ها را سوار بس کردند و به مرز بردند.»
اما این زنان و دختران آواره هستند که مجبورند بعد از بازگشت به سیستم سخت‌گیرانه و سرکوب‌گرانه طالبان تن دهند. طالبان از زمان بازگشت شان به قدرت در ماه آگوست ۲۰۲۱ قوانین سخت‌گیرانه‌ای را بر زنان و دختران در افغانستان اعمال کرده‌اند.
زکی حیدری از سازمان عفو بین‌الملل آسترالیا به اس‌بی‌اس نیوز گفت: «این زنان جوان یا حتا کودکانی که از ایران اخراج می‌شوند... با ازدواج‌های اجباری و انواع دیگر نقض حقوق شان توسط طالبان و رژیم آن‌ها روبه‌رو خواهند شد.»
او افزود: «میلیون‌ها زن به همان رژیمی بازمی‌گردند که زمانی برای یافتن مکانی امن از آن گریخته بودند. حالا دوباره با همان نقض‌های حقوق بشری مواجه‌اند.»
'جنسیت تنها گناه زنان'
محکمه/دادگاه کیفری بین‌المللی روز سه‌شنبه برای دو تن از رهبران ارشد طالبان به اتهام ارتکاب «جنایت علیه بشریت» از طریق آزارواذیت زنان و دختران حکم بازداشت صادر کرد.
قاضیان دادگاه اعلام کردند که دلایل کافی برای اثبات این وجود دارند که هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان، و عبدالحکیم حقانی، رئیس دادگاه عالی طالبان، مرتکب آزار مبتنی بر جنسیت شده‌اند.
دادگاه در بیانیه خود گفت: «اگرچه طالبان برخی محدودیت‌ها را بر کل جمعیت اعمال کرده‌اند، اما به طور خاص دختران و زنان را به‌دلیل جنسیت شان هدف قرار داده‌اند و آنان را از حقوق و آزادی‌های اساسی محروم کرده‌اند.»
از زمان تصاحب دوباره قدرت، مقام‌های طالبان که پیش از این نیز بین سال‌های ۱۹۹۶ و ۲۰۰۱ بر افغانستان حکومت کرده بودند، دختران و زنان را از تمام حقوق اساسی شان، از جمله آموزش، اشتغال، آزادی بیان و رفت‌وآمد، محروم کرده‌اند.
هزاران زن تنها در میان پناهندگان اخراج‌شده هستند. Source: AAP / Muhammad Balabuluki
این قطع‌نامه روز دوشنبه، ۷ جولای، با ۱۱۶ رأی موافق و ۱۲ رأی ممتنع تصویب شد. آمریکا و اسراییل به این قطع‌نامه رأی مخالف دادند.
در قطع‌نامه «نگرانی جدی نسبت به سرکوب شدید، روبه‌وخامت، گسترده و نظام‌مند تمام زنان و دختران افغانستان توسط طالبان» ابراز شده است.
کشورهای عضو سازمان ملل متحد از طالبان خواستند تا هرچه زودتر به «محدودیت‌های غیرقابل تحمل» خود «بر حقوق انسانی زنان و دختران» پایان دهد.
با این‌حال، برخی از گروه‌های حقوق بشری چندان امیدوار نیستند.
زکی حیدری گفت: «در چهار سال گذشته هیچ تغییری نیامده و در آینده هم نخواهد آمد.»
او افزود: «تنها تغییری که آمده، محدودیت‌های بیشتر بر حقوق زنان، نقض‌های حقوق بشری، بیکاری، گرسنگی و فقر است.»
سرپیچی از قوانین طالبان
اگرچه دختران افغانستان از آموزش فراتر از صنف ششم منع شده‌اند، اما بسیاری‌ها با شرکت در مکاتب زیرزمینی، قوانین طالبان را نادیده می‌گیرند.
مظفر علی، عکاس و فعال حقوق بشر، سال گذشته در سفرش به افغانستان از شبکه‌ای زیرزمینی از مکاتب و مراکز آموزش پرستاری و قابلگی در کابل بازدید کرد.
او به اس‌بی‌اس گفت: «این دختران جان خود را به خطر می‌انداختند، اما تنها امیدشان این بود که آموزش‌های خود را صنف دوازدهم به پایان برسانند و مستقل شوند.»
او افزود: «طالبان بر زنان محدودیت وضع می‌کرد و هم‌زمان زنان در برابر آن محدودیت‌ها مقاومت می‌کردند. آن‌ها از امید و آرزوهای شان دست‌بردار نبودند و به تحصیل ادامه می‌دادند.»
او همچنین شاهد مقاومت زنان در غرب شهر بود.
«دیدم که زنان کسب‌و‌کارهای کوچکی راه انداخته‌اند- دختری ۱۱ ساله درست کنار یک ایست بازرسی طالبان شیریخ می‌فروخت.»
«من او را قهرمان خودم می‌دانم.»
با این‌حال، او به‌شدت نگران کسانی است که به کشوری بازگردانده می‌شوند که «نه مکتبی در آن هست و نه امیدی به زندگی آزاد».
او گفت: «بسیاری از این پناهندگان در ایران بزرگ شده‌اند، در آنجا به دنیا آمده‌اند، آموزش دیده‌اند، کار کرده‌اند، و حالا ناگهان وارد افغانستان می‌شوند، جایی که طالبان با انواع محدودیت‌ها به پیشواز آن‌ها می‌روند.»
«این بازگشت رویاهای آن‌ها را درهم می‌شکند.»
