Key Points
- Een verdrag is een formele overeenkomst tussen overheden en de Aboriginal- en Torres Strait Islander-volkeren.
- Veel First Nations-mensen zien een verdrag als een stap richting rechtvaardigheid, respect en betere relaties in de toekomst.
- Een nationaal verdrag zou één landelijke overeenkomst tot stand brengen voor de erkenning van de rechten van de Aboriginal- en Torres Strait Islander-volkeren in heel Australië.
- Wat is het verschil tussen Aboriginal landrechten, inheemse titel en verdrag?
- Wat betekent een verdrag in Australië?
- Waarom is een verdrag belangrijk?
- Wat zou er in een verdrag kunnen staan?
- Wat is de volgende stap voor een verdrag in Australië?
Een verdrag is een formele overeenkomst tussen overheden en de Aboriginal- en Torres Strait Islander-volkeren. Een verdrag legt vast hoe zij kunnen samenwerken, de rechten en geschiedenis van de First Nations erkennen, en een plan voor de toekomst opstellen.
Het begrijpen van wat een verdrag betekent, is een krachtige manier om verbinding te maken met het verhaal van Australië. Het gaat niet alleen over wetten en politiek, maar over respect, waarheid en het opbouwen van een rechtvaardigere samenleving voor iedereen die dit land zijn thuis noemt.
Wat is het verschil tussen Aboriginal landrechten, inheemse titel en verdrag?
Hoewel deze termen vaak samen worden genoemd, betekenen ze verschillende dingen:
- Landrechten: Wetten gecreëerd door regeringen die bepaalde delen van het land van de Kroon teruggeven aan Aboriginals en Torres Strait Islanders, meestal beheerd door Land Councils.
- Native title: Wettelijke erkenning dat sommige First Nations mensen nog steeds rechten hebben op hun land en wateren volgens hun traditionele wetten en gebruiken.
- Treaty: Een formele overeenkomst tussen regeringen en First Nations volken.
Samen streven deze benaderingen ernaar rechtvaardigheid, erkenning en zelfbeschikking voor de First Nations-volkeren te bevorderen.
Protesters march from Parliament House to Flinders Street Station during the Treaty Before Voice Invasion Day Protest on January 26, 2023, in Melbourne, Australia. (Photo by Alexi J. Rosenfeld/Getty Images) Credit: Alexi J. Rosenfeld/Getty Images
Wat betekent een verdrag in Australië?
Een verdrag is een juridisch bindende overeenkomst tussen twee groepen. In landen zoals Nieuw-Zeeland hebben de overheid en de Maori het Verdrag van Waitangi ondertekend. In Canada bestaan veel verdragen met de First Nations-volkeren.
In tegenstelling tot andere landen heeft Australië bij de Britse kolonisatie geen nationaal verdrag gesloten met de First Nations-volkeren. Toen de Britten zich voor het eerst op Aboriginal-land vestigden, verklaarden zij het land tot terra nullius, wat betekent “land dat van niemand is”. Ze zagen daarom geen noodzaak om te onderhandelen met de Aboriginal-naties. Omdat er nooit een verdrag is geweest, is er ook nooit een brede overeenkomst gemaakt over het delen van land, hulpbronnen of beslissingsmacht – een gemis dat velen beschouwen als onafgemaakt werk.
Voor veel First Nations-mensen is deze “unfinished business” de reden dat het onderwerp verdrag nog steeds zo belangrijk is in het huidige gesprek.
Besprekingen over een verdrag in Australië gaan over het erkennen van die geschiedenis, het waarborgen van rechten, en ervoor zorgen dat First Nations-gemeenschappen echt mee kunnen beslissen. Juridisch expert Dr. Harry Hobbs zegt hierover:
“Idealiter zouden verdragen worden onderhandeld tussen de Aboriginal- en Torres Strait Islander-gemeenschappen aan de ene kant, en de staats- en federale overheden aan de andere kant. Dat komt omdat de Australische grondwet de bevoegdheden verdeelt tussen het federale parlement en de deelstaatparlementen.”
De Aboriginal- en Torres Strait Islander-volkeren willen een gedeelde toekomst waarborgen, succes voor iedereen versterken en de cultuur van de First Nations in het hedendaagse Australië erkennen en vieren. Uiteindelijk betekent een verdrag in Australië dat er eerlijk wordt gesproken over wat er in het verleden is gebeurd en dat er een nieuwe koers voor de toekomst wordt uitgezet.
(from left to right) Former Queensland Truth-Telling and Healing Inquiry chairperson Joshua Creamer, NSW Treaty Commissioner Naomi Moran and co-chair of the First Peoples' Assembly of Victoria Ngarra Murray. Credit: NITV / The Point
Waarom is een verdrag belangrijk?
Veel First Nations-mensen zien een verdrag als een stap richting rechtvaardigheid, respect en betere relaties in de toekomst.
Reuben Berg, een Gunditjmara-man en leider in de verdragstrajecten van Victoria, zegt: "Ik denk dat een verdrag zo belangrijk is, het gaat over het opnieuw vormgeven van de relatie tussen de First Peoples en de overheid, of dat nu op staatsniveau of op federaal niveau is."
Een verdrag is belangrijk omdat het kan:
- De Aboriginal- en Torres Strait Islander-volkeren erkennen als de Eerste Volken van Australië.
- Waarheidsvertelling over de geschiedenis van Australië mogelijk maken.
- Echte samenwerkingen opbouwen over onderwerpen zoals land, gezondheid, onderwijs, economische ontwikkeling en cultuur.
Wirdi-man en advocaat Tony McAvoy zegt: "Wanneer we in staat zijn ons eigen leven te controleren, zelf beslissingen te nemen en zelf diensten te leveren, zijn we het gezondst, het sterkst, en het meest spiritueel en cultureel in balans. Als je accepteert dat dat een van de gevolgen van het verdrag is, dan is dat goed voor de rest van het land."
Wat zou er in een verdrag kunnen staan?
Verdragen kunnen vele vormen aannemen en verschillende onderwerpen behandelen. Ze kunnen onder meer omvatten:
- Het erkennen van soevereiniteit en het recht van First Nations-volkeren om beslissingen te nemen over hun eigen gemeenschappen.
- Overeenkomsten over het gebruik, beheer en de bescherming van land, water en hulpbronnen.
- Verbintenissen om talen, culturele locaties en tradities te revitaliseren en te beschermen.
- Financiering en ondersteuning voor gezondheid, onderwijs, huisvesting en andere programma’s.
Gunnai-, Gunditjmara- en Djab Wurring-vrouw en senator voor Victoria, Lidia Thorpe, gelooft dat lokale gemeenschappen het voortouw moeten nemen in dit proces.
Ik denk dat we clans en naties vertegenwoordigd moeten hebben op lokaal bestuursniveau. Juist in die lokale gemeenschappen kunnen we echte verandering teweegbrengen.Senator Lidia Thorpe
Independent Senator Lidia Thorpe during Question Time in the Senate chamber at Parliament House in Canberra. Source: AAP / MICK TSIKAS/AAPIMAGE
Wat is de volgende stap voor een verdrag in Australia?
In heel Australië verloopt de voortgang van verdragen in verschillend tempo. Sommige deelstaten, zoals Victoria en Queensland, hebben al stappen gezet richting hun eigen verdragen, terwijl andere, zoals New South Wales, nog in consultaties zitten over hoe een verdrag daar eruit zou kunnen zien. Elk proces wordt geleid door lokale behoeften en kan dus in het hele land anders zijn.
Op dit moment loopt Victoria voorop. In september 2025 bereikten de regering van Victoria en de First People’s Assembly of Victoria een principeovereenkomst voor Australië’s eerste volledige staatsbrede verdrag, het resultaat van jarenlange onderhandelingen en overleg met de gemeenschap. Het verdragstraject van Victoria wordt algemeen erkend als een toonaangevend voorbeeld voor de rest van Australië.
Het is belangrijk om te weten dat een nationaal verdrag en staatsverdragen verschillend zijn.
- Een nationaal verdrag zou één landelijke overeenkomst creëren voor de erkenning van de rechten van Aboriginal- en Torres Strait Islander-volkeren in heel Australië.
- Staats- en territoriumverdragen zijn afgestemd op de lokale situatie, met de focus op lokale prioriteiten en behoeften. Veel voorstanders geloven dat zowel een nationaal als staatsverdragen nodig zijn, die samenwerken om echte verandering te bewerkstelligen.
Een verdrag gaat niet alleen over First Nations; het gaat over erkenning, respect en eerlijkheid voor iedereen. Een verdrag helpt een toekomst op te bouwen waarin iedere stem en ervaring wordt gewaardeerd.
De volgende hoofdstukken van het verdrag zullen worden geschreven door lokale gemeenschappen, overheden en iedereen die wil bijdragen aan de toekomst van Australië. Het begrijpen van het verdragstraject is een manier voor iedereen om zich dieper te verbinden met de geschiedenis van dit land en samen te helpen een rechtvaardigere toekomst vorm te geven.
Deze Australia Explained aflevering bevatte fragmenten uit het tv-programma: Living Black - The Case for a Treaty dat voor het eerst werd uitgezonden in juli 2025. U kunt de volledige aflevering bekijken op SBS On Demand.
Stream free On Demand
The Case For A Treaty
episode • Living Black • News And Current Affairs • 34m
episode • Living Black • News And Current Affairs • 34m
Vragen of ideeën voor de redactie van Australia Explanied? Stuur een e-mail naar australiaexplained@sbs.com.au.
