Η Κρήτη έχει ιδιαίτερη στρατηγική αξία, ως ένα νησί που βρίσκεται στο μέσο της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου, ελέγχει τις αεροπορικές και θαλάσσιες συγκοινωνίες από ανατολικά προς δυτικά και από βόρεια προς νότια ή και αντίστροφα, αποτελώντας ιδανική βάση αεροναυτικών επιχειρήσεων προς κάθε κατεύθυνση.
Απόρροια της αξίας αυτής, ήταν να βρεθεί η Κρήτη από τις αρχές του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τόσο των Βρετανών, όσο και των Γερμανών.
Στην Κρήτη, όπου είχε μεταφερθεί η προσωρινή πρωτεύουσα του ελεύθερου Ελληνικού κράτους από τις 23 Απριλίου 1941, δόθηκε μια από τις πιο ιδιότυπες μάχες τού Β' Παγκοσμίου πολέμου, διότι για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία σημειώθηκαν επιχειρήσεις αλεξιπτωτιστών και αερομεταφοράς δυνάμεων σε τόσο εύρος.
Κατά τη διάρκεια της μάχης πλήθος απλών άτακτων πολιτών αποφάσισαν να βοηθήσουν στην άμυνα του νησιού, πληρώνοντας με αίμα τόσο κατά τη μάχη όσο και κατά τα γερμανικά αντίποινα που ακολούθησαν.
Η επιχείρηση «Ερμής»
Η γερμανική επίθεση από τον αέρα κατά της Κρήτης εκδηλώθηκε το πρωί της 20ης Μαΐου 1941, με την επιχείρηση να ονομάζεται «Ερμής». Μετά από σφοδρό βομβαρδισμό, πολυάριθμα σμήνη μεταφορικών αεροσκαφών άρχισαν να πραγματοποιούν ρίψεις αλεξιπτωτιστών στην περιοχή Χανίων - Μάλεμε. Ταυτόχρονα άρχισε και η προσγείωση ανεμοπλάνων με αερομεταφερόμενα τμήματα.
Οι Γερμανοί συνάντησαν την σθεναρή αντίσταση των αμυνομένων, που περίμεναν τον εχθρό στα σημεία ακριβώς της επίθεσης — οι Άγγλοι γνώριζαν πλήρως το σχέδιο της γερμανικής επιχείρησης, έχοντας προηγουμένως υποκλέψει τις συνομιλίες που είχαν γίνει δια μέσω ασυρμάτου.
Έλληνες, Άγγλοι, Νεοζηλανδοί και Αυστραλοί στρατιώτες, καθώς και όσοι από τούς κατοίκους διέθεταν όπλα, αποδεκάτισαν τα πρώτα κύματα των επιτιθεμένων.
Την φύλαξη του δυτικού μετώπου του νησιού είχαν αναλάβει οι Νεοζηλανδοί στρατιώτες, έχοντας στο πλευρό τους Αυστραλούς, Βρετανούς, αλλά και Έλληνες.
Στα κεντρικά του νησιού βρίσκονταν οι Βρετανοί με μικρότερο αριθμό Αυστραλών και Ελλήνων.
Οι Αυστραλοί ήταν εκείνοι που έμελλε να υπερασπιστούν με τις υπόλοιπες συμμαχικές δυνάμεις το Ηράκλειο, αλλά και την ευρύτερη περιοχή από την Γεωργιούπολη ως το Ρέθυμνο.
Μαρτυρίες Αυστραλών που πολέμισαν στη Μάχη της Κρήτης
Ανάμεσα στους στρατιώτες που υπερασπίστηκαν την Κρήτη ήταν και ο Γκόρντον Μπιλ, ο οποίος περιέγραψε στο πρόγραμμα τα όσα βίωσε κατά την επίθεση των Γερμανών στις 20ης Μαΐου 1941.
Ο κόσμος ουρανός είχε γεμίσει αλεξιπτωτιστές, μαζί τους έφταναν στη γη και πολεμοφόδια.
Πολύ γρήγορα λέει από ο Γκόρντον Μπιλ, 300 από αυτούς, ανάμεσα τους και ο γενικός διοικητής της επιχείρησης πιάστηκαν αιχμάλωτοι.
Στις περιοχές Ρεθύμνου και Ηρακλείου η γερμανική επίθεση εκδηλώθηκε τις απογευματινές ώρες της ίδιας ημέρας, όμως οι αλεξιπτωτιστές σε αυτές τις περιοχές υπέστησαν τρομακτικές απώλειες και δεν μπόρεσαν να σημειώσουν καμία επιτυχία.
Έως το απόγευμα της δεύτερης ημέρας (21η Μαΐου), κανένα από τα αεροδρόμια δεν είχε καταληφθεί από τούς αλεξιπτωτιστές, πού είχαν κυριολεκτικά αποδεκατιστεί και βρίσκονταν σε δύσκολη θέση.
Τελικά τις απογευματινές ώρες της ίδιας ημέρας, οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές κατόρθωσαν να καταλάβουν το αεροδρόμιο του Μάλεμε.
Η αντεπίθεση που εκτοξεύτηκε για την ανακατάληψη του αεροδρομίου και του υψώματος 107 από το οποίο ελέγχονταν η ευρύτερη περιοχή, δεν ήταν έγκαιρη με αποτέλεσμα να αποτύχει.
Παρόλα αυτά, ο αγώνας συνεχίσθηκε μέχρι την 29η Μαΐου, οπότε άρχισε η εκκένωση της Κρήτης από τις βρετανικές δυνάμεις, η οποία και ολοκληρώθηκε το βράδυ της 31ης Μαΐου.
Η δεκαήμερη επίθεση που στοίχισε στον Άξονα
Oι απώλειες των υπερασπιστών του νησιού ανήλθαν σε 4.000 ώς 5.000 νεκρούς από τους οποίους οι 2.000 ήταν ναύτες του Bρετανικού Ναυτικού, 1.800 στρατιώτες των Aυτοκρατορικών Στρατευμάτων και πολλοί Έλληνες, στρατιώτες και πολίτες -τα θύματα σε αυτές τις δύο κατηγορίες ποτέ δεν καταμετρήθηκαν με τη μέγιστη ακρίβεια.
Σε αυτούς περιλαμβάνονται 2.000 τραυματίες και 12.000 αιχμάλωτοι στρατιώτες στα χέρια του εχθρού.
Τα θύματα των Γερμανών στη δεκαήμερη επιχείρηση ξεπερνούσαν τα θύματα τους σε ολόκληρη την επιχείρηση κατά της Γιουγκοσλαβίας και της Ελλάδος. 5.000 ώς 6.000 στρατιώτες νεκροί και τραυματίες.
Aπό αυτούς 4.750 ήταν αλεξιπτωτιστές, σώμα επίλεκτο που ώς τότε είχε πετύχει σημαντικά κατορθώματα με μικρό κόστος.
Το γεγονός αυτό ανάγκασε τον διοικητή του Γερμανικού Σώματος Αεροπορίας τον Αντιπτέραρχο Στούντεντ να ομολογήσει ότι η Κρήτη υπήρξε «ο τάφος των Γερμανών Αλεξιπτωτιστών».
Η Μάχη που κέρδισε τον πόλεμο
Συνολικά τα στρατηγικά οφέλη που αποκόμισαν οι Γερμανοί από την επιχείρηση κατά της Ελλάδος ήταν μικρά, σε σχέση με τις δυνάμεις και το χρόνο πού διέθεσαν.
Μακροπρόθεσμα, η κατάληψη της Ελλάδας αποδείχτηκε παθητικό στην πολεμική προσπάθεια της Γερμανίας.
Η προσπάθεια της Ελλάδας ωστόσο, συνέβαλε πολλαπλά και ουσιαστικά στη συμμαχική προσπάθεια κατά του Άξονα, γιατί καθυστέρησε και απασχόλησε ένα μεγάλο μέρος της γερμανικής πολεμικής μηχανής.
Αυτό είχε ως άμεσο αποτέλεσμα τη δέσμευση ισχυρών γερμανικών δυνάμεων, που διαφορετικά θα ήταν δυνατό να είχαν διατεθεί σε άλλα μέτωπα, δίνοντας τη δυνατότητα στους Βρετανούς να σταθεροποιήσουν τη θέση τους στην Αφρική και στην Εγγύς Μέση Ανατολή, με σημαντικές επιπτώσεις στην εξέλιξη του Β ́ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο Thomas Richard George Lea, ο οποίος σε νεαρή ηλικία πήρε μέρος με τους ΑΝΖΑΚς στις πολεμικές επιχειρήσεις στην Ηπειρωτική Ελλάδα και μετά στην Κρήτη, μιλώντας αποκλειστικά στο πρόγραμμά μας, είπε πως ο χρόνος που χρειάστηκε στις δυνάμεις του Άξονα να κάμψουν την αντίσταση συμμάχων και Ελλήνων ήταν η αφορμή για την ήττα τους αργότερα κόντρα στον ρωσικό στρατό, στην παγωμένη από τον χειμώνα βαρύ χειμώνα, πρώην Σοβιετική Ένωση.
Περισσότερα για τη μάχη αυτή που διήρκησε δέκα ημέρες με σημαντικές απώλειες για τις δυνάμεις του Άξονα, ακούμε από τον Στέργο Καστελλορίου.
