Content Warning:
- Αυτό το άρθρο και το επεισόδιο podcast περιέχουν αναφορές σε βία που θα μπορούσαν να ενοχλήσουν μερικούς ανθρώπους.
Όταν ο Captain James Cook έφτασε για πρώτη φορά στις ακτές της σημερινής Αυστραλίας, ονόμασε αυτή την τεράστια γη ως «Terra Nullius», την γη του κανενός. Ωστόσο, η νησιωτική ήπειρος φιλοξενούσε εκατοντάδες διαφορετικές φυλές Αβορίγινων και Νησιωτών του Στενού Τόρες - εκατοντάδες χιλιάδες αυτόχθονες πληθυσμούς που θεωρήθηκαν αμέσως ως «υποκείμενα» του βρετανικού στέμματος.
Αυτό έγινε το έναυσμα για τους Πολέμους των Συνόρων, τις βίαιες συγκρούσεις μεταξύ των αυτόχθονων πληθυσμών και των εποίκων που σημάδεψαν την δημιουργία της Αυστραλίας. Μια ιστορία που μόλις τώρα αρχίζει να αναγνωρίζεται.
Η κινηματογραφίστρια Rachel Perkins είναι μια ιθαγενής γυναίκα των φυλών Arrernte και Kalkadoon, που έχει και ευρωπαϊκές ρίζες. Δημιούργησε την σειρά ντοκιμαντέρ «The Australian Wars», που περιγράφει λεπτομερώς τον αγώνα των αυτόχθονων πληθυσμών να υπερασπιστούν τα εδάφη τους από τους Βρετανούς αποίκους.
Αυτοί ήταν οι πόλεμοι που έγιναν στην Αυστραλία και έχτισαν το σύγχρονο αυστραλιανό κράτος.Rachel Perkins, Filmmaker
Οι αυστραλιανοί πόλεμοι διεξήχθησαν σε όλη την ήπειρο, από την άφιξη του πρώτου στόλου το 1788, και μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1930, αλλά αυτές οι συγκρούσεις δεν διδάσκονταν στο σχολείο και δεν αναγνωρίστηκαν ως πόλεμος μέχρι τα τέλη του 20ού αιώνα.
Ο καθηγητής Henry Reynolds είναι ένας από τους πιο σεβαστούς ιστορικούς της Αυστραλίας και ειδικός στον πόλεμο. Όταν άρχισε να διδάσκει ιστορία το 1966, δεν υπήρχαν σχεδόν καθόλου αναφορές στους Αβορίγινες στα βιβλία Αυστραλιανής ιστορίας.
«Ανέφερε τους Αβορίγινες μόνο δύο φορές, απλώς εν παρόδω, και δεν υπήρχε καν εγγραφή στο ευρετήριο», λέει.
Δείτε το τρέιλερ του The Australian Wars:
Ο καθηγητής Ρέινολντς λέει ότι αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι οι Πόλεμοι των Συνόρων δεν θεωρούνταν στα μέσα του 20ού αιώνα ως πόλεμος πλήρους κλίμακας, καθώς η σύγκρουση έμοιαζε με ανταρτοπόλεμο.
«Η άποψη ήταν ότι ήταν πολύ μικρός και διάσπαρτος για να θεωρηθεί ότι έχει τη βαρύτητα του πολέμου. Δεν υπήρχαν στολές, ούτε στρατιώτες που παρελαύνουν… Ποτέ δεν θεωρήθηκαν μάχες με την κλασική έννοια, αλλά παρόλα αυτά, ήταν ξεκάθαρα μια μορφή πολέμου».
Ο ιστορικός Δρ. Νίκολας Κλέμεντς, άλλος ειδικός στους Αυστραλιανούς Πολέμους Συνόρων, συμφωνεί. Λέει ότι αυτή η λανθασμένη αντίληψη είναι αποτέλεσμα του πρώτου και του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου, που άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο γίνεται αντιληπτός ο πόλεμος.
«Το ήξεραν ως πόλεμο τότε. Σε όλα τα αποικιακά έγγραφα αναφέρεται ως πόλεμος, αλλά τον 20ο και τον 21ο αιώνα, τα στοιχεία ξέφυγαν από την προσοχή μας. Και νομίζω ότι υπάρχουν επίσης κάποιοι βαθύτεροι πολιτικοί λόγοι για τους οποίους πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν να τον προσδιορίσουν ως πόλεμο», εξηγεί ο Δρ Κλέμεντς.
Frontier conflicts took place across the nation. Source: Supplied / Australian War Memorial
«Ωστόσο, οι Βρετανοί χρησιμοποίησαν στρατιωτική δύναμη για να εξασφαλίσουν ότι η κατοχή τους στην ήπειρο ήταν επιτυχής», προσθέτει.
Ο Mabo και η ανατροπή του "Terra Nullius"
Οι Αυστραλιανοί Πόλεμοι μπορούσαν να αναγνωριστούν μόνο αφού η διακήρυξη του «Terra Nullius» αμφισβητήθηκε νομικά και ανατράπηκε, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, σε αυτό που είναι γνωστό ως η απόφαση ορόσημο του Mabo.
«Μέχρι εκείνη τη στιγμή, η άποψη ήταν ότι οι Αβορίγινες δεν κατείχαν τη γη, επομένως οι μάχες δεν μπορούσαν να αφορούν τον έλεγχο της γης, επειδή δεν είχαν κανένα νόμιμο τίτλο γης. Μετά το 1992 και αυτή την απόφαση, η φύση του πολέμου έπρεπε να αλλάξει γιατί σαφώς επρόκειτο για το είδος των ζητημάτων που ανέκαθεν αφορούσε ο πόλεμος: τον έλεγχο της επικράτειας», λέει ο καθηγητής Ρέινολντς.
Eddie Mabo with his legal team. Source: SBS
«Στην καρδιά του βρετανικού αποικισμού της Αυστραλίας ήταν μια εσφαλμένη υπόθεση. Σε αντίθεση με όλες τις άλλες χώρες που αποίκησαν οι Βρετανοί, δεν αναγνώρισαν την κυριαρχία των αυτόχθονων ιδιοκτητών εδώ στην Αυστραλία. Εξαιτίας αυτού, δεν υπήρχαν συνθήκες, δεν έγινε προσπάθεια διαπραγμάτευσης με τους ντόπιους λαούς και μέχρι σήμερα αγωνιζόμαστε από νομική σκοπιά να καταλάβουμε ποια είναι τα δικαιώματά τους για τη γη».
Αυτή η αποτυχία στη διαπραγμάτευση, οδήγησε σε βάναυση αιματοχυσία.
Nowhere was resistance to white colonisers greater than from Tasmanian Aboriginal people, but within a generation only a few had survived the Black War. Source: The Conversation / Robert Dowling/National Gallery of Victoria via The Conversation
Μόνο το Εθνικό Μουσείο της Αυστραλίας διατηρεί περισσότερα από 400 λείψανα προγόνων των Αβορίγινων στο αποθετήριο τους, πολλοί από τους οποίους δείχνουν στοιχεία θανάτου από εκτελέσεις, αποκεφαλισμούς και σφαγές. Η Rachel Perkins λέει ότι οι απόγονοι όσων επέζησαν θα θυμούνται πάντα την τραγωδία.
Πολλοί Αβορίγινες μετέδωσαν από στόμα σε στόμα την ιστορία των μαχών τους. Οι Αβορίγινες έχουν παραδώσει αυτές τις ιστορίες για το τι συνέβη σε αυτούς, σε εμάς, στις οικογένειές μας. Έτσι, μεγάλωσα γνωρίζοντας για τη σφαγή του λαού μου στο Κουίνσλαντ και ήξερα για τον βίαιο βιασμό της προγιαγιάς μου κ.λπ.Rachel Perkins
Ο Μαύρος Πόλεμος
Ο Μαύρος Πόλεμος της Τασμανίας (1824-1831) ήταν η πιο έντονη εσωτερική σύγκρουση στην ιστορία της Αυστραλίας.
«Κατά τη διάρκεια του Μαύρου Πολέμου σκοτώθηκαν περισσότεροι Τασμανοί από τον αριθμό των Τασμανίων που πέθαναν στην Κορέα, τη Μαλαισία, την Ινδονησία, το Βιετνάμ και τις ειρηνευτικές αποστολές μαζί», λέει η Rachel Perkins στη σειρά Australian Wars.
Ο Δρ Νίκολας Κλέμεντς εξηγεί ότι το επίπεδο της βίας και από τις δύο πλευρές ήταν τόσο έντονο, που οι αποικιακές αρχές και οι έποικοι ήταν «κατατρομαγμένοι».
Historian and author, Dr Nicholas Clements. Source: SBS / NITV News
Στην πραγματικότητα, σοβαροί άνθρωποι σκέφτονταν ότι έπρεπε να εγκαταλείψουν την αποικία.Δρ Νίκολας Κλέμενς, Αυστραλός Ιστορικός.
Αλλά οι Ευρωπαίοι επικράτησαν, και σχεδόν εξόντωσαν τους ιθαγενείς της Τασμανίας.
Η σύγκρουση εντάθηκε λόγω και της σεξουαλικής βίας.
«Το έναυσμα για τη βία, το σπίρτο που άναψε τη σπίθα, ήταν η σεξουαλική βία», προσθέτει ο Δρ Κλέμεντς.
Ο συστημικός βιασμός και η απαγωγή γυναικών Αβορίγινων ήταν τόσο συχνά φαινόμενα, που αποδίδει την μη επιβίωση ορισμένων φυλών Αβορίγινων στις σεξουαλικές επιθέσεις.
«Έχουμε ελάχιστους Αβορίγινους απογόνους στην Τασμανία σήμερα, επειδή εξαφανίστηκαν σχεδόν εντελώς, σε μεγάλο βαθμό από τη βία», λέει ο Δρ Κλέμεντς.
A nineteenth century engraving of an aboriginal camp - Marmocchi Source: Getty
Καταπολέμηση της φωτιάς με φωτιά
Για να συντρίψουν την αντίσταση των Αβορίγινων σε πολλά μέρη της Αυστραλίας, οι αποικιοκράτες δημιούργησαν την Native Police, μια εκπαιδευμένη παραστρατιωτική δύναμη με ιθαγενείς, που χρησιμοποιούνταν για να ενσταλάξουν τον τρόμο.
«Επιστρατεύσαν γηγενείς στρατιώτες και τους χρησιμοποιήσαν ως στρατιωτική δύναμη. Αυτή ήταν αναμφίβολα η κύρια δύναμη για την κατάρριψη της αντίστασης των Αβορίγινων», λέει ο καθηγητής Reynolds.
Στους άνδρες δόθηκαν στολές, όπλα και άλογα. Ο Δρ Κλέμεντς πιστεύει ότι χειραγωγήθηκαν από λευκούς αξιωματικούς, οι οποίοι τους χρησιμοποίησαν για τις παραδοσιακές γνώσεις των Αβορίγινων και τις δεξιότητές τους.
Professor Henry Reynolds, historian and author. Credit: Dylan Rivers
Όλη αυτή η ιστορία εξετάστηκε από τη Rachel Perkins κατά τη διάρκεια της δημιουργίας της σειράς ντοκιμαντέρ Australian Wars.
«Βρήκα μια ηχογράφηση που είχε κάνει η γιαγιά μου και μιλούσε για τη σφαγή της οικογένειας της μητέρας της, την οποία δεν είχα ξανακούσει και δεν είχα πάει ποτέ στο μέρος όπου συνέβη, και δεν είχα μάθει ποτέ πού συνέβη μέχρι που εγώ έκανα τη σειρά ντοκιμαντέρ», λέει.
Filmmaker Rachel Perkins says making The Australian Wars documentary was an "epic undertaking". Source: SBS
«Είτε εμπλέκονταν οι πρόγονοι κάποιου είτε όχι, είμαστε όλοι κληρονόμοι της γης των Αβορίγινων, η οποία ήταν κλεμμένη γη. Τουλάχιστον, όλοι έχουμε να παίξουμε έναν ρόλο στην αποκάλυψη αυτής της ιστορίας, να συμφιλιωθούμε με αυτήν την ιστορία και να έχουμε ρόλο σε ένα πιο θετικό μέλλον».
Canberra, ACT, Australia - July 12, 2014: Credit: iStock Editorial
Γιατί δεν μνημονεύεται αυτή η ιστορία;
Ο καθηγητής Ρέινολντς πιστεύει ότι η Αυστραλία, μια χώρα που τιμά τους πεσόντες στρατιώτες της στα πολλά πολεμικά μνημεία της, πρέπει να αναγνωρίσει ανοιχτά το γεγονός ότι οι Πόλεμοι των Συνόρων συνέβησαν και ήταν γεμάτοι εγκληματικές πράξεις κατά της ανθρωπότητας.
«Πώς γίνεται και δεν μπορούμε να συμφιλιωθούμε με τους αυστραλιανούς πολέμους;» ρωτάει.
«Αυτό δεν συμβαίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες, αναγνωρίζουν όλη τη σύγκρουση με [τους ιθαγενείς Αμερικανούς] επισήμως ως πολέμους. Είναι σαφές ότι δεν συμβαίνει στη Νέα Ζηλανδία, οι πόλεμοι των Μαορί ήταν πάντα ένα πολύ σημαντικό μέρος της ιστορίας».
Η Rachel Perkins λέει ότι ο λόγος αυτής της ανωμαλίας είναι απλός.
«Η Αυστραλία είναι ένα από τα μοναδικά μέρη στον κόσμο όπου οι αποικιοκράτες δεν έφυγαν», λέει.
Οι άποικοι ή οι έποικοι που ήρθαν μαζί τους παρέμειναν στην εξουσία, οπότε νομίζω ότι αυτό κάνει λίγο πιο δύσκολο για να αναγνωρίσει ή να γιορτάσει αυτούς που υπερασπίστηκαν τη χώρα επειδή η αποικιακή δύναμη κατοχής δεν έχει φύγει!
Ο Δρ Κλέμεντς πιστεύει ότι «για να μην ξεχνάμε», η φράση που χρησιμοποιείται συνήθως για να τιμήσει τους πεσόντες Αυστραλούς στρατιώτες, θα πρέπει να επεκταθεί σε εκείνους τους πολεμιστές που πολέμησαν ενάντια στη βρετανική κατοχή των εδαφών τους.
«Θα ένιωθα πολύ πιο περήφανος αν η χώρα μου αναγνώριζε με θάρρος το παρελθόν της, τα λάθη των προκατόχων της και ήταν πλήρως αφοσιωμένη στο να διορθώσει αυτά τα λάθη στο μέγιστο των δυνατοτήτων της στο μέλλον… Θέλω τα παιδιά μου να πάνε σε περιοχές ή μνημεία, μνημεία είτε είναι με διπλή ονομασία, η Αβοιγινικότητα είναι εκεί, είναι παρούσα, αναγνωρίζεται».
Το Australian Wars κάνει πρεμιέρα την Τετάρτη 21 Σεπτεμβρίου στις 19.30 στο SBS και το NITV.
Η σειρά θα είναι διαθέσιμη για ροή στο SBS On Demand σε πέντε γλώσσες: Απλοποιημένα Κινεζικά, Αραβικά, Παραδοσιακά Κινέζικα, Βιετναμέζικα και Κορεάτικα, επιτρέποντας σε περισσότερους Αυστραλούς να ασχοληθούν με αυτό το σημαντικό θέμα. Η σειρά θα είναι επίσης διαθέσιμη με ηχητική περιγραφή για τυφλά ή με προβλήματα όρασης κοινό.
