Μέχρι τον Απρίλιο του 2025, περισσότεροι από 122 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί βίαια από τα σπίτια τους λόγω πολέμου, διώξεων και κρίσεων.
Σχεδόν 1 στους 67 ανθρώπους στον κόσμο έχει αναγκαστεί να εγκαταλείψει την πατρίδα του, μια τραγική πραγματικότητα που δείχνει πως ο εκτοπισμός δεν είναι πια εξαίρεση, αλλά μια ανησυχητική νέα κανονικότητα.
Από τους 122,1 εκατομμύρια εκτοπισμένους, οι 73,5 εκατομμύρια είναι εσωτερικά εκτοπισμένοι, δηλαδή αναγκάστηκαν να φύγουν από τις εστίες τους εντός της ίδιας χώρας.
Περισσότεροι από 43,4 εκατομμύρια είναι πρόσφυγες αναγνωρισμένοι υπό την αιγίδα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR).
Το ποσοστό αυτό έχει σχεδόν τριπλασιαστεί μέσα σε μία δεκαετία, με περιοχές όπως το Σουδάν (14,3 εκατ.), το Αφγανιστάν (10,3 εκατ.) και η Ουκρανία (8,8 εκατ.) να βρίσκονται στις κορυφές της λίστας.
Το 40% των προσφύγων είναι παιδιά.
Και ενώ η συντριπτική πλειοψηφία φιλοξενείται σε γειτονικές αναπτυσσόμενες χώρες (πάνω από 73%), η χρηματοδότηση της ανθρωπιστικής βοήθειας βρίσκεται στο επίπεδο του 2015.
Το αποτέλεσμα είναι λιγότερη πρόσβαση σε στέγη, υγειονομική περίθαλψη, εκπαίδευση και περισσότερη έκθεση σε βία και εκμετάλλευση.
Η UNHCR προβλέπει πως μέχρι το τέλος του 2025, περίπου 139,3 εκατομμύρια άνθρωποι θα βρίσκονται υπό την προστασία της ή θα είναι άτομα χωρίς ιθαγένεια.
Για να καλυφθούν οι ανάγκες, απαιτούνται πάνω από 10,2 δισεκατομμύρια δολάρια.
Παράλληλα, οι πρόσφυγες που χρειάζονται επειγόντως μετεγκατάσταση υπολογίζονται σε 2,9 εκατομμύρια — αριθμός αυξημένος κατά 20% σε σχέση με πέρυσι.
Το 2023, μόλις 158.000 άνθρωποι βρήκαν μόνιμη λύση.
Ένα φωτεινό παράδειγμα είναι η Huda Fadlelmawla, γνωστή ως Huda η Θεά (the Goddess), βραβευμένη ποιήτρια slam.
Φέτος, τιμήθηκε με το UNHCR–SBS Les Murray Award for Refugee Recognition. Το βραβείο φέρει το όνομα του εμβληματικού Αυστραλού παρουσιαστή Λες Μάρεϊ, που ο ίδιος υπήρξε πρόσφυγας από την Ουγγαρία.
Η Huda, με ρίζες στο Σουδάν, αναγκάστηκε να φύγει με τη μητέρα της στα 5 της χρόνια. Πέρασε από το Κάιρο και έφτασε τελικά στην Αυστραλία στα 10. Σήμερα, η φωνή της εμπνέει.
«Αυτή η βράβευση είναι για την κοινότητά μου. Είναι πρόσκληση για κάθε νεαρή μαύρη γυναίκα: αυτό το βραβείο είναι και δικό σου».
Η Αυστραλία έχει την ευκαιρία και την ευθύνη να μετατρέψει τις διεθνείς δεσμεύσεις της σε χειροπιαστή αλλαγή: με ενίσχυση των τοπικών κοινοτήτων, στήριξη των ΜΚΟ και άμεση εφαρμογή των ασφαλών διαδρομών.
Η χώρα παίζει κρίσιμο ρόλο στη Νοτιοανατολική Ασία ως «φάρος» στα θέματα προσφυγικής πολιτικής.
Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί για τη δημιουργία 10.000 νέων ασφαλών διαδρομών επανεγκατάστασης, ενώ ενισχύεται το Ανθρωπιστικό Πρόγραμμα της χώρας.
Ωστόσο, οι δεσμεύσεις αυτές μέχρι στιγμής δεν έχουν μετατραπεί σε δράση που να ανταποκρίνεται στην έκταση της κρίσης.
Η διεθνούς φήμης Αυστραλή ηθοποιός Κέιτ Μπλάνσεττ, Πρέσβειρα Καλής Θέλησης της UNHCR, πρωτοστατεί με τη δημιουργία ενός ταμείου που προσφέρει έως 100.000 ευρώ σε πέντε σκηνοθέτες που έχουν βιώσει τον ξεριζωμό ή εξειδικεύονται σε ιστορίες προσφύγων, με σκοπό να αποτυπώσουν το δράμα της εκτόπισης μέσα από τον κινηματογράφο.
Η κ. Μπλάνσεττ δήλωσε πως «ο κινηματογράφος μπορεί να σε βυθίσει στην υφή και την πραγματικότητα της ζωής ενός άλλου, με τρόπο που καμία άλλη τέχνη δεν μπορεί».
Το πρόγραμμα θα παρουσιάσει τις πρώτες ταινίες το 2026.
Η κ. Μπλάνσεττ, που έχει καυτηριάσει τις σκληρές πολιτικές της Αυστραλίαςπατρίδας της στο θέμα των προσφύγων, μίλησε με σκληρή γλώσσα:
«Ένιωσα ντροπή για τις πολιτικές κράτησης της Αυστραλίας. Κανείς δεν βάζει τα παιδιά του σε μια βάρκα, αν το νερό δεν είναι πιο ασφαλές από τη στεριά».
«Χρειαζόμαστε μια πολιτική ασύλου που να τοποθετεί τον άνθρωπο ξανά στην καρδιά της συζήτησης».
«Η ελάχιστη υποχρέωσή μας είναι να διασφαλίσουμε ότι έχουν τα βασικά για να ξεκινήσουν να ξαναχτίζουν τις ζωές τους».
Όπως υπενθυμίζει η κ. Μπλάνσεττ: «Το κόστος της απραξίας θα μετρηθεί σε ανθρώπινο πόνο, αστάθεια και χαμένες ζωές».
Η βραβευμένη Αυστραλή ποιήτρια Huda, δήλωσε πως «η ποίησή μου είναι ένας διάλογος με την ψυχή του άλλου»
«Η ιστορία μας ίσως να μη γραφτεί σε βιβλία, αλλά ο τρόπος που κάνουμε τον άλλον να αισθανθεί είναι αιώνιος».
Το φετινό σύνθημα της Παγκόσμιας Ημέρας Προσφύγων είναι ξεκάθαρο: Αλληλεγγύη με τους πρόσφυγες. Όχι με θεωρίες, αλλά με πράξεις. Αλληλεγγύη σημαίνει να ανοίγουμε χώρους στην κοινωνία: στην εκπαίδευση, την εργασία, τον πολιτισμό. Να τους δίνουμε φωνή, συμμετοχή, και ευκαιρίες.
