Volhpamh Nihsawh Tong, Pitar Putar Bawm Hna

Kharawnarungrul lio ko ahhin vawlei cung huap in kum upa: Pi/Pu Tar cu nihsawh an tong, volhpamh an ing tiah a nai UN repot nih a langhter. Australia ahcun bawmhnak don khawh a si. Mirang holh a thiamlomi zong nih anmah le holh tein bawmhnak hal le don khawh a si.

elderly man, elder abuse,

Source: Getty Images/ urbazon

 

Biapipa:

  • The Australian Institute of Family Studies (Innchungkhar Sining lei Hlathlainak tuahtu) nih an ruah domhmi cu kum upa, zatuak 14 tluk cu volhpamh le nihsawh a tong mi an si lai.
  • 15 June 2020 cu Vawlei cung huap in Volhpamh Nisawh An Tong Pi/Pu Tar Ti Hngalhternak Ni (World Elder Abuse Awareness Day) a si
  • Australia ah miphun dang, ramdang holh a hmangmi chung in Pi/Pu Tar nih nihsawh volhpamh a tongmi an um ahcun a bawm kho tu zung/minung an um ko.
Australian Human Rights Commission nih a chimmi cu COVID-19 cu taksa ngandamlonak a chuahpi lawng siloin kum upa, pitar putar caah thinlung ngandamlo nak le nun himlonak tiang a chuahpi ti a si. Siibawi Kay Patterson nih a chimmi cu

“Micheu kum upa caah hin tih a nung khun. Inn ah an um, khumh le erh peng an si. A volhpamhtu, a nihsawhtu he innkhat an um ti fawn. Cutk ah, bawmh an hal tawnnak  hmun ah bawmh an hal kho tilo”.  
Otro anciano infectado con COVID-19 en una residencia de personas mayores en Melbourne
Otro anciano infectado con COVID-19 en una residencia de personas mayores en Melbourne Source: Getty Images/ KLH49
The Australian Institute of Family Studies (Innchungkhar Sining lei Hlathlainak tuahtu) nih an ruahdomhmi cu upa, zatuak 14 tluk cu volhpamh le nihsawh a tongmi an si lai tihi a si. Hihmanh ahhin a volhpamhtu le nihsawhtu hi anmah chungkhat minung leh lam hi an si tawn ti a si.

“Kum upa Pi/Pu Tar, nihsawh le volhpamh cu nuhring covo nawlbuar a si, hibantuk tuahsernak cu kan mibu chungah hmunhma a ngei lo”.

World Health Organisation nih Pi/Pu Tar Nihsawh Volhpamh timi a sullam a fianhmi cu “Minung ipehtlaihnak ah bochan tlak a si ko tiah zumhnak a um ko buin pitar putar cungah fahnak pek, lungnuamlo in um ter, voikhat tuah sual a si ah, pehzulh tein tuah sernak a si ah, a herh ningin a tuah awk a simi rian/zohkhenhnak a tuah lo mi” tihi a chim duhmi a si.

Siibawi Patterson nih a chimmi cu pitar putar nih nihsawh le volhpamh an tonmi a zawr deuhnak hnga kan zapi tein kan tuahkhawh mi a um ko. A chimmi cu,

“Pi/Pu tar nihsawh le volhpamh an ton le tonlo ti hngalhnak dingah cun anmah he ipehtlaihnak ngeih a hau. Kan innpa an si ah, kan chungkhar lila an si ah zeidah an lawh tiah va chek le chawnhpiak a biapi”.
elder abuse, old person, depression
Φωτογραφία αρχείου Source: Getty Images/ delihayat
Siibawi Patterson nih a chim rihmi cu, pitar le putar nih nihsawh volhpamh an ton, an intuar a si ahcun fone 1800 353 374 ah bawmhnak hal khawh a si. A chim rihmi cu,

“Kan zapi tein kan tan cio a hau, kum upa: pitar putar zong anmah lawng an silo nak, an hnu lei in kan dir kamh ko hna nak zong an hngalh dingah a biapi, lungrual tein kan tan cio a herh”.

Kum upa tamdeuh cu anmah chungkhat a simi nih an nihsawh an zawmhtaih hna ti an hngalh ko zong ah, zapi sin thilsining diktein an chimphuang ngam lo. An I zahpi theu tawn.

Cutikah, pitar putar nih nihsawh volhpamhnak an tuar tak tak ko tiah hngalhkhawhnak dingah cun an takpum chungah hmelchunhnak an um lai. Cuhna cu, hliamhma, khawndennak hmape, merhnak, tarmit (mithmaan) kiahnak, nuncan ziaza thlennak, khing zornak, sii-ai hleihluat/tlawm deuh in din, tlawnlennak thurnawmh deuhnak, tangka ngeihmi i thlen/dannak, thilri silole tangka tlau tibantuk in an nun ah thlen le dannak a um tawn.

Ramdang, miphun dang, holhdang a hmangmi cu mirang holh an thiamlonak hi an phurhrit pakhat ah aa chap chih mi a si.

“Bawmhnak a pe kho tu an um ko ti hngalh hi a biapi takmi a si. Na nun a himlo tiah na ruah ahcun fone 000 ah chawn hna”.

Australia ramthen ah bawmhnak hal khawhnak, an website le phone number hna cu a tanglei ah kan hun tial chih hna.
elderly person, elder abuse,
Source: Getty Images / Owaki/Kulla
 

Fone Namber

Website

Victoria

1300 368 821

www.seniorrights.org.au

New South Wales

1800 628 221

www.ageingdisabilitycommission.nsw.gov.au

Western Australia,

1300 724 679

https://www.advocare.org.au

Australian Capital Territory

(02) 6243 3436 

www.communityservices.act.gov.au/wac/seniors/elder-abuse

South Australia

1800 700 600

www.sa.agedrights.asn.au

Tasmania

1800 005 131

www.advocacytasmania.org.au   

Queensland

1300 651 192,

http://www.eapu.com.au/

Northern Territory

1800 037 072

www.dcls.org.au/elder-abuse-prevention

 


Share

Published

By Josipa Kosanovic
Presented by Salai Lian Ching

Share this with family and friends


Download our apps
SBS Audio
SBS On Demand

Listen to our podcasts
Independent news and stories connecting you to life in Australia and Hakha Chin-speaking Australians.
Ease into the English language and Australian culture. We make learning English convenient, fun and practical.
Get the latest with our sbs hakha chin podcasts on your favourite podcast apps.

Watch on SBS
SBS World News

SBS World News

Take a global view with Australia's most comprehensive world news service