Tlangrai, Cumpi Le COVID-19 An I Dannak Zeidah A Si?

Aluancia kum hnih chungah COVID-19 pulrai zawtnak in Australia ram mi 6600 leng an thih lakah, tlangrai tha lo (influenza) in a thi mi hi 1,135 tluk lawng an si tiin 2019 le 2020 chung ripawt an chuahmi ah hmuh khawh a si.

Experts believe testing is the best way of diagnosing the disease given identical signs and symptoms of COVID-19, flu and the common cold.

Experts believe testing is the best way of diagnosing the disease given identical signs and symptoms of COVID-19, flu and the common cold. Source: Getty Images/Westend61

Australia ram chung ngandamnak lei I runvennak caah zulhphung an ser mi pawl an hun dorh deuh tik le khuasik a hun tlak in cun tlangrai nih phak ruangah siizung a panhmi an karh ngaingai lai tiin thiamsang nih an chim.

Tlangrai nih a mi kip a kan tlunh khawh, nain hawilei in tar le hngakhia bawhte caah hin ttih a nung khun tiin Australia cozah nih a chim.

Hniksaknak

Kan zawtfah tik le kan dam lo tikah tlangrai maw a si, cumpit khuh sawhsawh maw a si, silole COVID-19 maw a si ti kan hngalh khawh nak ding cu zawtnak hmelchunhnak zohchih in kan I hniksak a hau tiin siibawi thiamsang hna nih an chim.

Kan tak a linh, kan taksa a fah, kan cumpit, kan khuh, kan chung a kan thlet, luakchuah le hnap di tawh ti bantuk hna kan si sual ahcun a rannak in kan I hniksak awk a si. RT-PCR silole RATs hmangin kan I hniksak zokzok ding a si.
Pulrai nih a tlunh mi hna pawngkam ah kan um a si ahcun a rannak in RATs silole RT-PCR in kan I hniksak lai cun Positive kan si sual ve ahcun ni 7 chung kan I erh ve a hau lai.
COVID-19 Pulrai zawtnak A Hmelchunh Pawl:

  • Thaw chuah i harh
  • Tha dit, tha um lo
  • Tha-hri fah
  • Thil rim haw theih khawh lo
  • Rawl duh lo silole lungmih
Zawtnak hmelchunhnak nih an tlunh ko buin negative a cuan sual ah zeitin a si lai?

Atu bantuk dirhmun kan phak tikah kan theih a herh mi cu tlangrai zawtnak nih a kan tlunh ruang ah a si kho tiin National Centre for Immunisation Research and Surveillance leiin biachimtu nih a chim.

“Na dam a pian hlan lo cu inn ah na um ah a tha cem ko, cu lo ah cun midang na chawnh chin sual hna lai. A zual tuk lo mi tlangrai le cumpi khuh cu thlop hau loin an mah tein an dam ko.” Tiin biachimnak nawl a ngeitu pah nih SBS nih a chim.

“Na taksa fah, na lu a fak mi thlopnak ding caah Panadol na din piak khawh. Cun, zeihmanh tuah loin na dinh piak khawh” tiin a chim chap.

An dam lo a si ah cun siibawi sin ah kal hna sehlaw, siibawi te nih an rak thlop hna lai tiin Australia cozah leiin thawng an thanh.

Tlangrai cu thi I hniksaknak zongin hngalh khawh a si.
Tlangrai zawtnak a hmelchunh pawl

Mi pakhat kha tlangrai nih a tlunh sual ahcun a khua sik lai, cun a dangdang zawtnak hmelchunhnak zong an um rih. Hngakchia an si ahcun an chungthlet le luak hi mi tam deuh nih an tuar mi a si.

Siizung ah thlop hau dirhmun a phan kho mi pawl:

  • Bawhte
  • Tar 65 in a cunglei
  • Aboriginal and Torres Strait Islanders
  • Nau a pawi lio mi
  • Mi ngandam lo
  • Thau luan zawtnak a ngei mi
  • Kuak a zu mi
  • Raikhamsii a chun lo mi
Tlangrai zawtnak hi mi pakhat le pakhat i  chawnh chin khawh a si i kan cungah zawtnak hmelchunhnak a langh hi ni 1 in ni 3 kar a rau.

Tlangrai nih a chuahpi khawh mi:

  • Pumchung thlipeng tete zawtnak
  • Hrawm fah
  • Hna khaw zawtnak
  • Lung le a dangdang chunglei zawtnak
  • Thluak phin, thluak lei dam lonak
  • Thihnak
I runvennak, I khamnak

Kan I runvennak ding caah a tha cemmi cu raikhamsii I chun hi a si.

Tlangrai khamnak ding caah raikhamsii kum fatinte a thar an chuah lengmang, I runvennak ding caah kum voikhat lengmang raikhamsii kan I chunh lengmang a herh tiin cozah nih thawng an thanh.

Tlangrai khamnak phundang:

  • Na dam pian lo ahcun khoika hmanh kal hlah, inn ah um ko. Na dam hnu lawngin leng chuak te.
  • Na kut thiang tein i ttawl peng
  • Na keo tangah na khuh le na ha-thio ah a tha
Na dam lo tikah i runvennak le I thlopnak ding kong tam deuh in theih na duh ahcun siibawi sin ah kal law, bawmh hal hna.


Share

Published

Updated

By Sahil Makkar
Presented by Cung Khuk Zawn

Share this with family and friends


Download our apps
SBS Audio
SBS On Demand

Listen to our podcasts
Independent news and stories connecting you to life in Australia and Hakha Chin-speaking Australians.
Ease into the English language and Australian culture. We make learning English convenient, fun and practical.
Get the latest with our sbs hakha chin podcasts on your favourite podcast apps.

Watch on SBS
SBS World News

SBS World News

Take a global view with Australia's most comprehensive world news service