'Tax Return' tuah caan kan naih țhan cang bantuk in kan i ralrin dingmi thil hna

Mipi thinlung lak duh ah online chung i a aukhuangmi cheukhat nih a dik lo mi thawngpang an chim theo tawn tiin ngunkhuai peknak lei he pehtlai in hngalhnak a ngei mi pakhat nih a chim.

Young adult man with laptop checking bills, taxes, bank account balance and calculating expenses sitting at living room table.

The ATO has warned that tax deductions need to "pass the pub test". Source: Getty / Xavier Lorenzo

Key Points
  • Australia ah upadi ning tein tangka cazin tlaitu (CPA) rian a țuan mi nih ngunkhuai khirh țhannak kongkau ah a dik lo mi thil online chungah a chim rel mi tampi an um tiah a chim.
  • Mi cheukhat nih pumpak in an zuat mi uico an zohkhenhnak i a dihheu mi man kha ngunkhuai kirter țhannak an tuah tik langhter khawh a si an ti.
  • Australia ah zapi nih ngunkhuai an pek mi a kir țhan caan cu July thla in a thok
Sosial midia ah phaisa he pehtlai in bia a chim lengmang mi ‘Influencer’ cheukhat cu thil dik lo zapi sinah chim le phuan an hman tikah, ngunkhuai kir caan zong a nai ngai cang fawn i zapi kan i ralrin ngaingai a hau tiin upadi ning tein cazin tlaitu rian (certified practising accountant) a țuan mi pakhat nih mipi ralrin kan herh nak kong a chim.

July in October thla kar hi Australia mipi a tam u nih tax return kan tuah caan a si.

Hi lio caan ah zapi nih kan theih ding mi cu sosial midia le online chungin ruahnak cheuhnak bia a chim mi pawl an bia kan ngaih hna lo ding a biapi hringhran tiin CPA pakhat nih a chim.

“Tiktok chungah uico zohkhenhnak i a dihmi man kha ngunkhuai pek mi cazin chungah langhter le zuhter khawh a si tiin an chim mi na hmuh ahcun, thil dik lo a si tiin na hrial kha na caah a tha cem ko” tiin cathanh an chuah.

Tahchunhnak ah lo rian tuan mi, lo ngeitu nih a lo rian tuan mi zohkhenh bawmtu dingah uico a zuat ahcun, a zuatmi uico cawm nak ding caah a dih mi man kha ngunkhuai cazin a tuah tikah a langhter khawh ko hnga nain khuapi chungah a um mi nang le kei he pehtlaihnak a ngei lo mi thil a si.
CPA Australia nih ngunkuai cazin ah a dik lo mi tangka hmannak an langhter mi cheukhat:
  • Inn in rian na tuan lio ah ka zuat mi uico hi ral in a ka vengtu a si tiin ngunkhuai cazin ah langhter.
  • Handbag man fak taktak mi i cawk i rian tuannak laptop kennak caah tiin cazin chungah langhter.
  • Datsi man liamnak cu a thong leng in ngunkhuai cazin chungah langhter tung nain ri-cip chuahpi fawn lo.
Mi cheukhat nih online chungah an hmuh mi kha biatak ngaiin an lak i, a man pek hau loin pei thil tha tampi a kan chimh hi an ti i thil poi ngai a si.

“Mah bantuk online chungah a aukhuangmi nih an chim mi bia cu a hman mi nakin a palhmi a tam deuh. Cun, a hman mi hnihkhat zong cu mi tlawm te ca lawngah san a tlai,” tiin CPA Australia ah hruaitu rian a tuan lio mi Jenny Wong nih a chim.

“Mi tlawm te ca lawng ah san a tlai ding mi thil kha bia hlei an va porh, mi tampi caah a si ko ve ding phun in an chim a ruang cu mi tampi nih rak kan zoh hna seh, like tampi hmuh an duh caah a si. Thil dik kha an chim phuang taktak lo, cucaah kan hrial hna a herh.”

Tiktok le sosial midia ah tha petu ‘follower’ tampi a ngei mi an um, mi tampi nih tha an pek hna ruangah thil a thei mi an si tinak a si lo. A hlei in Australia ngunkhuai umtuning cu a thuk tuk mi le theihfian a har ngai mi a si.”

Kan hnu zarh ah khan. Australian Taxation Office (ATO) nih a dik lo mi tangka hmannak ngunkhuai cazin ah langhter hrimhrim lo dingin ralrin peknak thawng an thanh.
ATO ah assistant commissioner rian a tuan lio mi Rob Thompson nih tangka hmannak kha ningcang loin ngunkhuai cazin chungah an langhter mi cu kan zoh sawh bak lai lo a ti.

“Zei bantuk tangka hmannak dah ngunkhuai cazin chungah langhter ding timi zulhphung țha tein kan ser ko buin, mi cheukhat cu tangka tam deuh a kir phum hnga maw tiin an tangka hmannak kha a hman lo ningin cazin chungah an langhter.”

“Chun țhing i na dinh lio ah chuncaw na cawk mi cu na rian tuannak ah bawmtu a si kho nain, thil phorhnak mawtaw a mawngmi nih ti liohnak thil thuam a cawknak cazin chungah a langhter mi cu a dik lo ngai mi thil a si.”

“Nan umnak inn in rian na kalnak i a dih mi le rian hmun in inn lei na țin țhannak i a dih mi man, le nau zohkhenhnak ah na fa na chiah mi man kha cazin ah langhter ding an si lo timi kha na lungchungah na umter a herh. Mah bantuk thil pawl kha cu pumpak tangka hmuh mi in pek hrimhrim ding mi an si.”
Ngunkhuai umtuning a theihngal taktak mi sin ah ruahnak lak loin, sosial midia chungah a aukhuang menmen mi bia na lak sual ah cun dantatnak na ing kho, liam cawi na tong kho ti kha na hngalh ah a țha.

“ATO nih pumpak pakhat cio kan konglam vialte cazin in a ngeih dih, a hodah ningcang loin tangka hmannak a langhter, a hodah a hlei in tangka kirnak a tuah timi vialte kan hngalh khawh dih. Na rian pehzulh tein na țuan khawh nak ding caah an bawmtu thil ri na cawknak, tangka na hmannak cu cazin chungah na langhter hrimhrim ding mi a si ko,” tiin Wong nih a chim chap.

A hlei hluak in tangka hmannak ngunkhuai cazin ah na langhter ahcun dantatnak cu nangmah cungah a tlung ko lai.

Ngunkhuai pekmi kirnak ningcang tein na tuah lo cun tangka tampi liam ter khawh na si, upadi ningin misual min cazin ah khumh khawh na si, cu pinah thong thlak khawh zong na si ti kha na theihfian ding a biapi ngaingai.


For the latest from SBS News, download our app and subscribe to our newsletter.

Share

Published

Updated

By Madeleine Wedesweiler
Presented by Cung Khuk Zawn
Source: SBS

Share this with family and friends


Download our apps
SBS Audio
SBS On Demand

Listen to our podcasts
Independent news and stories connecting you to life in Australia and Hakha Chin-speaking Australians.
Ease into the English language and Australian culture. We make learning English convenient, fun and practical.
Get the latest with our sbs hakha chin podcasts on your favourite podcast apps.

Watch on SBS
SBS World News

SBS World News

Take a global view with Australia's most comprehensive world news service