ပှၤမၤတၢ်မၤဖဲဟံၣ်ပူၤတၢ်ဟံးခိသွဲဆီတလဲအသး. တၢ်ဂ့ၢ်ခဲလၢာ်လၢပှၤအီစထြ့လယါဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်သ့ၣ်ညါအီၤ

ခိဘံး—၁၉ တၢ်ဖီၣ်ဃံးဒီး တၢ်ကာ်တံာ်လီၤသ့ၣ်တဖၣ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ နာ်သက့ အီစထြ့လယါတၢ်မၤကစၢ်အါဒံအါဂၤ ပျဲဒံးဝဲဒၣ် အပှၤမၤတၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ် လၢအကဆဲးမၤဒံးတၢ်မၤဖဲဟံၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.

Australian taxpayers can not claim tax deductions for costs related to their children's education such as iPads, desks and subscriptions for online learning. (Representative image). Credit: MoMo Productions/Getty Images

Key Points

• ခဲကနံၣ်အံၤ ပှၤလၢအမၤတၢ်မၤဖဲဟံၣ်ပူၤ လၢအမ့ၢ်ပှၤဟ့ၣ်ခိသွဲသ့ၣ်တဖၣ် ဃ့ထီၣ်ဝဲဒၣ်တၢ်ထုးစှၤလီၤခိသွဲန့ၢ် တနၣ်ရံၣ် ၆၇ စဲၣ်န့ၣ်လီၤ
• စးထီၣ်ဖဲ ၂ဝ၂၃, လါမးရှး ၁သီန့ၣ် ပှၤဟ့ၣ်ခိသွဲသ့ၣ်တဖၣ် ကဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်ကီၤမူးမူးနီၣ်နီၣ်လၢအမၤတၢ်ဖဲဟံၣ်ပူၤ ဒ်သိးဒီး တၢ်မၤနီၣ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤအနၣ်ရံၣ်စရီသ့ၣ်တဖၣ်
• ATO တတူၢ်လိာ် တၢ်တယာ်ပာ်ဖျါထီၣ် မ့တမ့ၢ် လွံၢ်နွံတဘျီတၢ်မၤနီၣ် တၢ်ပာ်ကီၤနၣ်ရံၣ်လၢတၢ်မၤတၢ်ဖဲဟံၣ်ပူၤလၢၤဘၣ်

ပှၤအီထြ့လယါဖိလၢအဟ့ၣ်ခိသွဲသ့ၣ်တဖၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်မၤတၢ်မၤဖဲဟံၣ်ပူၤအဆၢကတီၢ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်တၢ်ထုးစှၤလီၤခိသွဲန့ၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ထုးစှၤလီၤခိသွဲအံၤ တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤသ့ လၢတၢ်လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့ တခါစုာ်စုာ်အဖီခိၣ်သ့အသိး မ့တမ့ၢ် ဘၣ်တခီ ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤဒ်သိးတၢ်ပာ်ပနီၣ်သံပာ်အီၤအပှ့ၤအသိးသ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ခဲကနံၣ်အံၤန့ၣ် Australian Taxation Office (ATO) အီစထြ့လယါခိသွဲဝဲၤဒၢး က့ၤကွၢ်ကဒါက့ၤဝဲဒၣ် တၢ်ပာ်ပနီၣ်သံပာ်အနီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွးအကျိၤကျဲအံၤန့ၣ်လီၤ.

Eligibility

Assistant Commissioner Tim Loh. Credit: ATO/lightbulb studio

ATO's ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါခိၣ်ခံ Tim Loh စံးဝဲဒၣ် ပှၤဟ့ၣ်ခိသွဲသ့ၣ်တဖၣ် တချုးလၢအဝဲသ့ၣ် တီၣ်ဖျါထီၣ် တၢ်သူတၢ်စွဲတၢ်လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့လၢ အမၤတၢ်မၤဖဲဟံၣ်ပူၤအခါန့ၣ် ကြၢးဘၣ်သမံသမိးကွၢ်ဝဲဒၣ် အဝဲသ့ၣ် အကံၢ်အစီ မ့ၢ်အထီၣ်ဘးဒ်သိးတၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤစ့ၢ်ကီးဧါန့ၣ်လီၤ.

လၢနကတီၣ်ဖျါထီၣ် နတၢ်လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့လၢနသူအီၤဖဲနဖံးတၢ်မၤတၢ်ဖဲဟံၣ်ပူၤအဂီၢ်, နကဘၣ်မၤဝဲဒၣ်တၢ်မၤနီၣ်နီၣ်ကီၢ်ကီၢ် ဒ်အမ့ၢ်တၢ်မၤလၢပှဲၤ တၢ်မၤတၢ်ဖဲဟံၣ်ပူၤမူဒါသ့ၣ်တဖၣ်, တမ့ၢ်ထဲလၢ နမၤတၢ်မၤဆဲးဖိ ဒ်အမ့ၢ် နဆဲးကွၢ်နလီပရၢ အံမ့လ် မ့တမ့ၢ် တဲသကိးတၢ်ဖဲလီတဲစိအပူၤသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်

Assistant Commissioner Tim Loh

အဝဲစံးစ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ်လၢ "ဒ်အမ့ၢ်တၢ်မၤဆိတၢ်ဖံးတၢ်မၤဖဲဟံၣ်ပူၤအသိး နကဘၣ်မၤလီၤလၢနအိၣ်ဒီး တၢ်သူတၢ်စွဲလၢတၢ်မၤတၢ်ဖဲဟံၣ်ပူၤအဂီၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ."

တၢ်လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့သ့ၣ်တဖၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီး လီမ့ၣ်အူ မ့တမ့ၢ် ဂာ်သဝံ အဘူးအလဲ ဒ်အမ့ၢ်ဂံၢ်သဟီၣ်တၢ်လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့ လၢတၢ်မၤကိၢ်ထီၣ်ဟံၣ် မ့တမ့ၢ် မခုၣ်လီၤဟံၣ် ဒီး ဒွဲၣ်ကပီၤထီၣ်မ့ၣ်အူ, တၢ်သူ အ့ထၢၣ်နဲး လၢဟံၣ်ဒီးလီတဲစိစိာ်စုသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ် အတၢ်လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့, လံာ်လဲၢ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤပီးလီဒီး တၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢဝဲၤဒၢးအဂီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

လၢန့ၢ်အမဲာ်ညါ ATO ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါအံၤတဲဘၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ် SBS တၢ်ကစီၣ်သန့လၢ "တၢ်သူတၢ်စွဲအဂုၤအဂၤသ့ၣ်တဖၣ် လၢအပၣ်ဃုာ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်ပီးတၢ်လီလၢတၢ်သူအီၤလၢဝဲၤဒၢးအဂီၢ် လၢအမ့ၢ်ဒ်သိး ခးဆ့ၣ်နီၤဒီး စီၤနီၣ်ခိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်, တၢ်ပီးတၢ်လီလၢအမ့ၢ်ဒ်သိး computers, laptops ဒီး software သ့ၣ်တဖၣ်, ဒီးတၢ်ကတဲာ်ကတီၤ တၢ်တ့ထီၣ်ဘှီီၣ် တၢ်ပီးတၢ်လီလၢအဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်သူတၢ်စွဲ သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ အဂ့ၢ်အကျိၤန့ၣ် အတၢ်လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့န့ၣ် ပှၤမၤတၢ်မၤဖိသ့ၣ်တဖၣ် ကဘၣ်ပာ်ဃာ်ဝဲဒၣ် တၢ်မၤနီၣ်မၤဃါခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ.

ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤန့ၣ်, ဒ်သိးဒီး ခီဖံၣ်, လးဖးထံ, တၢ်ပီးတၢ်လီလၢတၢ်သူညီနုၢ်အီၤဖဲဟံၣ်ပူၤသ့ၣ်တဖၣ်, တၢ်လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့လၢအဘၣ်ထွဲဒီးဖိသၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ လၢအမ့ၢ်ဒ်သိး iPads, စီၤနီၣ်ခိၣ် ဒီး တၢ်ပှ့ၤမၤလိတၢ်ဖဲအီၣ်လဲအပူၤသ့ၣ်တဖၣ် ဒီး တၢ်ပီးတၢ်လီလၢ တၢ်မၤကစၢ်ဟ့ၣ်လီၤပာ်အဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဃ့ထီၣ်ဝဲဒၣ်ဖဲ တၢ်ကထုးစှၤလီၤခိသွဲတၢ်ပာ်ဖျါစရီအပူၤတန့ၢ်ဘၣ်.

တၢ်ဆီတလဲသ့ၣ်တဖၣ်

ဖဲတၢ်ပာ်ပနီၣ်သံအနီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွး တၢ်တီၣ်ဖျါထီၣ်ခိသွဲကျိၤကျဲအပူၤန့ၣ် ခဲကနံၣ်အံၤ ပှၤဟ့ၣ်ခိသွဲသ့ၣ်တဖၣ် အဝဲသ့ၣ်တၢ်မၤတနၣ်ရံၣ်အဂီၢ်န့ၣ် ဃ့ထီၣ်ကဒါက့ၤန့ၢ် ၆၇ ပြါ န့ၣ်လီၤ. သီသီအခါန့ၣ် တၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤမ့ၢ်ဝဲဒၣ် တနၣ်ရံၣ်န့ၣ် ၅၂ ပြါ န့ၣ်လီၤ.

ဖဲတၢ်ကွၢ်ကဒါက့ၤတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ထုးစှၤလီၤခိသွဲဖဲဟံၣ်ပူၤကျိၤကျဲတဘျီအံၤအပူၤန့ၣ် Nayan Patel, လၢအမ့ၢ်ပှၤလၢအအိၣ်ဒီးလံၣ်တၢ်အုၣ်ကီၤဘၣ်ဃးတၢ်ဒွးနီၣ်ဂံၢ်စရီပတီၢ်တဂၤစံးဝဲဒၣ် ပှၤမၤတၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဟံၣ်ပူၤန့ၣ် တလိၣ်လၢအဝဲသ့ၣ် ဘၣ်ပာ်ပနီၣ် မ့တမ့ၢ် ဘၣ်ပာ်တၢ်လီၢ်လီၤလီၤဆီဆီ လၢအမ့ၢ် တၢ်မၤတၢ်မၤဖဲဟံၣ်ပူၤအဂီၢ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

Mr Patel စံးဝဲဒၣ် " ဖဲတၢ်ကွၢ်ကဒါက့ၤ တၢ်ပာ်ပနီၣ်သံ နီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွးကျိၤကျဲစရီ လၢအမ့ၢ် တနၣ်ရံၣ် ၆၇ စဲၣ် အံၤ တၢ်အံၤ ကျၢၢ်ဘၢဝဲဒၣ် တၢ်လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့လၢအမ့ၢ်ဒ်သိး လီမ့ၣ်အူ, ဂာ်သဝံ, တၢ်သူလီတဲစိ, တၢ်သူအ့ထၢၣ်နဲး, တပီးတၢ်လီလၢဝဲၤဒၢးအဂီၢ်ဒီး ခီဖၠူၣ်ထၢၣ်တၢ်သူတၢ်စွဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ,".

လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ အဝဲစံးစ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ် "တၢ်ဖိတၢ်လံၤဒီး တၢ်ပီးတၢ်လီ လၢပှၤဟ့ၣ်ခီသွဲသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ထုးလီၤစှၤခိသွဲဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ် လၢအမ့ၢ်ဒ်သိး စဲးဖီကဟၣ် ပီးလီဖးဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဒီး ဝဲၤဒၢးတၢ်ပီးတၢ်လီဖးဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တပၣ်ဃုာ်ဖဲ တၢ်ကွၢ်ကဒါက့ၤတၢ်ဆီတလဲ အနီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွးအပူၤအံၤဘၣ်ဒီး တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အပှ့ၤန့ၣ် ပှၤဟ့ၣ်ခိသွဲသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤ လီၤလီၤဆီဆီန့ၣ်လီၤ."

တကွၢ်ကဒါက့ၤ ဒီး တၢ်မၤတၢ်ဆီတလဲအံၤ တၢ်စးထီၣ်ပာ်လီၤဖျါထီၣ်စရီန့ၢ်စးထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ လါယူၤလံ ၁သီ ၂၂, ဒီး ပှၤဟ့ၣ်ခိသွဲသ့ၣ်တဖၣ် သူဝဲဒၣ်ကျိၤကျဲအံၤ န့ၢ်ဖဲအဝဲသ့ၣ် တၢ်ဃ့ထီၣ်ကဒါက့ၤခိသွဲဆူမဲာ်ညါတဘျီအဂီၢ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်ခိသွဲဖဲ ၂ဝ၂၂—၂ဝ၂၃နံၣ်အဂီၢ် သ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ပာ်ကီၤတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါသ့ၣ်တဖၣ်

ATO စံးဝဲဒၣ် အဝဲသ့ၣ်တတူၢ်လိာ် တၢ်တယာ်ကွၢ်တၢ်လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့ ဒ်အမ့ၢ် လွံၢ်နွံတဘျီတၢ်ကွဲးနီၣ်လံာ် မ့တမ့ၢ် လၢအလီၤဂာ်ဒီး တၢ်မၤနီၣ်မၤဃါအကျိၤကျဲလၢအစးထီၣ်ဖဲလါမးရှး ၁သီ ၂ဝ၂၃နံၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤမၤတၢ်ဖိအံၤ ဘၣ်မၤနီၣ်ဝဲဒၣ် အတၢ်မၤနၣ်ရံၣ်ဖဲလံာ်တကွီၣ်ဒိအပူၤ လၢအမ့ၢ်ဒ်သိး တၢ်မၤနီၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လံာ်ပာ်ဖျါ, တၢ်ပၢနုာ်မံၤစရီမူဒါတၢ်ဖံးတၢ်မၤစရီ, တၢ်နုာ်လီၤဟးထီၣ်ဖဲတၢ်ဖံးတၢ်မၤအပူၤ စရီသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

Mr Loh စံးဝဲဒၣ် တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢတၢ်ဆီတလဲအီၤအံၤ မ့ၢ်ဝဲဒၣ်လၢ ၂ဝ၂၂—၂ဝ၂၃ ပှၤဘၣ်ဟ့ၣ်ခိသွဲလၢ အတပာ်ဘၣ်တၢ်မၤနီၣ်မၤဃါ ဖဲတနံၣ်အံၤ တၢ်ဟဲနုာ်ကျိၣ်စ့နံၣ်အံၤ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

စးထီၣ်ဖဲ လါယူၤလံ ၁သီ တုၤ လါဖ့ၤဖြူၤအါရံၤ ၁သီ ၂ဝ၂၃ အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ပကတူၢ်လိာ်ဝဲဒၣ် တၢ်မၤတၢ်ဖဲဟံၣ်ပူၤ အနီၣ်ဂံၢ်ပာ်ဖှိၣ်သ့ၣ်တဖၣ် (အဒိ, လၢအမ့ၢ်ဒ်သိး လွံၢ်နွံတဘျီတၢ်မၤနီၣ်န့ၣ်လီၤ.)

Assistant Commissioner Tim Loh

တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်ခိသွဲစရီလၢတၢ်သူတၢ်လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့တခါစုာ်စုာ်အကျိၤအကျဲ

မ့မ့ၢ်ကျိၤကျဲအံၤန့ၣ် ATO စံးလၢ တၢ်ဆီတလဲတအိၣ်နီတမံၤဒီး အိၣ်ဝဲဒ်အလီၢ်လီၢ်အသိးန့ၣ်လီၤ.

ပှၤမၤတၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ် အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်အဲၣ်ဒိးသူဝဲဒၣ်ကျိၤကျဲအံၤတခီ အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ပာ်ဃာ်ဝဲဒၣ် တၢ်ပာ်ကီၤ တၢ်မၤနီၣ်မၤဃါလၢအဝဲသ့ၣ်ကပာ်ဖျါထီၣ်အီၤ လၢတၢ်လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ပာ်ကီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ပၣ်ဃုာ်ဒီး receipts လံာ်ဖှီတဲာ်, လံာ်လၢဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤတၢ်အပှ့ၤ bills သ့ၣ်တဖၣ်ဒီး တၢ်မၤနီၣ်မၤဃါလၢအပာ်ဖျါနီၣ်ဂံၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် ဖံးတၢ်မၤတၢ်ဖဲဟံၣ်ပူၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ATO စံးဝဲဒၣ် ပှၤမၤတၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်ကဘၣ်ပာ်ဃာ်ဝဲဒၣ် တၢ်ပာ်ကီၤ တၢ်ထိၣ်ဒွးနီၣ်ဂံၢ် ဒ်အမ့ၢ် တၢ်သူတၢ်စွဲသ့ၣ်တဖၣ်အံၤဝဲသ့ၣ် သူအီၤလၢ တၢ်မၤအဂီၢ်ထဲလဲၣ်ဒီး အနီၣ်ကစၢ်အဂီၢ်ထဲလဲၣ် သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ပီးတၢ်လီလၢ အဝဲသ့ၣ် တၢ်မၤကစၢ်ဟ့ၣ်လီၤန့ၢ်အဝဲသ့ၣ် အဘူးအလဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဃ့ထီၣ်ကဒါဖဲတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ထုးစှၤလီၤခိသွဲစရီအပူၤတန့ၢ်ဘATO ATO စံးဝဲဒၣ် ကျိၤကျဲအံၤအပူၤန့ၣ် ပှၤမၤတၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဃ့ထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ကထုးစှၤလီၤန့ၢ်အဝဲသ့ၣ်တၢ်အဘူးအလဲ လၢအဝဲသ့ၣ်သူတ့ၢ်အီၤ ဒီလၣ် ၃ဝဝ တဖှိၣ်ဃီ တဘျီဃီတန့ၢ်ဘၣ်. တၢ်လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့လၢအအါဒ်သိးအံၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်ကဘၣ်ပာ်ဖျါလီၤဆီအီၤဒီး ကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ပာ်ကီၤ ဂ့ၤဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.

လၢကလုာ်ဒူၣ်ဆဲးလၤအါကလုာ်ဒီး ပှၤကတိၤကျိာ်အါမံၤအပှၤတဝၢ လၢအအိၣ်ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအဂီၢ် SBS အိၣ်ဒီးတၢ်ဆၢတဲာ်ပာ်သးကျၢၤမုဆှုလၢ အပာ်ဖျါန့ၢ်အဝဲသ့ၣ် COVID-19 တၢ်ဂ့ၢ်လၢအချုးတၢ်ဆၢကတီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အိၣ်ဒီးတၢ်ပူၤဖျဲးဒီး အိၣ်မူပှဲၤဒီးတၢ်သ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ လၢအမ့ၢ် တၢ်လဲၤနုာ်လီၤအိၣ်သကိးဘၣ် SBS Coronavirus portal, (တၢ်ပာ်ဖျါ ခိၤရိၤနၤဘဲရၢးအဂ့ၢ်) လီပှာ်ယဲၤသန့ လၢတၢ်ပာ်ဖျါအီၤ လၢနနီၣ်ကစၢ်အကျိာ်ဒၣ်နဲတက့ၢ်.