៨០%នៃប្រជាជនកម្ពុជារស់នៅក្នុងតំបន់ជនបទ ហើយអ្នកដែលរួចផុតពីសេចក្តីស្លាប់ដោយសារតែការរំលោភបំពានយេនដ័រជាញឹកញាប់ទទួលបាននូវសេវាកម្មគាំទ្រនានា។
របាយការណ៍ស្តីពីការរំលោភបំពានយេនដ័ររបស់វិទ្យាស្ថានអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកនិយាយថា ២៨%នៃប្រជាជនកម្ពុជាជាទូទៅធ្លាប់បានឃើញឳពុកខ្លួនវាយតប់ម្តាយខ្លួនកាលពីនៅក្មេង។
របាយការណ៍ឆ្នាំ២០១៥ដែលធ្វើឡើងដោយអង្គការសុខភាពពិភពលោកនិងអង្គការស្ត្រីកម្ពុជារបស់អង្គការសហប្រជាជាតិបានបង្ហាញថា សេវាកម្មទាំងនេះមិនមានលក្ខណៈទូលំទូលាយនោះទេនៅតាមទីជនបទដែលមានការកើនឡើងនៃស្រ្តីនិងកុមារីងាយរងគ្រោះ។
ប៉ុន្តែភូមិវត្តកំពុងតែព្យាយាមទប់ស្កាត់អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារហើយផ្លាស់ប្តូរវិធីសាស្រ្តដែលពួកគេដោះស្រាយបញ្ហានេះ។
ភូមិនេះបានឈានទៅមុខជាច្រើនជំហានដើម្បីជួយគាំទ្រស្រ្តីនៅសហគមន៍របស់ពួកគេ។
អ្នកនាង ផន ជា ដែលជាភូឈួយភូមិនិងជាអ្នកគាំពារស្រ្តីបានដឹងពីរឿងនេះទាំងអស់។
អ្នកនាង ផន ជា បានមើលការខុសត្រូវលើស្រ្តីនិងកុមារនៅក្នុងសហគមន៍របស់នាងចាប់តាំងពីនាងជាប់ឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ២០០២មក ហើយនិយាយថា វិសមភាពយេនដ័រមិនមែនជាបញ្ហានៅក្នុងសហគមន៍របស់ពួកគេទៀតឡើយ។
Wat village in Cambodia’s east is taking steps to reduce domestic violence. Photo: Phoebe Azer Source: Phoebe Azar
អ្នកនាងផន និយាយថា “ កាលពីមុន អ្នកភូមិមិនទាន់ទទួលបានការអប់រំ ហើយពួកគេគិតថា អ្នកណាមានកម្លាំងខ្លាំងជាងគឺជាអ្នកឈ្នះ ដូច្នេះហើយបានជាពួកគេវាយតប់គ្នា។"
"ប៉ុន្តែឥឡូវនេះពួកគេហាក់ដូចជាយល់ដឹងច្រើនពីការរំងាប់អារម្មណ៍ លុបបំបាត់ភាពតានតឹង ហើយពួកគេក៏ដឹងច្បាស់ផងដែរនៅពេលដែលពួកគេប្រព្រឹត្តអំពើមិនគួរគប្បី។ បើពួកគេប្រព្រឹត្តអំពើហិង្សា នោះពួកគេនឹងប្រឈមមុខតាមផ្លូវច្បាប់។”
គោលបំណងចំបងរបស់អ្នកនាងផននៅក្នុងសហគមន៍របស់នាងនោះគឺ ការអប់រំពីវិធីរស់នៅដោយសុភមង្គលនិងមានសុខភាពល្អ។ ប៉ុន្តែអ្នកនាងមិនបានទទួលការហ្វឹកហាត់ផ្លូវការពីបញ្ហាសុខភាពផ្លូវចិត្តអ្វីឡើយ នាងបានប្រើប្រាស់ចំណេះដឹងដែលនាងទទួលបានពីការងារនៅក្នុងមជ្ឍមណ្ឌលសុខភាពសហគមន៍ដើម្បីកំណត់ពីអាការរោគ។
អ្នកនាង ផន ជា បន្ថែមទៀតថា៖ “ខ្ញុំបានចូលរួមនៅក្នុងការហ្វឹកហាត់ខ្លះៗដែរទាក់ទងនឹងភាពអង់អាចរបស់ស្រ្តីនិងចូលរួមនៅក្នុងសហគមន៍អភិវឌ្ឍន៍ ហើយខ្ញុំក៏បានឈ្នះនូវប្រាក់រង្វាន់ចំនួន៣០០ដុល្លារ ក្នុងនាមជាអ្នកដឹកនាំដ៏ល្អនៅក្នុងសហគមន៍ផងដែរ។”
ក្រសួងកិច្ចការនារីក៏បានជួយជ្រោមជ្រែងអ្នកនាង ផន នៅក្នុងការកាត់បន្ថយអត្រានៃអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារនៅសហគមន៍របស់នាងផងដែរ តាមរយៈការផ្តល់នូវការហ្វឹកហាត់ដល់គាត់ពាក់ព័ន្ធនឹងការដោះស្រាយជំលោះនិងហិង្សាក្នុងគ្រួសារ។
“ ពួកគេស្វែងរកតំណាងពីសហគមន៍ដើម្បីចូលរួមក្នុងសិក្ខាសាលាស្វែងយល់ពីច្បាប់និងការដោះស្រាយអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ។” ។
“ក្រោយមក បន្ទាប់ពីចប់វគ្គបណ្តុះបណ្តាលនិងហ្វឹកហាត់ ខ្ញុំបានធ្វើនូវសិក្ខាសាលាក្នុងតំបន់មួយដើម្បីហ្វឹកហាត់និងចែកចាយចំណេះដឹងស្តីពីអំពើហិង្សានិងសិទ្ធិស្ត្រី។”
អ្នកនាងថា ការអនុវត្តច្បាប់ហិង្សាក្នុងគ្រួសារឆ្នាំ២០០៥ បានកាត់បន្ថយអំពើហិង្សាលើស្រី្តនៅក្នុងទីជនបទ ប៉ុន្តែក្នុងពេលដែលមានបញ្ហាហិរញ្ញវត្ថុនិងភាពតានតឹងក្នុងគ្រួសារអាចបង្កជាបញ្ហាកើតឡើង។
ចំណេះដឹងនិងបទពិសោធន៍របស់អ្នកនាង ផន ជា ដើរតួរយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងការជួយគាំទ្រដល់ស្រ្តីនៅក្នុងភូមិវត្ត ប៉ុន្តែ លោក មេឃុំ រឿង កៅ នៅតែដោះស្រាយករណីហិង្សានៅក្នុងគ្រួសារក្នុងសហគមន៍នេះនៅឡើយ។
Wat commune deputy and women’s advocate Phon Chea. Photo: Mikaela Day Source: Mikaela Day
“នៅពេលដែលពួកអ្នកភូមិជួបបញ្ហាពួកគេតែងតែដាក់ពាក្យប្តឹងមកខាងខ្ញុំ ហើយខ្ញុំតែងតែព្យាយាមស្វែងរកវិធីសាស្រ្តឈ្នះៗ “ លោករឿង កៅ បញ្ជាក់។
លោកថាបញ្ហាចំបងបណ្តាលឲ្យកើតការរំលោភបំពានយេនដ័រនៅក្នុងសហគមន៍របស់លោកនោះគឺការសេពគ្រឿងស្រវឹង។
លោករឿងនិយាយថា “អត្រានៃអំពើហិង្សាបានធ្លាក់ចុះគួរឲ្យកត់សម្គាល់ហើយក្នុងមួយឆ្នាំមានតែមួយឬពីរករណីប៉ុណ្ណោះ”។
“ខ្ញុំមានវិធានការបង្ការមួយចំនួនដោយការផ្តល់លេខទូរសព្ទទៅឲ្យខាងប្តី ហើយខ្ញុំចង់ឲ្យអ្នកជិតខាងប្រាប់ខ្ញុំនៅពេលដែលមានករណីឈ្លោះប្រកែកគ្នាក្នុងគ្រួសារកើតឡើង។"
លោក រឿង កៅ បានអនុវត្តនូវច្បាប់ទម្លាប់យ៉ាងតឹងរឹងស្តីពីបញ្ហាអំពើហិង្សានេះជាពិសេសសម្រាប់បុរសក្មេងៗនៅក្នុងភូមិរបស់លោកដែលមានមិនដល់៨០០នាក់ផង។
“គឺដើម្បីការអប់រំឬស្វែងរកមូលហេតុនិងបង្ហាញពីជម្រើសដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហា”។
“ខ្ញុំតែងតែឲ្យលេខទូរសព្ទខ្ញុំនិងលេខទូរសព្ទប៉ូលិសទៅពួកគេ”។
អ្នកនាងទី សម្ផស្សវិច្ឆិកា នៃវិទ្យុABC អន្តរជាតិបានឲ្យដឹងថា មេឃុំដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងសហគមន៍ជនបទ តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយករណីខ្លះក៏ហូសពីសមត្ថភាពរបស់ពួកគាត់ដែរ។
Wat commune chief Roeurng Kao. Photo: Jack Nugent. Source: Jack Nugent
អ្នកនាងទី សម្ផស្សវិច្ឆិកា និយាយថា “រឿងដែលសំខាន់បំផុតសម្រាប់មេឃុំនោះគឺ ការអប់រំស្តីពីមូលហេតុនៃអំពើហិង្សាលើស្រ្តី កត្តាគ្រោះថ្នាក់ និងហេតុផលសមស្របនានា និងត្រូវដឹងថាកុំបន្ទោសជនរងគ្រោះ”។
ក្រុមអ្នកតស៊ូមតិនិងទំនាក់ទំនងសម្រាប់អង្គការស្រ្តីនៅកម្ពុជារបស់អង្គការសហប្រជាជាតិលោក Mariken Harbitz បានឲ្យដឹងថា ការវិលទៅរកមេឃុំឲ្យជួយអាចឈានដល់ការសម្របសម្រួលបានប៉ុន្តែអាចនឹងត្រូវចំណាយខ្លះ។
ជនរងគ្រោះនៃអំពើហិង្សានៅក្នុងតំបន់ជនបទងាកទៅរកមេឃុំឲ្យជួយ ហើយនេះអាចនាំឲ្យមានការស្មឹងស្មាធធ្វើសមាធិ ជាជាងការទៅស្វែងរកយុត្តិធម៌សម្រាប់ស្រ្តី។
នេះអាចរាំងស្ទះស្រ្តីមិនឲ្យចាត់វិធានការតាមផ្លូវច្បាប់ប្រឆាំងនឹងឧក្រិដ្ឋជនបើទោះជាពេលឃុំខ្លួនក៏ដោយ។
យោងតាម អ្នកនាងទី សម្ផស្សវិច្ឆិកា ទស្សនៈនៃតួនាទីរបស់ស្រ្តីនៅទីជនបទអាចនាំឲ្យមានការរំលោភបំពានយេនដ័រ។
“ខ្ញុំគិតថារឿងដែលគួរឲ្យបារម្ភបំផុតស្តីពីសិទ្ធិរបស់ស្រ្តីនិងសមភាពយេនដ័រនោះគឺការភ័ណ្ឌច្រឡំនិងជំនឿដែលត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាការពិត” សម្តីរបស់កញ្ញាទី។
“ឧទាហរណ៍ ស្រ្តីខ្លះជឿថា វាគឺជារឿងធម្មតាទេដែលប្តីត្រូវវាយប្រពន្ធនៅពេលដែលប្រពន្ធមិនអាចបំពេញតាមតម្រូវការរបស់ប្តីបាននោះ”។
អ្នកនិពន្ធបានធ្វើដំណើរទៅកាន់ប្រទេសកម្ពុជាដោយផ្ទាល់ដែលជាផ្នែកមួយនៃទស្សនកិច្ចសិក្សាផ្នែកអ្នកកាសែតហៅថា Mojo Correspondent នៃសកលវិទ្យាល័យMonash. ហើយបទសម្ភាសន៍ជាមួយនឹងអ្នកនាង ផន ជា និងលោក រឿង កៅ បានធ្វើឡើងជាភាសាខ្មែរនិងអង់គ្លេសដោយមានអ្នកបកប្រែជូន៕
