This article is more than 2 years old
قطر هيواد په اړه هغه ۱۰ شيان چې کيدای شي پرې نه پوهيږئ
قطر د نارینه وو کور، د يوې سترې رسنۍ لرونکی او ډيرې پیسې. لکه څنګه چې د ۲۰۲۲ فیفا نړیوال جام په ياد هيواد کې په لاره اچول کیږي، دلته د کوربه هیواد په اړه ځینې حقایق دي چې ممکن تاسو حیران کړي.
خپور شوی په
لخوا Isabelle Lane, Ken Macleod, SBS Pashto
سرچینه: SBS
Image: Qatar is the first country in the Middle East to host a FIFA World Cup, but there's more to the story than just football. (Sean Gallup/Getty Images)
د ۲۰۲۲ فیفا نړیوال جام کوربه توب لپاره د قطر ۱۲ کلن سفر بشپړ شو.
په عربي ټاپووزمه کې شتمن اسلامي هیواد په منځني ختیځ کې لومړنی هیواد دی چې د په زړه پورې فوټبال ټورنمنټ کوربه توب کوي. د فوټبال نړیوالې ادارې فیفا په ۲۰۱۰ کال کې قطر ته دا حقونه ورکړل دلې د فيفا دا انتخاب یې جنجالي ثابت شو.
د فساد تورونه، د مهاجرینو کارګرانو سره چلند، او د قطر د پولیسو قوانین چې ځایی LGBTQ+ خلک په نښه کوي ټول په جوړیدو کې د نړیوالې څیړنې لاندې راغلي دي.
مګر دلته ځینې نور شیان دي چې تاسو شاید پرې نه پوهیږئ.
۱: ټول قطر هيواد له سيډني ښار څخه وړوکی دی.
قطر یو کوچنی هیواد دی او بل د فوټبال په تاريخ کې تر ټولو کوچنی هیواد دی چې د نړیوال جام کوربه توب کوي.
امارت شاوخوا 11,586 مربع کیلومتره (km²) ځمکه لري، چې دا د سیډني (12,368 km²) څخه کوچنی ده، مګر د میلبورن (9,990 km²) څخه لوی دی.
د قطر د ځمکې اندازه د ټول استرالیا په پرتله یوازې 0.15 سلنه ده، چې ټولټال 7,741,220 کیلومتره مربع مساحت لري.
Source: SBS
۲: د قطر واکمن د هغه د پلار لومړی انتخاب نه و
د قطر ۴۲ کلن واکمن شیخ تمیم بن حمد ال ثاني
په ۲۰۱۳ کال کې د قطر د امیر په توګه د خپل پلار شیخ حمد له مړينې وروسته د قطر امير شو.
شیخ تمیم په حقیقت کې د هغه د پلار لومړی انتخاب نه و چې د جانشین په توګه وي، مګر په ۲۰۰۳ کې وروسته له هغه چې د هغه مشر ورور شیخ جاسم د شاهي ځای ناستي په توګه خپل نوم لرې کړ شيخ تميم امير شو.
Source: SBS
۳. نارینه د ښځو څخه ډير دي يعنې هرو دريو نارينه و پر سر ۱ ښځه
قطر د نړۍ په کچه د ښځو تر ټولو ټیټه شميره لري، په دې هیواد کې په هرو څلورو کسانو کې یوازې یوه یې ښځینه ده (25.04 سلنه).
دا توپیر په وروستیو کلونو کې د قطر د نفوسو د زیاتوالي له امله بلل شوی، چې په ۲۰۰۱ کال کې یوازې د ۶۱۵۰۰۰ وګړو په پرتله نن ورځ تر درې میلیونو زیات شوی دی.
Source: SBS
۴. د ښکلولو، او منځنۍ ګوتې جږ کولو څخه ډډه وکړئ!
پداسې حال کې چې د قطر خلک د دوی د میلمه پالنې او ښه راغلاست دود لپاره پیژندل کیږي، ولې بيا هلته سخت قوانین او ټولنیز نورمونه هم شتون لري.
یو ډیر محافظه کار مسلمان هیواد، په عامه توګه د مینې ښکاره کول، په شمول د لاسونو نیول او ښکلول، له پامه غورځول کیږي.
Source: SBS
ښکنځلې او بې ادبه اشارې کول، په ځانګړې توګه د منځنۍ ګوتې پورته کول، د قانون له مخې مجازات کيږي. د حساسو ځایونو او ځایي خلکو عکس اخیستل، په ځانګړې توګه ښځې هم کولای شي تاسو له ستونزو سره مخ کړي.
د جامو اغوستلو دود هم د آسټرالیا سره توپیر لري "د عامه ځایونو لکه موزیمونو او نورو دولتي ودانیو څخه د لیدو پرمهال تمه کیږي چې خپل اوږې او زنګونونه وپوښل شي".
په هرصورت، د SBS نیوز لخوا لیدل شوي رسمي سند سره سم، نړیوال لیدونکي چې په نړیوال جام کې ګډون کوي احتمال نلري چې د کوچنیو جرمونو لپاره محاکمه شي.
په قطر کې د الکولو څښاک قانوني عمر ۲۱ دی، او د الکول څښل او شراب څښل په عامه ځایونو کې، د ټاکل شویو سیمو څخه بهر غیرقانوني دي.
هیواد ته د الکول راوړل هم غیرقانوني دي، لکه څنګه چې د فحشا، د خنزیر د محصولاتو، د وسلو او دیني کتابونو یا نورو موادو راوړل غیرقانوني دي.
قطر هم د جنسیت او اړیکو په اړه سخت قوانین لري او د ورته جنس یا غیر واده شوي خلکو ترمینځ جنسي عمل او اړیکې جرم ګڼل کيږي.
همجنسي جنسي فعالیت د نارینه او ښځینه دواړو لپاره تر اوو کلونو پورې د بند سزا لري.
فیفا او د قطر چارواکو عالي ډاډ ورکړی چې "هرچا ته ښه راغلاست ويل شوي" او د LGBTQ + مینه وال به د ټورنمنټ په جریان کې له تبعیض سره مخ نشي.
۵. د "ونې بدلون" په څیر هیڅ شی شتون نلري
د کرونا وبا ناروغي په آسټرالیا کې د هغو خلکو په شمیر کې زیاتوالی راوستی چې له ښارونو څخه بهر لرې پرتو سيمو ته کډه کيږي مګر په قطر کې، دا اختیار شتون نلري - هرڅوک په ښار کې ژوند کوي.
د دښتې دا هیواد تقریبا د کرنې لپاره د کرنې وړ ځمکه نه لري، ځنګلونه نلري، او ټول نفوس په ښاري سیمو کې ژوند کوي، ډیری یې د پلازمینې دوحې په ښار کې
ژوند کوي (۹۰ سلنه نفوس يې پلازمينه کې ژوند کوي).
Source: SBS
قطر هم تقریبا په بشپړه توګه هوار دی او په لوړه نقطه کې د سمندر له سطحې څخه یوازې ۱۰۳ متره لوړ دی.
۶. دوحه د نړۍ یو له خوندي ښارونو څخه دی
د قطر پلازمینه دوحه په دوامداره توګه د جرمونو په اړه د نړۍ یو له خوندي ښارونو څخه شمیرل کیږي.
د ښار لخوا د ۲۰۲۲ جرمونو شاخص د Numbeo ډیټابیس له مخې، کوم چې د هغې ویب پاڼې ته د لیدونکو د سروې پراساس په ټاکل شوي ښار کې د جرم عمومي کچه اټکل کوي، دوحه په نړۍ کې دویم خوندي ښار دی، د ابوظبي، متحده عربي اماراتو وروسته، او سان سیباستیان، هسپانیه څخه مخکې.
Source: SBS
د فریډم هاوس د ۲۰۲۲ راپور له مخې ، قطر "آزاد نه دی" .
په ۲۰۲۲ کې د ۲۵/۱۰۰ "آزادۍ نمرې" سره - د ۲۰۲۱ درجه بندي ورته. قطر د سیاسي حقونو لپاره 7/40، او د مدني آزادیو لپاره 18/60 نمرې ترلاسه کړې.
قطر په 1971 کې یو خپلواک دولت شو او له هغه وخت راهیسې د ال ثاني د کور څخه راوتلي امیران واکمن دي. تر دې مخکې قطر له ۱۹۱۶ کال راهیسې د برتانیا تر کنټرول لاندې وو.
امیر پاچا، د دولت مشر، د وسله والو ځواکونو قومندان او د اساسي قانون ضامن دی.
Source: SBS
په داسې حال کې چې د قطر اتباع د نړۍ ترټولو بډایه خلک دي، د نفوس ډیری برخه هغه غیر اتباع دي چې هیڅ سیاسي حق نلري، لږ مدني آزادي، او اقتصادي فرصتونو ته محدود لاسرسی لري.
د مالیزیا او سینګاپور په ګډون هیوادونه په ترتیب سره د 50/100 او 47/100 نمرې په توګه د "یو څه وړیا" په توګه درجه بندي شوي.
سوریه د لیست په پای کې وه، د 1/100 نمرې سره 'وړیا نه' درجه بندي شوې، پداسې حال کې چې شمالي کوریا 3/100 نمرې ترلاسه کړې.
۸. قطر دا د نړۍ یو له لویو رسنیو سازمانونو کور دی
د الجزیرې رسنۍ شبکه په ۱۴۰ هیوادونو کې له ۲۷۰ ملیون څخه زیاتو کورنیو ته رسي او په قطر کې میشته ده.
په ۱۹۹۶ کې يې فعاليت پيل کړی پیل شوی، لومړی الجزیره عربي او بيا په ۲۰۰۶ کال کې الجزيره انګليسي څانګه هم پرانيستل شوه.
په هرصورت، د بې سرحده خبریالانو (RSF) په وینا، په قطر کې "د کورنیو سیاسي مسلو پوښښ د خبریالانو لپاره یوه اصلي ننګونه ده".
Source: SBS
الجزيره وايي، "د الجزیرې میډیا شبکه کې هره فرعي اداره د ورته اصولو او ارزښتونو پیروي کوي چې دا هڅوي چې ننګونکي او زړور وي، او د نړۍ په ځینو غیرقانوني ځایونو کې د بې غږه خلکو لپاره غږ چمتو کوي."
۹. قطر کې د ویشلو لپاره ډیرې پیسې شتون لري
قطر د نړۍ یو له بډایه هیوادونو څخه دی او د نړیوال جام لپاره یې ډیرې پیسې مصرف کړي چې اټکل یې له 330 ملیارد ډالرو څخه ډیر دی.
د نړیوال بانک په وینا، قطر د لوګزامبورګ، سینګاپور او آیرلینډ وروسته د نړۍ څلورم بډایه هیواد دی، د سړي سر GDP (PPP) $ 93,521 (نړیوال ډالر) سره.
قطر د خپلې شتمنۍ ډیره برخه د خپلو طبیعي زیرمو څخه ترلاسه کوي، په ياد هيواد کې په ۱۹۳۹ کې تېل کشف شوي، بیا ۳۰ کاله وروسته طبیعي ګاز.
Source: SBS
قطر په نړۍ کې د ځمکې لاندې تيلو زيرمې چينې تر ټولو اوږده څاه هم لري چې ۱۲ کیلومتره اوږدوالی لري.
۱۰. ټول سړکونه فوټبال ته ځي
د نړیوال جام په جریان کې به یوازې په قطر کې فوټبال وي.
ټول سړکونه به لوبغالو په لور پرانيستې وي، ښوونځي تړل شوي، کارونه به له کور څخه کيږي او په سړکونو کې به شخصي موټرو ته اجازه نه ورکول کیږي.
عامه ترانسپورت به په خپل ځای وي او د هییا فین ترانسپورت کارت سره به سفر د ټولو لپاره وړیا وي.
تمه کیږي چې شاوخوا ۱.۲ ملیون خلک قطر ته د نړیوال جام لپاره راغلي.
شریکول
Listen to our podcasts
Independent news and stories connecting you to life in Australia and Pashto-speaking Australians.
Ease into the English language and Australian culture. We make learning English convenient, fun and practical.
Get the latest with our exclusive in-language podcasts on your favourite podcast apps.
Watch on SBS
SBS World News
Take a global view with Australia's most comprehensive world news service
