«آنها زندگی‌ها را نابود می‌کنند»؛ ماجرای ضرر میلیون دلاری سرمایه‌گذاران ایرانی در یک طرح شکست‌خورده

به گروهی از ایرانیان قول داده شده بود که با یک یک سرمایه‌گذاری امن در مراکز اقامتی ویژه افراد دارای ناتوانی می‌توانند به استرالیا بیایند؛ اما آن‌ها امروز در مجموع ۱,۱۷۸,۵۰۰ دلار از دست دادند.

چندین ایرانی می‌گویند تصمیمشان برای سرمایه‌گذاری در مسکن ویژه افراد دارای معلولیت در استرالیا از نظر مالی ویرانگر بوده است. Source: SBS / Otis Filley

سال ۲۰۱۹، احمد سوکارنو، تاجر مصری‌استرالیایی، به تهران رفت تا رویای زندگی جدید در «سرزمین فرصت‌ها» را به گروهی از ایرانیان بفروشد.

پیشنهاد او ساده بود؛ در مراکز اقامتی افراد دارای ناتوانی استرالیا سرمایه‌گذاری کنید، بازده سالانه «تضمین‌شده» بین ۱۰ تا ۲۴ درصد دریافت کنید و ویزای اقامت دائم بگیرید.

برخی از آن‌ها وارد معامله شدند و صدها هزار دلار به شرکت‌هایی که توسط سوکارنو اداره می‌شد، به ویژه شرکتی که در آن زمان نامش آزکر (Auscare) بود، واریز کردند.

یکی از سرمایه‌گذاران، صادق شمس حائری، به اس‌بی‌اس می‌گوید او و همسرش زینب کارانجام «رویایی در مورد استرالیا داشتند».

[می‌خواستیم] فرزندانمان را در کشوری آزاد، عادلانه و توسعه‌یافته بزرگ کنیم ... ما می‌خواستیم کودکمان آینده‌ای بهتر داشته باشد.

شمس و کارانجام داروسازانی هستند که به طور مشترک صاحب یک داروخانه در تهران بودند، داروخانه‌ای که برای تامین سرمایه ۶۰۰هزار دلاری خود در استرالیا فروخته شد.

صادق شمس حائری می‌گوید ۶۰۰ هزار دلاری که او و همسرش زینب کارانجام از طریق احمد سوکارنو سرمایه‌گذاری کردند، حاصل ۲۰ سال تلاش بی‌وقفه آن‌ها بوده است. Source: SBS / Otis Filley

در کنار وعده بازگشت سرمایه «تضمین‌شده»، اعتماد سرمایه‌گذاران به آزکر با این واقعیت تقویت شد که در آن زمان، نخست‌وزیر سابق کویینزلند، راب بوربریج مدیر شرکت بود.

برخی از سرمایه‌گذاران به خاک استرالیا رسیدند، اما رویاهایشان هرگز محقق نشد.

تا سال ۲۰۲۲، تمام پولی که منتقل کرده بودند در حساب‌های بانکی بود که به آنها دسترسی نداشتند و ساخت مراکز اقامتی هنوز شروع نشده بودند.

صادق شمس حائری و زینب کارانجام صدها هزار دلار برای خرید زمینی در منطقه مِلتون، در شمال‌غربی ملبورن، سرمایه‌گذاری کردند. Source: SBS / Otis Filley

امروز، برخی از سرمایه‌گذاران به ایران بازگشته‌اند و برخی دیگر در استرالیا برای گذران زندگی به هر کاری مشغول می‌شوند.

روایت آنها، داستان وعده‌های تحقق نیافته بسیاری است که درباره برنامه اسکان ویژه افراد دارای ناتوانی (SDA) طرح ملی بیمه افراد دارای ناتوانی (NDIS) مطرح شده است؛ برنامه‌ای که به سرمایه‌گذاری بخش خصوصی متکی است.

«همه‌چیز قانونی به نظر می‌رسید»

جولای ۲۰۱۹، ده‌ها ایرانی در هتلی در تهران برای یک سمینار جمع شدند. جایی که سوکارنو توضیح داد که چگونه می‌تواند به آنها در رسیدن به ویزای موقت ۱۸۸ نوآوری در کسب‌و‌کار و سرمایه‌گذاری کمک کند؛ مسیری برای اقامت دائم در استرالیا در صورت راه‌اندازی و اداره یک کسب و کار موفق. (این نوع ویزا در جولای ۲۰۲۴ متوقف شد.)

پیشنهاد او شامل تاسیس یک شرکت مشترک به طور جداجدا با هر سرمایه‌گذار، برای خرید زمین، ساخت مسکن SDA و بعد جمع‌آوری اجاره از شرکت‌کنندگان NDIS بود؛ او به سرمایه‌گذاران احتمالی گفت که درآمد به دلیل تعهد دولت به NDIS «تضمین شده» است.

سوکارنو به شرکت‌کنندگان در سمینار گفت: «این کسب‌و‌کار، درآمد تضمین شده‌ای دارد زیرا شما توسط دولت حقوق دریافت می‌کنید.»

دو سرمایه‌گذار دیگر، امیر محمدی و حمیدرضا دهقانیان که ۴۶۲،۹۰۰ و ۱۱۵،۶۰۰ دلار ضرر کردند، به اس‌بی‌اس می‌گویند که همین وعده‌‌های حمایت دولتی، آنها را متقاعد کرد.

احمد سوکارنو به حاضران در سمینار گفت که آزکر یکی از «بسیار اندک شرکت‌ها در استرالیا [است] که خدمات اقامتی و خدمات مربوط به افراد دارای معلولیت ارائه می‌کنند.» Source: Supplied

اس‌بی‌اس از حداقل سه سرمایه‌گذار ایرانی دیگر با خبر است که قرارداد را امضا کرده‌اند.

شمس می‌گوید که «هیچ شکی نداشت چون آنها تضمین‌های زیادی برای موفقیت کسب‌و‌کار» به آن‌ها دادند.

همه چیز خیلی قانع‌کننده و خیلی قانونی به نظر می‌رسید.

سوکارنو به شرکت‌کنندگان گفت که می‌توانند انتظار سودی سالانه بین ۱۰ تا ۲۴ درصد را داشته باشند و تاکید کرد این رقم بسیار بالاتر از سود معمول اجاره مسکن، ۴ تا ۶ درصدی است.

به زبانی دیگر، به گفته سوکارنو، سرمایه‌گذاری اولیه ۶۰۰هزار دلاری، هر سال بین ۶۰ تا ۱۴۴هزار دلار در سال سود خواهد داشت.

قراردادهایی که شمس و دهقانیان در نهایت امضا کردند، سود سرمایه‌گذاری را تا حداکثر ۲۴ و حداقل ۱۰ درصد در سال تضمین می‌کرد، در حالی که در قرارداد محمدی وعده سود ۲۸ درصدی داده شده بود.

صادق شمس حائری پیش از آن‌که تصمیم به سرمایه‌گذاری بگیرد، حجم زیادی از مطالب تبلیغاتی آز‌کر را دریافت کرده بود که از مزایای سرمایه‌گذاری در SDA تمجید می‌کردند. Source: SBS / Otis Filley

کارشناسان به اس‌بی‌اس می‌گویند وعده‌هایی مبنی بر ارائه سود «تضمین‌شده» در بازار SDA، به‌ویژه با چنین نرخ‌های بالایی، گمراه‌کننده هستند.

سوکارنو در پاسخ به سوالاتی در مورد این وعده‌ها به اس‌بی‌اس می‌گوید که «معتقد است که در آن زمان این یک ادعا صادقانه بوده است».

او می‌گوید: «تقاضای بالایی برای مسکن SDA وجود داشت و همچنان وجود دارد و سود احتمالی با توجه به موقعیت ملک متفاوت است. این عوامل به عنوان بخشی از ملاحظات کلی سرمایه‌گذاری مطرح شده‌اند.»

سوکارنو در سمینار سال ۲۰۱۹ خود در تهران، چندین بار اشاره کرد که راب بوربیج که از سال ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۸ به عنوان نخست‌وزیر کوئینزلند خدمت می‌کرد، مدیر آزکر است.

راب بوربیج (سوم از راست)، احمد سوکارنو (دوم از راست) و علی شها‌می (نفر اول از راست) در یک رویداد در ملبورن در سال ۲۰۱۹ که با هدف جذب سرمایه‌گذاران SDA برگزار شده بود. (RACV هیچ ارتباطی با این گروه ندارد.) Source: Supplied

نقش بوربیج در آزکر، به شمس و کارانجام نسبت به آزکر احساس اعتماد داد، به طوری که شمس می‌گوید آنها متقاعد شده بودند که کسی با جایگاه او «قصد ندارد با همکاری با شرکتی که معتبر نیست، اعتبار خود را خراب کند».

بوربیج در جولای ۲۰۲۲ از سمت مدیری خود کناره‌گیری کرد، تقریبا همان زمانی که آزکر پس از یک چالش قانونی از سوی شرکتی با نام مشابه، به کر سرویسز استرالیا (Care Services Australia) تغییر نام داد.

بوربیج در پاسخ به سوالات اس‌بی‌اس، هرگونه آگاهی از موضوعات مطرح شده یا مشارکت با هیچ سرمایه‌گذاری را انکار کرد و گفت: «تا جایی که به خاطر دارم، من هرگز هیچ یک از افراد مورد اشاره را ملاقات نکرده‌ام.»

راب بوربیج در حال گفت‌وگو با دیوید کریسافولی، نخست‌وزیر کنونی کوئینزلند، در یک مناظره انتخاباتی در بریزبن در ۱۶ اکتبر ۲۰۲۴. Source: AAP / Darren England

بوربیج افزود: «در دوران همکاری‌ام با شرکت «کر سرویسز استرالیا» یا پس از آن، هرگز هیچ‌گونه پیامی از سوی افراد مورد اشاره درباره مسائل مطرح‌شده دریافت نکرده‌ام.»

به گزارش کوریر میل، در سال ۲۰۲۳، او با یک صورتحساب مالیاتی ۱۱۲,۳۶۱ دلاری برای پرداخت‌های بازنشستگی معوقه کارکنان مواجه شد که ظاهرا «کر سرویسز استرالیا» در دوران مدیریت او از پرداخت آن خودداری کرده بود.

اس‌بی‌اس متوجه شده است که بوربیج مبلغ معوقه را پرداخت کرده و این اقدام متوقف شده است.

«زمان فکر کردن نیست، زمان انجام دادن است»

محمدی می‌گوید که در جریان سمینار تهران در سال ۲۰۱۹، به او القا شد که آزکر یکی از بهترین شرکت‌های استرالیا است.

آزکر که حالا کر سرویسز استرالیا نام دارد، یک شرکت نسبتا کوچک بوده و هست.

در محتوای تبلیغاتی ارسال شده برای سرمایه‌گذاران پیش از سمینار، آزکر به عنوان یکی از «سه» ارائه‌دهنده برتر خدمات بیمه درمانی ملی در استرالیا توصیف می‌شود، نکته‌ای که به جلب نظر برخی از سرمایه‌گذاران کمک کرده است.

صادق شمس حائری می‌گوید آنچه او را به استرالیا جذب کرد «این وعده بود که اگر در اینجا سرمایه‌گذاری و سخت کار کنید، پاداش می‌گیرید؛ با اقامت دائم، زندگی‌ای امن و فرصت مشارکت معنادار در جامعه.» Source: SBS / Otis Filley

وقتی از سوکارنو پرسیده شد که آیا این ادعای درستی است یا خیر، او به اس‌بی‌اس گفت: «این توصیف دقیقی است، زیرا ما به عنوان یکی از ارائه دهندگان پیشرو با تمرکز قوی بر جوامع چندفرهنگی شناخته شده‌ایم.»

این مطالب تبلیغاتی توسط علی شهامی، یک عامل مهاجرتی ایرانی-استرالیایی، که از نزدیک در استخدام سرمایه‌گذاران ایرانی نقش داشت، به اشتراک گذاشته شده بود.

اما در واقع، این شرکت در هیچ فهرست معتبری از ارائه دهندگان برتر یا بزرگ NDIS قرار ندارد.

یک بروشور مربوط به سمینار تهران در سال ۲۰۱۹، احمد سوکارنو را در کنار علی شها‌می، عامل مهاجرت ایرانی-استرالیایی، نشان می‌دهد. Source: SBS / Otis Filley

در جریان سمینار تهران، شهامی از پیشنهاد سوکارنو تمجید کرد.

او گفت: «اگر برنامه‌ای دارید ... الان دیگر زمان فکر کردن نیست، زمان انجام دادن است.»

شهامی در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۱۹ با یک رسانه فارسی زبان در استرالیا، به عنوان مدیر توسعه کسب‌وکار آزکر معرفی شد و به سرمایه‌گذاران قول داد که این شرکت می‌تواند یک شام کاری با وزیر NDIS ترتیب دهد.

علی شهامی به شرکت کنندگان در سمینار تهران درباره پروژه آزکر گفت: «بسیار مناسب ویزاهای ۱۸۸ کارآفرینی است. استقبال خوبی در کشورهای چین و عربستان شده ولی ایران انحصارا تازه شروع کرده.» Source: Supplied

سوکارنو در پاسخ‌ به سوالی از اس‌بی‌اس تایید کرد که آزکر شرکت شهامی را «به عنوان مشاور از ۳ فوریه ۲۰۲۰ تا ۲۴ مارچ ۲۰۲۰» استخدام کرده است.

اس‌بی‌اس با فهرستی از سوالات به شهامی مراجعه کرد، اما هیچ پاسخی دریافت نکرد.

«حس من گفت یک چیزهایی هست»

سوکارنو در سمینار تهران و در قراردادهای امضا شده با سرمایه‌گذاران، قول داد که پس از دریافت مبالغ نهایی سرمایه‌گذاری، املاک مورد تایید NDIS ظرف ۹ تا ۱۲ ماه راه‌اندازی و بهره‌برداری شوند.

حداقل دو نفر از سرمایه‌گذاران قبل از پرداخت تمام پول، انصراف دادند؛ آنها می‌گویند هنوز منتظر بازپرداخت پولشان هستند.

دهقانیان در ماه می ۲۰۲۲ به استرالیا آمد. در این مرحله، او فقط ۱۱۵,۶۰۰ دلار از ۴۲۰,۰۰۰ دلار وعده داده شده را پرداخت کرده بود چراکه «مقداری سرد» شده بود [تا تمام پول را پرداخت کند] و گفت در استرالیا می‌بیند «وضعیت به چه شکل است».

او گفت: «دیدم اوضاع خیلی جالب نیست، وقتی وارد استرالیا شدم، حس من گفت که یک چیزهایی هست.»

به گفته سوکارنو، ودیعه دهقانیان بازپرداخت نشد چراکه بر اساس مفاد توافق‌نامه، «فسخ زودهنگام، سرمایه‌گذار را مستحق بازپرداخت کامل و خودکار نمی‌کرد، به‌ویژه در شرایطی که وجوه از پیش صرف هزینه‌های مربوط به پروژه شده بود.»

حمیدرضا دهقانیان، که در ایران پزشک عمومی بود، می‌گوید به‌دلیل «واوضاع اقتصادی و اوضاع اجتماعی و فرهنگی» دیگر احساس راحتی برای بزرگ‌کردن فرزندانش در ایران را نداشت. Source: SBS / Otis Filley

محمدی بیش از ۴۶۲,۰۰۰ دلار از ۶۰۰,۰۰۰ دلار وعده داده شده را پرداخت کرد و قصد داشت بقیه را پس از ورود به استرالیا در اواخر سال ۲۰۲۲ بپردازد.

او می‌گوید که در جریان دو هفته اقامتش در استرالیا، چندین جلسه با سوکارنو و شهامی برای بحث در مورد پروژه داشت.با این حال، او خیلی زود مشکوک شد، به خصوص زمانی که سوکارنو از نشان دادن صورتحساب‌های حساب بانکی شرکت مشترکشان به او خودداری کرد، دسترسی که هنوز به او داده نشده است.

سایر سرمایه‌گذاران ادعا می‌کنند که سوکارنو و حسابدارش علیرغم درخواست‌های متعدد ارسال شده در ایمیل در طول چندین سال که توسط اس‌بی‌اس مشاهده شده است، بارها از ارائه این اطلاعات خودداری کرده‌اند.

توافقنامه‌های مشارکت سرمایه‌گذاری مشترک، که توسط اس‌بی‌اس مشاهده شده است، حاوی مفاد متعددی است که به سرمایه‌گذاران حق دسترسی به حساب‌های بانکی را می‌دهد.

بشنوید

طرح ملی بیمه ناتوانی استرالیا چیست؟‌ چه کسانی واجد شرایط آن هستند؟

SBS Persian

10:15Persian

سوکارنو می‌گوید که «تلاش‌هایی برای تضمین شفافیت مطابق با آن توافق‌نامه‌ها انجام داده است».

او می‌گوید: «با این حال، هرگونه درخواست خاص برای دسترسی یا مستقیما مورد بررسی قرار گرفته یا در انتظار شفاف‌سازی بوده است، به‌ویژه در مواردی که پروتکل‌های بانکی یا قانونی مستلزم مراحل اضافی یا همکاری طرف‌های ثالث بوده‌ است.»

سوکارنو افزود: «اگر تاخیر یا مشکلی در ارائه دسترسی وجود داشته، عمدی نبوده است.»

او می‌گوید وست‌پک، بانکی که حساب‌ها در آن ایجاد شده‌اند، مسائلی را در رابطه با تعهدات «مشتری خود را بشناسید» (KYC) و مبارزه با پولشویی (AML)، به‌ویژه در رابطه با برخی از سرمایه‌گذاران با ملیت یا اصالت ایرانی، با او مطرح کرده است.

سوکارنو می‌گوید: «این الزامات خارج از کنترل من بود و برای چندین سرمایه‌گذار اعمال می‌شد ... من در حال جمع‌آوری شواهد مستند از مؤسسات مالی مربوطه هستم که منعکس‌کننده این مسائل مربوط به انطباق و محدودیت‌های دسترسی باشد.»

اس‌بی‌اس شواهدی که نشان دهد بانک این مسائل را مطرح کرده دریافت نکرده است و چندین سرمایه‌گذار هم تایید کرده‌اند که هرگز هیچ سندی در مورد این موضوع دریافت نکرده‌اند.

وست‌پک از اظهار نظر در این مورد خودداری کرد.

محمدی بعد در آوریل ۲۰۲۳ به سوکارنو اطلاع داد که می‌خواهد سرمایه‌گذاری خود در این پروژه را لغو کند.

امیر محمدی گمان می‌کند که احمد سوکارنو «جرئت انجام چنین کاری را با یک شهروند استرالیایی نداشت، چون قانون از او حمایت می‌کرد، اما ویزای ما موقت بود و از قوانین استرالیا اطلاعی نداشتیم.» Source: Supplied

وکیل سوکارنو در ماه می به محمدی توصیه کرد که اگر هر یک از طرفین، سرمایه‌گذار جایگزینی برای شرکت مشترک پیدا کنند، می‌تواند پول خود را منهای ۸۶,۲۳۷ دلاری که سوکارنو برای هزینه‌ها کسر کرده بود، پس بگیرد.

پول او هنوز بازگردانده نشده است.

به گفته سوکارنو، دلیل درخواست او برای یافتن سرمایه‌گذار جایگزین، «حفظ ثبات مالی پروژه و جلوگیری از به خطر انداختن تعهداتی است که از قبل به نمایندگی» از شرکت مشترک انجام شده است.

او می‌گوید چندین ماده دیگر در این توافق‌نامه «از این موضع حمایت می‌کنند که بازگشت وجوه بدون قید و شرط یا خودکار نیست» و عوامل دیگری مثل «پیامدهای مالیاتی و حسابداری» هم بر بازگشت وجوه تاثیر گذاشته‌اند.

«گیر افتاده‌ایم»

برخلاف سایر سرمایه‌گذاران ایرانی که با اس‌بی‌اس مصاحبه کردند، شمس و کارانجام قبل از آمدن به استرالیا کل مبلغ سرمایه‌گذاری را پرداخت کردند.

شمس می‌گوید آنها از اواسط سال ۲۰۲۰ به سوکارنو فشار آورند تا یک قطعه زمین بخرد و این روند سرانجام در فوریه ۲۰۲۲، یک ماه قبل از ورود شمس و کارانجام به استرالیا، شروع شد.

صورت حسابی که توسط اس‌بی‌اس مشاهده شده است نشان می‌دهد که شرکت مشترک تاسیس شده با سوکارنو، دنیز کر، زمین را در جون ۲۰۲۲ با مبلغ ۴۳۵,۴۱۶ دلار تسویه کرده است که حدود نیمی از پول آن را از قبل پرداخت کرده و نیمی دیگر را قرض گرفته است.

با توجه به تاخیر در ایجاد سود از سرمایه‌گذاری، سوکارنو، شمس را به عنوان مدیر مشارکت اجتماعی و کارانجام را به عنوان مدیر اداری برای آزکر استخدام کرد، اما شمس می‌گوید که آنها برای تقریبا چهار ماه کار هیچ پولی دریافت نکردند.

احمد سوکارنو، زینب کارانجام و صادق شمس حائری در مقابل زمینی که برای ساخت ملک SDA برنامه‌ریزی‌شده‌شان در منطقه مِلتون در شمال‌غربی ملبورن خریداری شده بود. Source: Supplied

شمس می‌گوید: «کم‌کم به این موضوع مشکوک شدم. [سوکارنو] هیچ پولی پرداخت نمی‌کرد. او قول داده بود که درآمد شرکت دنیز کر را پرداخت کند، اما این کار را نکرد.»

در ماه‌های بعد، شمس تمام صورت‌های مالی شرکت را درخواست کرد، اما او می‌گوید تنها چیزی که او و کارانجام دریافت کردند، خلاصه حسابی بود که موجودی ۳۵۷,۰۰۰ دلاری را بدون سابقه تراکنش نشان می‌داد.

او مانند سایر سرمایه‌گذاران، مدت‌ها به عدم تمایل سوکارنو برای ارائه دسترسی به حساب بانکی شرکت مشکوک بود.

شمس می‌گوید: «هر بار که او بهانه‌ای می‌آورد، کاملا مطمئن می‌شدم که «خدای من، ما گیر افتاده‌ایم» ... فهمیدم که این هرگز برای ما به یک تجارت خوب برای مسیر اقامت دائم تبدیل نخواهد شد.»

پولمان را از دست دادیم، وقتمان را از دست دادیم

به دلیل استرس ناشی از این اتفاق، کارانجام در جون ۲۰۲۲ پس از تجربه یک حمله اضطرابی در بیمارستان بستری شد.

این زوج پس از تاخیر در ساخت ملک و ادامه عدم دسترسی به سوابق بانکی، در سپتامبر همان سال تصمیم به اقدام قانونی علیه سوکارنو گرفتند.

این زمین در نهایت در سپتامبر ۲۰۲۴ توسط وام دهنده پس گرفته شد، چراکه هیچ بازپرداختی انجام نشده بود. اس‌بی‌اس اسنادی را مشاهده کرده است که نشان می‌دهد وام‌دهنده بارها و بارها از سوکارنو برای مبلغ معوقه ۲۲۷,۵۰۰ دلار برای حداقل یک سال قبل از بازپس‌گیری ملک درخواست پرداخت کرده است.

شمس می‌گوید: «سوکارنو حتی یک قسط از وام خرید زمین را پرداخت نکرد. این به چه معناست؟»

سوکارنو بازپس‌گیری زمین را به شمس و کارانجام مرتبط می‌داند که در فوریه ۲۰۲۳ درخواست اخطار در مورد ملک ارائه دادند، ابزاری قانونی که از حقوق صاحبان سهام محافظت می‌کند و از فروش یا انتقال ملک بدون دخالت طرفی که درخواست اخطار می‌دهد (معمولا خریدار) جلوگیری می‌کند.

سوکارنو می‌گوید در حالی که او «کاملا آماده شروع ساخت‌و‌ساز بود»، این اخطار مانع از «ادامه ساخت‌وساز یا تامین مالی مجدد» شد.

اخطار مانع از بازپرداخت وام در مورد ملک مورد نظر نمی‌شود، موضوعی که دلیل بازپس‌گیری ملک بوده است.

اسنادی که اس‌بی‌اس مشاهده کرده نشان می‌دهد طراحی ملکی که صادق شمس حائری و زینب کارانجام در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند، در تاریخ ۹ مه ۲۰۲۳ تاییدیهSDA را دریافت کرده است. Source: Supplied

سوکارنو می‌گوید: «از نظر من، عدم تکمیل پروژه به دلیل انصراف داوطلبانه آنها [شمس و کارانجام] و اقدامات قانونی بعدی بود که موانع قانونی و مالی برای پیشرفت توسعه ایجاد کرد.»

طبق ایمیلی که سوکارنو در آگوست ۲۰۲۲ به شمس ارسال کرد، مبلغ ۳۵۷,۱۰۳ دلار در حساب بانکی شرکت مشترک باقی مانده بود. در اکتبر ۲۰۲۳، شمس و کارانجام از طریق وکلای خود سعی کردند سوکارنو را مجبور کنند تا از آن وجوه باقیمانده برای تسویه وام معوق استفاده کند؛ با این حال، هیچ پرداختی انجام نشد و پول هرگز بازپرداخت نشد.

سوکارنو در پاسخ به سوالات اس‌بی‌اس می‌گوید: «دلیل اینکه من هیچ وجه باقیمانده‌ای را برنگرداندم این است که تا آنجا که من می‌دانم و سوابق مالی من نشان می‌دهد، هیچ وجه باقیمانده‌ای برای بازگرداندن وجود نداشت.»

در زمینی که صادق شمس حائری، زینب کارانجام و شرکت آس‌کر خریداری کرده بودند، خانه‌ای ساخته شده است و این ملک در حال حاضر برای فروش عرضه شده است. Source: SBS / Otis Filley

او می‌گوید: «علاوه بر این، هرگونه بازگشت احتمالی وجوه منوط به شرایط توافق ما بود که تصریح می‌کرد وجوه فقط پس از پرداخت هزینه‌ها و تحت شرایط خروج خاص قابل بازگشت هستند.»

شمس و کارانجام در دسامبر ۲۰۲۲ از شکایت خود علیه سوکارنو صرف نظر کردند، چراکه پس از صرف ۱۶هزار دلار اولیه برای هزینه‌های حقوقی، قادر به ادامه پرداخت به وکلای خود نبودند و تقریبا ۱۷۰هزار دلار برای تکمیل مراحل دادرسی به آنها پیشنهاد شده بود.

سرمایه‌گذاران «آسیب‌پذیرتر» از جوامع چند فرهنگی

این داستان‌ها تنها نمونه‌های سرمایه‌گذاری خصوصی در مسکن SDA نیستند که به بیراهه رفته‌اند.

اتحادیه SDA، نهاد ملی مسئول بازار مسکن SDA، تعداد فزاینده‌ای از شکایات را در مورد شیوه‌های سرمایه‌گذاری خرده‌فروشی مشکوک و ساخت مسکن نامناسب دریافت کرده است.

جرمی هوپ، مدیرعامل این نهاد، به اس‌بی‌اس می‌گوید: «نگرانی مداومی در مورد حضور اپراتورهای غیراخلاقی، فاقد صلاحیت و گاهی اوقات کاملا متقلب در بازار SDA وجود دارد.»

هوپ می‌گوید: «ما هر ماه شکایاتی از خانواده‌های نگران، سرمایه‌گذاران و ذی‌نفعان در مورد شیوه‌های مشکوک دریافت می‌کنیم.»

او افزود که این اتحادیه در حال آماده شدن برای گزارش چندین مورد نگران‌کننده در این ماه است.

جرمی هوپ، می‌گوید روایت رسانه‌ای درباره SDA «اغلب بر موضوعاتی مانند «کلاهبرداری» و «افراد متخلف» تمرکز دارد، اما نباید از این واقعیت غافل شد که اگر این طرح به‌درستی اجرا شود، می‌تواند زندگی شرکت‌کنندگان را متحول کند.» Source: Supplied / SDA Alliance

او می‌گوید: «این بازیگران بد اغلب SDA را به عنوان یک سرمایه‌گذاری «با سود تضمین‌شده بالا» یا «تحت حمایت NDIS» تبلیغ می‌کنند و از اصطلاحات و لوگوهای رسمی در بازاریابی سوءاستفاده می‌کنند.»

او توضیح می‌‌دهد: «این ادعاها اغلب فریبنده یا کاملا نادرست هستند. SDA یک محصول استاندارد املاک و مستغلات نیست؛ بلکه یک جریان مسکن پیچیده و تنظیم‌شده است که با تعهدات حقوق بشر و انتخاب مشارکت‌کننده پشتیبانی می‌شود.»

صادق شمس حائری می‌گوید از زمانی که اعتمادش را به سرمایه‌گذاری SDA از دست داده، او و همسرش، زینب کارانجام، «تصمیم گرفته‌اند که به شکل عاقلانه روی بازسازی زندگی‌» خود تمرکز کنند. Source: SBS / Otis Filley

او می‌گوید «سرمایه‌گذاران از خارج از کشور یا جوامع با فرهنگ و زبان متنوع (CALD) بیشتر در برابر پیوستن به چنین طرح‌هایی آسیب‌پذیرتر هستند.»

او می‌گوید: «موانع زبانی، عدم آشنایی با چارچوب‌های نظارتی استرالیا و بازاریابی هدفمند به زبان‌های مادری، همگی در این آسیب‌پذیری نقش دارند.»

به گفته سوکارنو، شرکت او فقط سرمایه‌گذاران خارج از کشور را برای پروژه‌های SDA هدف قرار داده است.

«فریب‌خورده»

گورو گوپتا، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری‌های املاک اخلاقی که از سال ۲۰۱۷ در زمینه مسکن افراد دارای معلولیت فعالیت می‌کند، می‌گوید که داستان‌های متعددی از «کلاهبرداری» سرمایه‌گذاران خارجی توسط «متخصصان SDA» شنیده است.

در ماه می، روزنامه کوریر میل گزارش داد که شرکت Cocoon SDA Care، شرکتی که موضوع پوشش رسانه‌ای زیادی بوده و NDIS اکنون آن را برای همیشه از ارائه پشتیبانی و خدمات به افراد دارای ناتوانی منع کرده است، به دنبال جذب سرمایه‌گذاران خارجی بوده است.

گوپتا همچنین می‌گوید هرگونه وعده «تضمین‌شده» بازگشت سرمایه تحت حمایت دولت برای سرمایه‌گذاری SDA یک «دروغ» است.

او می‌گوید: «هیچ رابطه مستقیمی بین سرمایه‌گذار و دولت وجود ندارد. نحوه کار سیستم به این صورت است که به محض ورود یک ساکن، یک ارائه‌دهنده SDA می‌تواند طرح خود را صورتحساب کند و این به ارائه‌دهنده SDA بستگی دارد که توافق آنها با صاحبخانه چیست.»

گورو گوپتا می‌گوید با وجود مشکلات موجود در سیستم SDA، «اگر به‌درستی انجام شود، کاملاً سودآور و اخلاقی است.» Source: Supplied

جنی مک‌آلیستر، وزیر NDIS، تایید می‌کند که یافتن یک ساکن با حمایت مالی دولت برای یک ملک SDA تضمین‌شده نیست.

او می‌گوید: «سرمایه‌گذاری‌های ویژه مسکن افراد دارای معلولیت تحت حمایت دولت نیستند. سکونت تضمین شده نیست. متاسفانه برخی افراد فعال در بخش مسکن ویژه افراد دارای معلولیت هستند که به سراغ سرمایه‌گذاران مادر و پدر می‌روند و اطلاعاتی به آنها می‌دهند که درست نیست.»

گوپتا می‌گوید، هنگامی که یک مستاجر وارد می‌شود، بازده کلی معمولا بین ۸ تا ۱۵ درصد است و میانگین صنعت حدود ۱۲ درصد است.

با این حال، از آنجا که ساخت‌و‌سازهای زیادی در مناطقی با تقاضای کم یا بدون تقاضا انجام شده است، طبق تحلیل اس‌بی‌اس از داده‌های خالی از خانه‌ها از آژانس ملی بیمه افراد دارای معلولیت (NDIA)، نرخ خالی بودن خانه‌های موجود خالی SDA حدود ۱۶ درصد است.

اما از آنجایی که بسیاری از خانه‌های SDA برای اسکان چندین نفر طراحی شده‌اند، نسبت اتاق‌های خالی حتی بیشتر است؛ به گفته جوزف کانلان، متخصص مسکن افراد دارای معلولیت، این عدد بالای ۴۰ درصد است.

این در حالی است که بر اساس تعداد افرادی که در حال حاضر واجد شرایط SDA هستند اما به آن دسترسی ندارند، کمبود کلی ۷۳۵۲ واحد اجاره‌ای در سطح کشور وجود دارد.

Source: SBS

هوپ می‌گوید در حالی که خالی ماندن املاک SDA باعث زیان مالی سرمایه‌گذاران می‌شود، آسیب ناشی از این اتفاق فقط محدود به آن‌ها ‌نیست.

او می‌گوید: «در سطح ارائه‌دهندگان خدمات، رفتارهای غیراخلاقی منجر به عرضه مازاد در مناطق با تقاضای پایین، ایجاد اختلال در قیمت‌گذاری و دلسرد شدن سرمایه‌گذاری‌های اخلاق‌محور می‌شود.»

هوپ ادامه می‌دهد: «در سطح مشارکت‌کنندگان، پیامدها شخصی و آزاردهنده است، زیرا ممکن است افراد دارای معلولیت در خانه‌هایی مستقر شوند که نامناسب، بی‌کیفیت یا متناسب با نیازهای حمایتی آن‌ها نیست و این موضوع حق انتخاب و کنترل آن‌ها را بیش‌ازپیش محدود می‌کند.»

سوکارنو و شهامی همچنان مشغول به کار

کر سرویسز استرالیا (Care Services Australia) هنوز خدمات مراقبت از افراد دارای معلولیت و سالمندان را به جوامع چندفرهنگی ارائه می‌دهد و خود را به عنوان دارنده بیش از ۳هزار «بیمار راضی» معرفی می‌کند.

اطلاعات مربوط به شرکت‌های موجود در NDIS، مثل تعداد کارمندان یا املاکی که مدیریت می‌کنند، در دسترس عموم نیست.

با این حال، جستجوی معکوس تصویر شش توصیف مشتری که در وب‌سایت کر سرویسز استرالیا فهرست شده‌اند، که شامل نام و عکس‌های مشتری است، نشان می‌دهد که همه با استفاده از تصاویر از قبل موجود تولید شده‌اند.

سوکارنو اطلاعات بیشتری در مورد شرکت خود به اس‌بی‌اس ارائه نداد.

از چندین منبع صنعتی که اس‌بی‌اس برای این گزارش تحقیقی با آنها صحبت کرد، هیچ‌کدام نام کر سرویسز استرالیا یا آز کر را نشنیده بودند.

شرکت شهامی، سازمان مهاجرتی آر اند کی (R&K Immigration Group)، هم هنوز فعال است و تا سپتامبر ۲۰۲۵، او هنوز یک نماینده مهاجرتی ثبت‌شده در استرالیا است.

In 2020, Shahami was advertising himself as the business development manager of Auscare, which some Iranian investors said was a conflict of interest with his role as their migration agent. Source: Supplied

نهادهایی که بر NDIS نظارت دارند، از جمله NDIA و کمیسیون کیفیت و ایمنی NDIS، عمدتا بر حفاظت از مشتریان تمرکز دارند.

سخنگوی NDIA به اس‌بی‌اس گفت نقش این سازمان «در ارتباط با مسکن تخصصی افراد دارای معلولیت (SDA)، نقش راهبری بازار» است.

او افزود: «NDIA متعهد است از ایجاد بازاری قوی و کارآمد برای SDA حمایت کند که گزینه‌ها و انتخاب‌های مدرن و شایسته‌ای را در اختیار شرکت‌کنندگان NDIS قرار دهد. NDIA نه مالک، سفارش‌دهنده، اجاره‌دهنده یا ارائه‌دهنده واحدهای SDA است و نه طرح‌های سرمایه‌گذاری را تنظیم یا بررسی می‌کند.»

او گفت: «سرمایه‌گذاران SDA باید همیشه بررسی‌ها و تحقیقات لازم خود را به‌طور کامل انجام دهند و هنگام تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری در SDA، مشاوره حقوقی و مالی مستقل دریافت کنند.»

احمد سوکارنو به اس‌بی‌اس می‌گوید او «در موقعیتی نبود که تشخیص دهد» آیا نقش علی شها‌می به‌عنوان مشاور کسب‌و‌کارش تعارض منافع محسوب می‌شود یا نه، «زیرا در نحوه مدیریت روابط یا ارتباطات او با موکلانش دخالتی» نداشت. Source: Supplied

موارد مشکوک به کلاهبرداری از سرمایه‌گذاران توسط کمیسیون اوراق بهادار و سرمایه‌گذاری استرالیا (ASIC) رسیدگی می‌شود.

در پاسخ به این پرسش که آیا NDIA قصد دارد طرح SDA را برای مقابله با سرمایه‌گذاری‌های غیراخلاقی بخش خصوصی اصلاح کند یا نه، مک‌آلیستر گفت: «اگر سرمایه‌گذاران نگران این هستند که یک طرح سرمایه‌گذاری SDA دست به رفتار گمراه‌کننده زده یا سرمایه آن‌ها را به‌نادرستی استفاده کرده باشد، باید با ASIC تماس بگیرند.»

کارانجام و شمس در ۱۳ نوامبر ۲۰۲۴ گزارشی از تخلف در رابطه با سوکارنو و دنیز کر را به ASIC ارائه کردند. از آن زمان تاکنون پاسخی دریافت نکرده‌اند.

ASIC عضوی از گروه ویژه NDIS Fraud Fusion است که دولت در نوامبر ۲۰۲۲ راه‌اندازی کرد.

«به پاسخگویی نیاز داریم»

برای بسیاری از مشتریان سوکارنو، آینده همچنان مبهم است.

وقتی دهقانیان برای اولین بار به استرالیا آمد، مشغول‌ کارهایی در بازسازی آشپزخانه‌ها و حمام‌ خانه‌ها شد و بعد به عنوان نقاش خانه مشغول به کار شد.

این روزها او به عنوان تاجر خودرو کار می‌کند، اما مطمئن نیست که آیا می‌تواند ویزای تجاری دائم برای اقامت در استرالیا دریافت کند یا خیر.

محمدی اندکی پس از از دست دادن اعتماد به طرح سوکارنو به ایران بازگشت، جایی که امروز در آن حضور دارد.

شمس و کارانجام هنوز در ملبورن زندگی می‌کنند و شمس به عنوان راننده تحویل اوبر و آمازون برای حمایت از همسر و دختر هفت ماهه‌شان مشغول به کار است.

شمس حائری می‌گوید او اغلب روزی ۱۲ ساعت کار می‌کند، از ساعت ۴ صبح تا حدود ۵ عصر، در حالی که کارانجام از نوزادشان مراقبت می‌کند. Source: SBS / Otis Filley

آنها سعی کردند برای دریافت کمک هزینه از سنترلینک اقدام کنند، اما به دلیل وضعیت ویزای خود، واجد شرایط آن نبودند.

شمس می‌گوید: «ما به یک خیریه رفتیم و از آنها مقداری غذا گرفتیم. نمی‌خواستم این را بگویم، چون برای من شرم‌آور است. من ۶۰۰ هزار دلار به اینجا، استرالیا، آوردم، اما باید به یک خیریه بروم و از آنها برای غذا کمک بخواهم.»

احساس ویرانی می‌کنم. نمی‌دانم چه کار کنم.

ویزای آنها در مارچ ۲۰۲۶ منقضی می‌شود و اگر نتوانند مسیر دیگری برای ویزا پیدا کنند، به ایران بازخواهند گشت تا «از صفر شروع کنند».

شمس می‌گوید داروخانه‌ای در وسترن استرالیا پیدا کرده که موافقت کرده است از او برای ویزای کار حمایت مالی کند و این زوج به زودی نقل مکان خواهند کرد تا او بتواند در آنجا شروع به کار کند.

او می‌گوید تجربیاتی از این دست می‌تواند «زندگی‌ها را نابود کند».

او توضیح می‌دهد: «ما دوران واقعا سختی را پشت سر گذاشته‌ایم؛ سخت‌تر از آنچه تصور می‌کردیم. ما ۶۰۰هزار دلار به استرالیا آوردیم، به این امید که سرمایه‌گذاری کنیم و زندگی بهتری نسبت به آنچه در ایران داشتیم بسازیم. اما هرگز تصور نمی‌کردم که به جای ثبات، مجبور شوم فقط برای زنده ماندن تلاش کنم.»

او ادامه داد: «ما به این کشور ایمان داشتیم؛ هنوز هم داریم. اما ایمان کافی نیست. ما به پاسخگویی، اجرای قانون و حمایت از مهاجران آسیب‌پذیر نیاز داریم.»

---

برنامه فارسی رادیو اس‌بی‌اس در روزهای شنبه و سه‌شنبه ساعت ۳ بعد از ظهر از طریق رادیو، به صورت آنلاین، کانال شماره ۳۰۲ تلویزیون‌های دیجیتال و از طریق اپ رایگان SBS Audio قابل دسترس است. برای شنیدن برنامه های زنده و پادکست های ما اپ SBS Audio را از APP Store یا Google Play  دانلود کنید. همچنین می‌ توانید به اس بی اس فارسی از طریق اسپاتیفای، یا اپل پادکستز گوش کنید.