Key Points
- Kyle Vander-Kuyp, dumny przedstawiciel ludów Worimi i Yuin, reprezentował Australię w biegu na 110 metrów przez płotki podczas Igrzysk Olimpijskich w Atlancie w 1996 roku oraz w Sydney w 2000 roku.
- Lydia Williams, dumna przedstawicielka ludu Noongar, reprezentowała Australię jako bramkarka kobiecej reprezentacji narodowej – Matildas – w latach 2005–2024.
- Jak rdzenni sportowcy inspirują przyszłe pokolenia?
- Z jakimi wyzwaniami mierzyli się rdzenni sportowcy?
- Jak sport łączy kulturę i tożsamość rdzennych Australijczyków?
- Jakie dziedzictwo pozostawili rdzenni sportowcy w australijskim sporcie?
- Dlaczego sport rdzennych Australijczyków jest ważny dla tożsamości narodowej Australii?
Na przestrzeni dekad wielu sportowców Pierwszych Narodów osiągnęło szczyt profesjonalnego sportu. Postacie takie jak były olimpijczyk w biegu przez płotki Kyle Vander-Kuyp, profesjonalna piłkarka Lydia Williams czy lekkoatletyczna legenda Cathy Freeman nie tylko reprezentowały swój kraj, ale także niosły dumnie kulturę swoich społeczności na światowe areny. Ich historie przypominają nam, że sport to zarówno sprawa osobista, jak i wspólnotowa — platforma do wyrażania siebie, budowania tożsamości i łączenia ludzi.
Jak rdzenni sportowcy inspirują przyszłe pokolenia?
Dla rdzennych sportowców Australii, takich jak Lydia Williams i Kyle Vander-Kuyp, inspiracja tymi, którzy byli przed nimi, stała się motywacją do osiągania sukcesów na arenie międzynarodowej.
„Zawsze kochałam sport, zawsze kochałam piłkę nożną, grę i reprezentowanie mojego kraju. Ale to także niesamowite doświadczenie i zaszczyt, by być wzorem do naśladowania, reprezentując moją kulturę i mój lud, pokazując, że można pochodzić z dowolnego miejsca i spełniać swoje marzenia” — mówi Lydia Williams, kobieta Noongar urodzona na południowym zachodzie Australii Zachodniej. Jako bramkarka była najdłużej grającą zawodniczką w narodowej drużynie kobiet, Matildas.
Lydia reprezentowała Australię na dwóch igrzyskach olimpijskich, pięciu mistrzostwach świata i sześciu Pucharach Azji, a jej kariera sportowa zaprowadziła ją na cały świat.
„Myślę, że drużyna, do której trafiłam, moi koledzy z zespołu — wszyscy pochodzili z różnych środowisk, ale zgodziliśmy się co do jednej rzeczy: chcieliśmy zostawić sport w lepszym stanie, niż go zastaliśmy” — wyjaśnia Lydia.
SYDNEY, AUSTRALIA - JUNE 03: Lydia Williams, goalkeeper of Australia is presented with a gift from Evonne Goolagong Cawley before the international friendly match between Australia Matildas and China PR at Accor Stadium on June 03, 2024 in Sydney, Australia. (Photo by Matt King/Getty Images) Credit: Matt King/Getty Images
Z jakimi wyzwaniami mierzyli się rdzenni sportowcy?
Droga do elitarnego sportu nie obyła się bez przeszkód. Kwestie tożsamości, reprezentacji i równości w znaczący sposób kształtowały doświadczenia rdzennych sportowców. Lydia przypomina walkę o równą płacę i uznanie w kobiecej piłce nożnej.
„W trakcie mojej kariery zdarzały się strajki, podczas których domagaliśmy się równej płacy z mężczyznami. Mieliśmy też możliwość pokazania flagi aborygeńskiej na igrzyskach olimpijskich. Myślę, że nasza drużyna naprawdę była zjednoczona w przełamywaniu barier i dawaniu ludziom odwagi do stawania w obronie swoich przekonań” — mówi Lydia.
Kyle Vander-Kuyp reprezentował Australię w biegach przez płotki na dwóch igrzyskach olimpijskich, kilku Igrzyskach Wspólnoty Narodów oraz na licznych mistrzostwach świata.
Kyle Vander-Kuyp is competing in the hurdles at the Sydney 2000 Olympics.
Już w dzieciństwie sport stał się dla niego sposobem wyrażenia siebie i poczuciem przynależności do grupy.
„Zostałem adoptowany, gdy miałem pięć tygodni. Jednym z moich pierwszych wyzwań było zastanowienie się: Mamo, Tato, dlaczego jestem inny niż wy? Dlaczego mam inny kolor skóry? To było prawdopodobnie moje pierwsze wyzwanie — bycie adoptowanym i próba zrozumienia swojej tożsamości” — wyjaśnia Kyle.
W miarę jak starał się lepiej poznać siebie, wspierany przez rodziców i przyjaciół, to właśnie udział w programie Little Athletics — który wprowadza dzieci w różne dyscypliny lekkoatletyczne — wytyczył mu drogę, która później pozwoliła reprezentować Australię.
Pomimo tych trudności, obaj sportowcy — podobnie jak wielu przed nimi — potrafili przemienić przeciwności w siłę napędową do osiągnięć, pokazując, że sport może być narzędziem wzmacniającym tożsamość i siłę.
Kyle Vander-Kuyp with his adoptive mother Patricia Vander-Kuyp and his birth mother Susan Dawson - Image supplied by Kyle Vander-Kuyp.
Jak sport łączy kulturę i tożsamość rdzennych Australijczyków?
Dla rdzennych sportowców sport to coś więcej niż rywalizacja — to także wyraz kultury. Szatnie, w których widnieją flagi Aborygenów i mieszkańców Cieśniny Torresa, oraz zawodnicy z dumą prezentujący swoje dziedzictwo na boisku, pokazują, jak sport buduje poczucie przynależności.
Kyle wspomina słowa wielkiego zawodnika AFL, Maurice’a Rioli:
„Pamiętam wyraźnie, jak we wczesnych latach szkoły podstawowej patrzyłem z podziwem na takich ludzi jak Lionel Rose czy Evonne Goolagong. Miałem też szczęście, że w mojej szkole pojawił się aborygeński zawodnik, Maurice Rioli. Opowiadał swoją historię jako sportowiec, ale też dzielił się swoim aborygeńskim dziedzictwem. Pamiętam, że w pokoju nauczycielskim powiedział mi na boku: »Kyle, to nie jest wada być Aborygenem, to jest zaleta i musisz z tego korzystać.«”
Takie słowa pokazują, jak głęboko sport łączy się z tożsamością kulturową, dając widoczność i budząc dumę.
Kyle później reprezentował Australię na Igrzyskach Wspólnoty Narodów w 1990 roku w Auckland, w Nowej Zelandii.
„Miałem szczęście być w drużynie razem z Cathy Freeman, oboje byliśmy nastolatkami — 16-letnia Cathy i 18-letni Kyle. Myślę, że to był pierwszy moment, kiedy naprawdę zdałem sobie sprawę ze swojej tożsamości — że jestem Australijczykiem i noszę zielono-złote barwy, ale także, że jestem rdzennym Australijczykiem. Miałem okazję nosić te barwy i pisać historię dla siebie i mojego ludu.”
Jakie dziedzictwo pozostawili rdzenni sportowcy w australijskim sporcie?
Dziedzictwo rdzennych sportowców Australii jest trwałe i głęboko poruszające. Inspirowali dzieci w odległych społecznościach, walczyli o równość płac i reprezentację, a także pokazali, że tożsamość i dziedzictwo kulturowe mogą z dumą iść w parze z barwami narodowymi.
Lydia Williams podkreśla, jak ważne jest, by młode dziewczęta z Pierwszych Narodów widziały swoje wzory w kobiecej piłce nożnej:
„Teraz w piłce nożnej mamy wiodące zawodniczki pochodzenia rdzennie australijskiego… dzieci mogą się z nimi utożsamiać, widzą w nich swoje wzory.”
Dla Kyle’a prawdziwe znaczenie sportu uświadamiają chwile uznania ze strony rodzin i społeczności — gdy dowiadywał się, że stał się dla kogoś inspiracją.
„Wracasz do normalnego życia, już nie jesteś codziennie sportowcem na najwyższym poziomie, ale gdy jedziesz do odległych społeczności i słyszysz od ciotek, babć, starszyzny czy dzieci: »Widzieliśmy cię w telewizji i nas zainspirowałeś« — to właśnie wtedy dociera do ciebie, że sport ma ogromną moc.”
Kyle Vander-Kuyp near Uluru – Image supplied by Kyle Vander-Kuyp.
Dlaczego sport rdzennych Australijczyków jest ważny dla tożsamości narodowej Australii?
Rdzenni australijscy sportowcy reprezentują coś więcej niż tylko osobisty sukces. Są symbolem odporności, inkluzywności i dumy kulturowej. Ich obecność na światowych arenach na trwałe wpłynęła na to, jak Australia postrzega samą siebie — jako kraj, który swoją siłę czerpie z osiągnięć i dziedzictwa Pierwszych Narodów.
Od lokalnych zawodów po globalne imprezy — rdzenni sportowcy nieustannie kształtują kulturę sportu, udowadniając, że sport pozostaje jednym z najpotężniejszych narzędzi jedności, budowania tożsamości i inspirowania kolejnych pokoleń.
Dla Lydii Williams jej sportowa droga — reprezentowanie zarówno kraju, jak i kultury — była możliwa także dzięki wsparciu ze strony drużyny. Jej koleżanki z zespołu były otwarte, ciekawe jej życia jako kobiety z Pierwszych Narodów i zaangażowane w budowanie zgranego, różnorodnego zespołu.
„Dla mnie to ogromnie ważne, by reprezentować mój kraj razem z moją kulturą. Na naszych koszulkach mamy herb z flagą Australii i narodowymi symbolami, ale jeszcze ważniejsze jest to, że nasz zespół to prawdziwa mozaika kultur. W naszej szatni są flagi Aborygenów i mieszkańców Cieśniny Torresa. To drużyna, która promuje inkluzję i dumę. To naprawdę wspaniałe móc reprezentować jedno i drugie” — mówi Lydia.
Od międzynarodowej gwiazdy futbolu po osobę, która chce zmieniać świat — Lydia Williams nie przestaje się rozwijać i działać na rzecz pozytywnych zmian.
„To naprawdę ekscytujące, że dziś w futbolu jest wiele kobiet z Pierwszych Narodów, z którymi młode dzieci mogą się utożsamiać, które mogą odnaleźć i uczynić swoimi wzorami” — dodaje Lydia.
Subskrybuj lub śledź podcast Australia Explained, aby otrzymywać więcej cennych informacji i wskazówek dotyczących osiedlania się w Australii.
Masz pytania lub pomysły na tematy? Napisz do nas maila na adres:
australiaexplained@sbs.com.au
