Fiziksel aktivite ve sağlık profesörü Anne Tiedeman, günlük fiziksel aktivite ve dengeli beslenmenin sağlıklı olmak için önemli iki etken olduğunu söylüyor. Alkol tüketimini sınırlamak, tütün ve tütün ürünü tüketimini kesmek ve sosyal bağları korumanın da önemli etkileri var.
1. Fiziksel aktivite
Profesör Tiedeman fiziksel aktivitenin fiziksel, psikolojik ve sosyal sağlığınıza olumlu etkisi dışında ileriki yaşlarda kronik rahatsızlıkların ortaya çıkmasını da engellediğini söylüyor.
Sydney Üniversitesi’nde uzman olan Tiedeman, bugün veya bu hafta yapacağınız bir aktivitenin size gelecekte büyük yararı olabileceğini söylüyor.
Kişinin ne kadar fiziksel aktivite yapması gerektiği konusunda da Dünya Sağlık Örgütü kılavuzuna dikkat çekiyor. Kişinin yaşına, engeline veya kronik hastalıklarına göre çeşitli tavsiyelerde bulunuyor.
“Fiziksel aktivitenin merkezinde tavsiye ise şu: Yaşınıza veya engelinize bakmaksızın, fiziksel aktivite herkes için yararlı” diyor ve ekliyor: “Kılavuzda belirtilen fiziksel aktivite seviyesine ulaşamasanız bile, tüm araştırmalar her türlü fiziksel aktivitenin yararlı olduğunu ve şu anda yaptığınızdan biraz fazlasını yapmanın sizin için olumlu sağlık sonuçları olacağını gösteriyor.”
Fiziksel aktivite birçok eylemi kapsıyor. Programlanmış spor veya egzersiz dışında aktiviteler de buna dahil.
“Boş zamanınızda yaptığınız yürüyüşler, ev işleri ve bahçede geçirdiğiniz zamanın da sağlığınıza yararı var” diyor.
2. Dengeli beslenme
Prof. Tiedeman dengeli beslenmenin uzun dönemde hastalıkların risk faktörlerinin düşmesini ve obezite riskinin azalmasını sağlayacağını söylüyor. Diyetinize dahil edeceğiniz düzgün besin vücudunuzu besleyip kemiklerinizi güçlendirirken aynı zamanda enerjik hissetmenizi sağlar.
“Tüketim alışkanlıklarımız içinde büyük yer tutan işlenmiş gıda ve şekeri asgariye indirirken dengeli bir diyet uygulamak son derece önemli.”
Avustralya Beslenme Kılavuzu (The Australia Dietary Guidelines) gıda tür ve miktarları, gıda grupları ve beslenme modelleri hakkında bilgi sunuyor.
Kılavuz Avustralyalıların beş ana gıda grubundan beslenme değeri yüksek çok çeşitli besini tüketmesini teşvik ederken doymuş yağ, tuz, şeker ve alkol içeren gıdaların asgariye inmesini tavsiye ediyor.
3. Alkol tüketimini kısıp sigarayı bırakın
Prof. Tiedeman alkol ve sigaranın birçok hastalığı tetikleyen son derece zararlı hayat stili riskleri olduğunun altını çiziyor.
Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre alkol tüketimi her yıl 3 milyon insanın ölümünün sorumlusu ve ayrıca milyonlarcasının engelli olmasına ve sağlık sıkıntısı yaşamasına neden oluyor.
Avustralya Sağlık ve Refah Enstitüsü (Australian Institute of Health and Welfare - AIHW) verilerine göre 2020’de alkol nedenli bin 452 ölüm resmi kayıtlara geçti. Ölenlerin büyük çoğunluğu (yüzde 73) da erkekti.
2020’de güncellenen Avustralya Alkol Kuralları da tüketimin neden olduğu sağlık riskini azaltmak için çeşitli sınırlar açıkladı. Kanser Konseyi de alkol alışkanlığının önüne geçmek için 12 ayrı tavsiyede bulunuyor. Bunlar arasında alkolsüz günler veya susuzluğu gidermek için su içmek var.
Sigara tüketiminin ise her yıl 20 bin 500 Avustralyalının ölümüne (tüm ölümlerin yüzde 13’ü) neden olduğu tahmin ediliyor. 2018 verilerine göre, Avustralya’daki insanların yaşadığı hastalıkların da yüzde 8,6’sından sorumlu.
4. Sosyal bağlantıları sıkı tutmak
Prof. Tiedeman modern toplumlarda en büyük sorunlardan birinin yalnızlık olduğunu söylüyor. Sosyal bağlantıları sınırlı olan kişilerin kalabalık ortamlarda bile yalnız hissedebildiğinin altını çiziyor.
“Çevrenizdekilerle bağ kurmak, yaşadığınız toplumla bağ hissetmek önemli” diyor.
Burada hedef başkaları için önemli olduğunuzu hissetmek ve başkalarına önemli olduklarını hissettirmek. “Tüm insani bağlar çok önemli” diyor Tiedeman.
Bağ kurmanın çeşitli yolları var. Toplum içinde aktif olmak veya gönüllü olarak topluma katkıda bulunmak.
“Gönüllü olmak bir yandan sosyal bağları güçlendirirken öte yandan da bir grubun parçası olduğunuzu hissettiriyor. Spor yapmak da benzer fırsatları yaratıyor. Özellikle takım sporlarında grup olarak aynı hedefe odaklanmak takım arkadaşlarıyla bağları güçlendiriyor.”
Ancak bazılarının da yalnızlıktan hoşlandığını kabul ediyor.
“Bu insanlar yalnız olsalar da farklı bağlantılar kurabiliyor” diyor.
Beyond Blue yardım kurumu Skype, Zoom, FaceTime türü uygulamalarla bağları sıkı tutmayı ve House Party gibi uygulamalarla da grup olarak aktiviteler tavsiye ediyor. Kurum ayrıca kitap kulüpleri, aile yemekleri, dans partileri veya arkadaş toplantıları gibi aktiviteleri de belirli aralıklarla yapmayı tavsiye ediyor.
5. Kendinizi ve sevdiklerinizi ihmal etmeyin
Pandemi döneminde yaşadıklarımız kendimizi ve sevdiklerimizi ihmal etmememizin önemini tekrar gösterdi. Prof. Tiedeman, “Bence çok önemli. Kendimden biliyorum. Kapatmalar sırasında yaşlı ebeveynlerimin ihtiyaçlarını giderdiğinden endişeleniyordum.”
Bu süreçte insanların ne kadar stres ve anksiyete ile yaşadığını fark etmediğini söylüyor. “Bu yüzden kendi ihtiyaçlarınıza cevap verip vermediğinize, mutluluğunuz için ne yaptığınıza bakmanız gerekiyor.”
The Black Dog Institute herkesin her hafta psikolojik sağlıkları için gerekli altı önceliklerini kontrol etmesini istiyor. Bunlar içinde duyguları, vücutları, uykuları ve düşünceleri de var.
Destek isteyen okuyucular, 13 11 14’ten 7-24 aktif Lifeline kriz hattına, 1300 659 467’den Suicide Call Back Service hattına, 1800 55 1800’den Kids Helpline hattına (5 ila 25 yaş arasındakiler için). Daha fazla bilgi için Beyond Blue.org.au ve lifeline.org.au sitelerini ziyaret edebilirsiniz.
