ÖNE ÇIKANLAR
- Israil Trump’ın 20 maddelik Gazze’de barış planını desteklerken Hamas’ın cevabı bekleniyor.
- Filistinlilerin Gazze'yi terk etmeye zorlanmayacağı belirtti.
- Bölgeyi Trump’ın başkanlık edeceği geçici bir uluslararası kurul denetleyecek.
Günler süren spekülasyonların ardından Beyaz Saray, Gazze'de yaklaşık iki yıldır süren savaşı sona erdirmek, Hamas'ın elindeki rehineleri serbest bırakmak ve Filistin topraklarının geleceğini belirlemek için 20 maddelik bir plan açıkladı.
Salı günü Beyaz Saray'da Başkan Donald Trump ile konuşan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, öneriye temkinli bir destek verdi; ancak Hamas'ın teklifi reddetmesi veya karşı çıkması halinde İsrail'in "işi kendi başına bitirmeye" hazır olduğunu da sözlerine ekledi.
Trump'ın Arap liderlere de ilettiği 20 maddelik planda ateşkes, Hamas'ın elindeki rehineleri serbest bırakması , Hamas'ın silahsızlandırılması ve İsrail'in Gazze'den kademeli olarak çekilmesi öngörülüyor.
Trump'ın daha önceki hedeflerini değiştirerek, Filistinlilerin Gazze'yi terk etmeye zorlanmayacağını belirtti. Bunun yerine, belgede "insanları kalmaya teşvik edeceğiz ve onlara daha iyi bir Gazze inşa etme fırsatı sunacağız" denildi. Ayrıca, İsrail'in Gazze'yi ilhak etmesini veya işgal etmesini yasakladı.
Gazze'nin yönetimi de Trump'ın başkanlığındaki uluslararası 'Barış Kurulu' tarafından denetlenecek.
Netanyahu, planın savaş hedeflerine uygun olduğunu söylerken, Trump da Hamas'ın da destek vereceğini umduğunu söyledi.
Görüşmelere ilişkin bilgi sahibi bir yetkili, Agence France-Presse haber ajansına yaptığı açıklamada, Katar ve Mısır arabulucularının pazartesi günü Filistinli militan gruba planı sunmak üzere Hamas'la bir araya geldiğini söyledi.
İsminin açıklanmaması koşuluyla konuşan bir kaynak, "Hamas müzakerecileri, konuyu iyi niyetle inceleyeceklerini ve bir yanıt vereceklerini söylediler" dedi.
Ancak teklifin birçok önemli detayı henüz netleşmedi.
Trump ve Netanyahu, medyaya yaptıkları açıklamaların sonunda soru almayı reddetti. Source: Getty / Win McNamee
Batı Şeria topraklarını yöneten Filistin Yönetimi'nin Gazze yönetiminde rol almasına izin verilip verilmeyeceği konusunda da şüpheler dile getirdi.
Netanyahu, "Gazze, ne Hamas ne de Filistin Yönetimi tarafından yönetilen barışçıl ve sivil bir yönetime sahip olacak" dedi.
Trump’ın planının düzenlenmiş hali.
1. Gazze, komşularına tehdit oluşturmayan, terörden arındırılmış bir bölge olacak.
2. Gazze, Gazze halkının yararına yeniden geliştirilecektir.
3. Her iki tarafça da kabul edilirse, savaş derhal sona erecek. İsrail kuvvetleri, rehinelerin serbest bırakılması için kararlaştırılan hatta geri çekilecek, tüm askeri operasyonlar askıya alınacak ve tam bir geri çekilme tamamlanana kadar muharebe hatları dondurulacak.
İsrail ordusunun Gazze'nin kuzeyindeki yoğun saldırıları nedeniyle Filistinliler, Gazze Şeridi'nin orta bölgelerine doğru kaçmaya devam ediyor. Source: Getty / Anadolu
5. Tüm rehineler serbest bırakıldığında, İsrail, 7 Ekim 2023'ten sonra gözaltına alınan 250 müebbet hapis cezası mahkumunu ve tüm kadınlar ve çocuklar da dahil olmak üzere bin 700 Gazzeliyi serbest bırakacak. İsrail, naaşları serbest bırakılan her İsrailli rehine karşılığında 15 Gazzelinin cenazesini serbest bırakacak.
6. Rehinelerin geri dönmesinin ardından silahsızlanıp barış içinde bir arada yaşamayı kabul eden Hamas mensupları affedilecek, Gazze'den ayrılmayı tercih edenlere ise yurt dışına güvenli geçiş hakkı tanınacak.
7. Bu anlaşmanın kabulü sonrası Gazze Şeridi'ne tam yardım derhal gönderilecektir.
8. Gazze Şeridi'ne dağıtım ve yardımların girişi herhangi bir müdahale olmaksızın devam edecek.
9. Gazze, kamu hizmetlerini yöneten geçici bir teknokrat Filistin komitesi tarafından yönetilecek. Bu komite, eski İngiltere Başbakanı Tony Blair gibi liderlerin de yer alacağı, başkanlığını Trump'ın yapacağı uluslararası bir geçiş organı Barış Kurulu tarafından denetlenecek. Kurul, yeniden yapılandırılan Filistin Yönetimi Gazze'nin kontrolünü yeniden ele almaya hazır olana kadar Gazze'nin yeniden kalkınması için denetim ve finansman sağlayacak.
10. Trump'ın ekonomik kalkınma planı, başarılı Orta Doğu şehirlerinin arkasındaki uzmanlardan oluşan bir panel aracılığıyla Gazze'yi yeniden inşa edecek. Uluslararası yatırım önerileri, sermaye çekmek, istihdam yaratmak ve Gazze'ye umut dolu bir gelecek sunmak için yeni güvenlik ve yönetişim çerçeveleriyle bütünleştirilecek.
11. Katılımcı ülkelere müzakere edilmiş tercihli gümrük vergileri ve erişim imkânı sağlayan özel ekonomik bölge oluşturulacaktır.
12. Hiç kimse Gazze'yi terk etmeye zorlanmayacak ve ayrılmak isteyenler hem özgürce ayrılabilecek hem de geri dönebilecek. İnsanlar kalmaya teşvik edilecek ve onlara daha iyi bir Gazze inşa etme fırsatı sunulacak.
13. Hamas ve diğer grupların Gazze yönetiminde hiçbir rolü olmayacak ve tüm askeri ve terör altyapısı tasfiye edilecek. Gazze, uluslararası fonlarla desteklenen bir geri alım ve yeniden entegrasyon programı kapsamında silahsızlandırılacak ve denetimli bir silahsızlandırma sürecine tabi tutulacak. Yeni Gazze, ekonomik büyümeye ve komşularıyla barış içinde bir arada yaşamaya odaklanacak.
14. Hamas ve diğer grupların yükümlülüklerini yerine getirmeleri ve Yeni Gazze'nin komşuları veya halkı için tehdit oluşturmaması için bölgesel ortaklar tarafından bir garanti sağlanacak.
15. ABD, Arap ve uluslararası ortaklarıyla birlikte Gazze'ye konuşlandırılacak geçici bir Uluslararası İstikrar Gücü (ISF) oluşturacak. ISF, Filistin polisini eğitecek, Ürdün ve Mısır ile koordinasyon sağlayacak ve sınırları güvence altına almak, silah kaçakçılığını engellemek ve Gazze'nin yeniden inşası için güvenli mal akışını sağlamak amacıyla İsrail ve Mısır ile birlikte çalışacaktır.
16. İsrail, Gazze'yi işgal etmeyecek veya ilhak etmeyecek. Israil ordusu, tam bir geri çekilme tamamlanana ve Gazze İsrail için bir tehdit oluşturmayana kadar, silahsızlandırmaya bağlı olarak kararlaştırılan aşamalar kapsamında aşamalı olarak geri çekilecek ve toprağı ISF'e devredecek. Gazze, yenilenen terör tehditlerinden güvenli hale gelene kadar sınırlı bir güvenlik çemberi oluşturulacak.
17. Hamas'ın bu öneriyi geciktirmesi veya reddetmesi halinde, yukarıda belirtilenler ve genişletilmiş yardım operasyonu, Israil ordusundan ISF'e devredilen terörden arındırılmış bölgelerde devam edecektir.
18. Filistinlilerin ve İsraillilerin düşünce yapılarını ve anlatılarını değiştirmeye çalışmak, barıştan elde edilebilecek faydaları vurgulamak amacıyla hoşgörü ve barışçıl bir arada yaşama değerlerine dayalı bir dinler arası diyalog süreci oluşturulacaktır.
19. Gazze'nin yeniden kalkınması ilerledikçe ve Filistin Yönetimi reformları hayata geçirdikçe, koşullar nihayet Filistin halkının özlemlerini yansıtan, Filistin'in kendi kaderini tayin etmesine ve devletleşmesine giden güvenilir bir yolla sonuçlanabilir.
20. ABD, barışçıl ve müreffeh bir birlikte yaşama için siyasi bir ufukta anlaşmak amacıyla İsrail ve Filistinliler arasında diyalog kuracak.
İsrail, Hamas'ın 7 Ekim'de gerçekleştirdiği ve tahminen 30'u çocuk olmak üzere 1.200'den fazla kişinin hayatını kaybettiği, 200'den fazla kişinin rehin alındığı saldırıdan bu yana Gazze'yi bombalıyor.
Gazze Sağlık Bakanlığı'nın verilerine göre, 7 Ekim'den bu yana Gazze'de 66 binden fazla kişi hayatını kaybetti.
Dünya nasıl tepki verdi?
Trump'ın Gazze barış planına dünya liderlerinden gelen ilk tepkiler olumluydu.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, ABD Başkanı'nı Gazze'deki savaşı sona erdirme konusundaki "kararlılığı" nedeniyle övdü.
X'te yaptığı paylaşımda, Filistinli militan grup Hamas'ın artık 2023'te savaşı başlatan saldırılar sırasında ele geçirilen "tüm rehineleri derhal serbest bırakmaktan başka seçeneği olmadığını" söyledi ve başbakanının planı desteklediğini söylediği İsrail'i plana "kararlı bir şekilde bağlı kalmaya" çağırdı.
İtalya da öneriyi memnuniyetle karşılayarak, ABD, Avrupa ortakları ve bölgesel aktörlerle yakın koordinasyon içinde üzerine düşeni yapmaya hazır olduğunu belirtti.
Ancak savaşın pençesindeki Gazze halkı, öneriyi "saçmalık" olarak nitelendiriyor.
39 yaşındaki İbrahim Joudeh, Gazze'nin güneyindeki insani yardım bölgesi El-Mawasi'deki sığınağında Agence France-Presse haber ajansına yaptığı açıklamada, "Bu planın gerçekçi olmadığı açık" dedi.
"ABD ve İsrail'in Hamas'ın asla kabul etmeyeceğini bildiği şartlarla kaleme alındı. Bizim için bu, savaşın ve acıların devam edeceği anlamına geliyor."
52 yaşındaki Ebu Mazen Nassar da aynı derecede karamsar ve planın amacının Filistinli grupları kandırarak Gazze'de tutulan rehineleri serbest bırakmak ve karşılığında barış sağlanmaması olduğunu düşünüyordu. "Bunların hepsi manipülasyon. Savaşın sona ermesi için resmi bir garanti olmadan tüm tutukluları teslim etmek ne anlama geliyor?" dedi.
SBS Türkçeyi Salı hariç hafta içi her gün dinleyebilirsiniz. Bizi ayrıca Facebook’tan takip edebilirsiniz.
