Öne çıkanlar
- Avustralya’da iki devlet yayın kuruluşu vardır: Australian Broadcasting Corporation (ABC) ve Special Broadcasting Service (SBS).
- Kamu hizmeti yapan ABC ve SBS’in giderlerini vergi mükellefleri karşılar.
- Kamu yayıncılığı, devlet kontrolündeki yayından farklıdır.
- Avustralya’da ayrıca reklam ve sponsorlardan elde ettiği gelirle yaşayan ticari ve toplum medyası da vardır.
Vatandaş ve gazetecinin kendini ifade etme gücüne sahip olduğu, bilgiye ulaşıp, müdahale olmadan, iktidardaki hükümetten çekinmeden, korkusuzca yayınlayabildiği özgür, bağımsız ve çeşitli medya ortamı; sağlıklı demokrasilerin ayırıcı özelliğidir.
Basın özgürlüğü, Anayasa güvencesi altında olmamasına rağmen, Avustralya Dünya Basın Özgürlüğü Sıralaması’nda ilk 40 ülke arasında yer almaktadır.
Avustralya’da özel mülk ticari medya ve sponsoru olan toplum yayınları dahil medya kuruluşları vardır.
Avustralya’da faaliyetlerini vergi gelirleri ile yürüten iki de kamu yayıncısı vardır: Bunlar, Australian Broadcasting Corporation (ABC) ve Special Broadcasting Service (SBS).
Ana akım özel medya, kar elde etmek ve reyting için içerik üretir, ticari sponsorları ve onların çıkarlarına hizmet eder.
Kamu yayıncıları ise, giderlerini karşılayan topluma hizmet eder.
Credit: Sompong Sriphet / EyeEm/Getty Images
Kamu medyası nedir?
Kamu medya kuruluşları kamuya hizmet eder. Toplumu doğru bilgilendirmekle yükümlüdür. Yani yayınladıkları haberler tarafsız, güvenilir ve editoryal olarak bağımsız olmalıdır.
Yani, kamu yayınlarında çalışan gazeteciler hükümet ve bütün partileri araştırmalı, sorgulamalı ve eleştirebilmelidir. Kamu yayıncıları hangi haberi nasıl yayınlayacağına kendileri karar verir.
Public Media Alliance CEO’su Kristian Porter, “Güvenilir olmak için, [kamu yayıncıları] olayları anlamalı, tahlil etmeli, adil ve tarafsız bir biçimde sunduklarını göstermelidir. Tarafsızlık… son tahlilde gerçekle ilgilidir, güçlü olanlardan hesap sormaktır,” dedi.
[Kamu yayıncıları] hükümet ve ticari etkilerden bağımsız olmalıdır. Bağımsız bir düzenleyicinin izlemesi altında olmaları idealdir. Tarafsız haber yapmalı ve tüm toplumu bilgilendiren, eğiten ve eğlendiren içerik sağlamalıdırlar.
Kamu yayıncılığının diğer önemli bir fonksiyonu, toplumda tartışma yaratacak konulara girmesi ve çok çeşitli seslere platform olmasıdır. Kamu yayıncılığı program tarzıyla toplumun en geniş kesiminin çeşitli ihtiyaçlarını ve perspektifini de karşılamalıdır.
Porter, “Kamu medyası ayrıca acil durum ve kriz zamanlarında da güvenilir bir bilgi kaynağı olmalı ve yanıltma ve yanlış bilgilendirmelerle de mücadele etmelidir,” diye ekliyor.
"Demokrasi için, özellikle seçim zamanlarında herkesin ulaşabilmesi gerekir, her kesime de ulaşabilmelidir."
Kamu yayıncılığı demokrasinin temel dayanaklarından biri olarak kabul edildiği için, fonlarını kamudan alır. Bu nedenle finansmanları, aldıkları paranın idaresi ve parayı nasıl harcadıklarını açıklamak zorundadırlar.
Kamu yayıncılığı otoriter rejimlerin yönettiği ülkelerdeki devlet kontrolündeki medyadan ayrılırlar. Devlet kontrolündeki medyayı da devlet fonlar ancak bu medya, devletin bir kolu gibi çalışır.
Sydney Teknoloji Üniversitesi (UTS) Gazetecilik Programı Eski Müdürü Profesör Wendy Bacon, “O medyanın amacı, toplumu yöneten hangi hükümetse, onun sesi olmaktır”, diyor.
Bu tür medya kuruluşları genellikle populist, milliyetçi hükümet propagandası içeriği yayınlar.
Bacon, “Bu, bağımsız yayıncılıktan çok farklıdır. Bağımsız yayıncılıkta fonlar kamudan gelir ancak haberin toplum yararına olup olmadığına medya karar verir,” diye ekliyor.
Profesör Bacon, kamu yayıncılarının editoryal bağımsızlıklarını garanti altına alacak önlemler alması gerektiğini söylüyor.
“Örneğin, Avustralya İletişim Bakanı, kamu yayıncılarını direk olarak kontrol edemez. Devlet kontrolündeki medyada ise bakan medyaya direk emir verebilir.”
Credit: AAP Image/Joel Carrett
ABC ve SBS’in Avustralya’daki rolü
Avustralya’da iki devlet yayın kuruluşu vardır: Australian Broadcasting Corporation (ABC) ve Special Broadcasting Service (SBS).
Bu iki devlet yayın kuruluşunda ABC, çok sayıda bölgesel ve yurt dışı büroları ve her başkentte bulunan büro ve stüdyolarıyla daha büyüktür.
ABC radyo istasyonları, televizyon kanallarıyla farklı bir dinleyici ve izleyici kitlesinin ilgisine hitap eder. ABC’nin televizyon kanalları arasında sadece haber, sadece çocuklara yönelik yayın yapan kanallar da bulunur. ABC, kaliteli gazeteciliği ile de iyi bilinir.
ABC ayrıca acil durumlarda da toplumu bilgilendiren kamu yayıncısıdır. ABC toplumu felaketler konusunda eğitir, hazırlar, uyarır, felaket sırasında yardım çalışmaları konusunda bilgilendirir.
Australian Broadcasting Corporation Haber, Araştırma ve Analiz Eski Müdürü Gaven Morris, “Son yıllarda meydana gelen artan sayıda acil durumlar, özellikle de iklim değişikliğinden kaynaklanan hava durumu, orman yangını ve seller nedeniyle ABC’nin rolü arttı,” diyor.
SBS Radio has close ties to the migrant communities living in Australia. Source: SBS
ABC’ye benzer hizmetler vermekle birlikte, SBS televizyon kanalları ayrıca yabancı programları ve İngilizce ve diğer dillerde haberleride kapsar.
SBS, ana dili İngilizce olmayanlara ana dillerinde geldikleri ülkelerden bilgi ve eğlence de sağlar.
SBS ayrıca, Avustralya’nın içeriğiyle konuları yerlilerin bakış açısıyla değerlendiren Ulusal Yerli Televizyon kanalı NITV’ye de ev sahipliği yapar.
SBS başlangıçta, göçmenlere Avustralya’da sağlık hizmetlerinden nasıl yararlanabileceklerini anlatmak için kuruldu. 1970’lerde hükümet fonu ile yürüyen ve gönüllülerin görev aldığı iki istasyonla sekiz dilde yayına başladı.
SBS Radio started broadcasting in eight languages in 1975, and now airs original programming in more than 60 languages. Source: SBS
SBS Audio Language Content Müdürü David Hua, “Hedef, Avustralya’da yaşayıp başka bir dil konuşanlar ve en genel anlamda onların ihtiyaçlarını karşılamaktır. Mümkün olduğu kadar insanların Avustralya’da hükümet, bürokrasi, okul sistemi, acil durum hizmetleri dahil, sistemi anlamasını ve burada hayata en iyi şekilde başlamalarını sağlamaya çalışıyoruz,” diyor.
Avustralya’da ticari medya
Demokratik ülkelerde ticari medya da, medya çeşitliliğinin zorunlu bir parçasıdır.
Avustralya’nın en büyük gazeteci ve kamu ve özel medya çalışanları sendikası Media, Entertainment, and Arts Alliance (MEAA) Medya Bölümü Müdürü Cassie Derrick, ticari medyanın anahtar bir rolü olduğunu söylüyor.
Derrick, "Ticari medyanın özel bir yeri olabilir veya en azından farklı bir perspektif sağlayabilir, Avustralyalıların farklı bakış açılarına, farklı yaklaşımlara erişiminin sağlanması çok önemlidir,” diyor.
Professor Wendy Bacon, hem özel, hem kamu sektöründe gazeteci olarak çalıştı.
Bazı ticari medya organlarının kamu yararına çok iyi gazetecilik yaptığını, ancak içeriğin büyük bir bölümünün reklam gelirini artırmak için büyük kitleleri kendine çekmeyi amaçladığını kaydetti.
O medyanın amacı mümkün olan en yüksek miktarda para kazanmaktır. Yani, reklamcılar eğer programın çok sayıda kişi tarafından izlendiğini düşünürse, reklamlarının hedefine ulaşacağını düşünerek reklam verirler. Çok büyük iki şirket var. En büyüğü, Ruphert Murdoch’un News Corparation’ı. Gazeteleri var, radyolarda, televizyonlarda etkililer…Professor Wendy Bacon
Avustralya’da kişilere ait birkaç medya organı var. Bunlardan öne çıkan holdingler şunlar: Murdoch ailesinin sahibi olduğu NewsCorp, Seven West ve Nine. Bu şirketler yurt içinde yayınlanan gazete, radyo ve televizyonları kontrol eder.
Public Media Alliance CEO’su Kristian Porter, “Ticari kuruluşlar genellikle editoryal değerlerini patrona göre ayarlar. Muhabirin belirli haberleri nasıl yansıtacağına medyanın sahibi karar verir. Bazı ülkelerde ticari gazeteler genellikle sağcıların destekçisi olarak değerlendirilir,” diyor.
Some people believe that the concentration of media ownership in Australia affects the quality of election campaign coverage. Source: AAP / Credit: AAP
“En tehlikeli şey, çok sayıda medya kuruluşunun tek bir kişiye ait olmasıdır. Monopoli olduğunda ‘eğer kamu yayıncılığı olmasaydı durum ne olurdu?’ diye düşünmek gerek. Belli bir bakış açısına mı takılıp kalırdık? ABC ve SBS gibi tarafsız, kamunun güvendiği yayınlar olur muydu? Bu sorular, sorulması gereken sorular.”
Public Media Alliance, kamu yayıncılığı ve kamu yararına gazetecilik ilkelerini savunan ve kamu yayıncılarını küresel çapta temsil eden en büyük kuruluş. Bu kuruluşun üyeleri arasında diğerlerinin yanı sıra İngiliz kamu yayın kuruluşu BBC, PBS, ve NPR (Amerikan yayın kuruluşları), ABC ve SBS’de bulunuyor.
