Mỗi lần đi đổ rác, tôi lại thấy ái ngại vì lượng rác chai nhựa ngày càng nhiều. Cứ hai tuần một lần, thùng rác có nắp màu vàng dành cho chai nhựa tái sử dụng sẽ được đem đi đổ. Gia đình tôi có 5 người. Lúc nào tới ngày đổ rác, thùng nắp vàng cũng đầy ú ụ, nhiều khi phải dùng sức đè rác xuống mới bỏ thêm được rác mới.
Một lần, vào ngày đổ rác, tôi tò mò đi qua mấy thùng rác hàng xóm coi thử sao. Nhà nào cũng ngập rác tái chế, có nhà còn nhiều đến nỗi nắp thùng mở cao, không đậy xuống được. Đa số rác là đồ nhựa, chắc cũng chiếm đến 60-90%. Nhất là những dịp lễ cuối năm và đầu năm mới, tiệc tùng liên miên, ly, chén, dĩa nhựa dùng 1 lần được đổ nhiều nhất.
Ở chỗ làm cũ của tôi, người ta để một ống ly nhựa gần cạnh vòi nước. Sau 8 tiếng làm xong, thùng rác cao khoảng 1,2m đầy ắp ly nhựa và giấy lau của hơn một trăm nhân viên. Có tới 5 thùng rác ở đó, thường thì 2 thùng đặt ở chỗ đông người lúc nào cũng đầy tới miệng, còn lại những thùng khác đều lưng nửa. Sau đó, người quét dọn đem rác đi đổ và bọc bao mới vào thùng. Mỗi ngày có 3 ca làm việc, mỗi ca 8 tiếng. Sau mỗi ca thì rác của ly nhựa, giấy lau lại cao ngập thùng.
Điều tôi kể trên chỉ là rác của một gia đình và một công ty. Có bao nhiêu gia đình trên nước Úc? Có bao nhiêu công ty ở nước Úc? Và trên thế giới với dân số 7,7 tỉ người? Đồ nhựa ngập tràn khắp nơi.
Source: Pixabay
Tôi để ý đến hoạt động trong một tuần của mình, hầu như mình không thể sống thiếu những sản phẩm nhựa tiện lợi. Mỗi lần đi chợ, tôi lại vác cả đống đồ nhựa về như chai sữa, chai nước cam, hộp dâu… đến rau củ, trái cây cũng đều phải đựng trong bao nhựa. Trong xe của tôi luôn có một thùng chứa đầy những chai nước đóng chai. Chính sự tiện lợi, bền và rẻ tiền của đồ nhựa khiến tôi luôn cảm thấy áy náy nhưng vẫn không ngừng xài đồ nhựa.
Theo số liệu thống kê, mỗi năm có 9 triệu tấn chất thải loại nhựa. Nhựa không thể tự phân huỷ sinh học. Chúng chỉ có thể bị phân huỷ dưới ánh sáng mặt trời hoặc phân rã thành mảnh nhỏ. Một cái chai nhựa mất đến 70 – 450 năm (tuỳ vào loại nhựa) để biến mất hoàn toàn. Chất thải nhựa xâm nhập khắp nơi từ núi, rừng, đồng bằng tới biển, đại dương. Các nhà khoa học đã tìm thấy các mẩu nhựa (microplastic) trong cơ thể của động vật như chim, cá, cá voi. Rồi họ cũng không ngạc nhiên khi tìm ra những hạt nhựa trong phân của con người. Câu hỏi không dừng ở đây. Khi đã vào trong cơ thể người, liệu các sợi nano nhựa (nhỏ hơn khoảng năm lần so với sợi tóc) có thể thẩm thấu vào máu, hệ bạch huyết và đến gan của con người không?
Vậy chúng ta, những người nội trợ có thể làm được điều gì để bảo vệ sức khoẻ cho gia đình, bản thân mình, góp phần bảo vệ môi trường? Việc đơn giản nhất mà cũng khó khăn nhất là hạn chế dùng đồ nhựa cũng như từ bỏ thói quen dùng đồ nhựa.
Những ngày này, tôi bắt đầu tìm hiểu cách hạn chế đồ nhựa trong căn bếp nhỏ của mình.
1. Dùng túi vải đi chợ
Tôi tìm mua các loại túi vải đủ kích cỡ được bán nhiều ở các shop Target, BigW, Kmart hoặc các cửa hiệu bargain. Túi vải nhỏ, mỏng tôi đựng trái cây, rau củ rồi bỏ chúng trong một túi vải lớn. Các loại đồ ăn sống như thịt, cá, tôm… tôi bỏ vào túi đông lạnh riêng. Những sản phẩm lạnh như sữa, trứng, bơ, kem… đều được đựng trong túi đông lạnh riêng. Điều này sẽ giúp đồ đông lạnh được giữ tốt hơn trên đường từ shop về nhà. Bên cạnh đó, việc phân loại thực phẩm sống và chín trong túi riêng để tránh nhiễm khuẩn từ thức ăn chưa nấu và đồ ăn chín. Mỗi tháng, tôi đem các loại túi đi chợ bỏ vào máy giặt, giặt sạch rồi phơi khô, xếp lại gọn gàng rồi để trong xe.
2. Không dùng ống hút nhựa.
Source: Pixabay
3. Không dùng dĩa muỗng nĩa nhựa dùng một lần:
Mỗi năm, nhà tôi có vài buổi tiệc như sinh nhật con, tiệc cuối năm, gặp mặt bạn bè… Tôi có rất nhiều lựa chọn về đồ đựng thức ăn mà không phải dung đồ nhựa dung một lần. Nếu không muốn phải rửa chén dĩa thì tôi chọn loại ly chén dĩa giấy. Nếu muốn buổi tiệc trông sang trọng hơn thì tôi dung đồ sứ và thuỷ tinh. Ở Ikea có bán các loại dĩa, chén, tô bằng sứ trắng rất rẻ, chỉ 69 cent/ 1 cái. Tô thuỷ tinh to 1 đồng 75 cent/ 1 cái, ly thuỷ tinh 6 cái/ 2 đồng. Sau khi dùng xong, tôi rửa sạch, khô ráo cất vào thùng đựng đồ party. Cứ tới party lại lôi ra dùng, đỡ phải đi mua. Nếu muốn gọn nhẹ và cho nít xài không sợ bị bể và tiện đem đi dã ngoại thì tôi mua loại ly, chén, dĩa bằng nhựa dày nhiều màu ở Ikea 6 cái/ 1,99 đồng, muỗng, nĩa, dao 18 cái/ 1,99 đồng. Các loại đồ nhựa này rất dày dặn, cầm đựng đồ chắn chắn, có thể rửa được bằng máy rửa chén nên tôi rất hài lòng.
4. Hộp đựng cơm bằng thuỷ tinh
Tôi mua các hộp đựng cơm cho hai vợ chồng bằng thuỷ tinh. Các loại hộp này thường xuyên được giảm một nửa giá ở Woolworth, Coles, giá khoảng 3-4 đồng/ hộp. Từ ngày dung hộp thuỷ tinh, chồng tôi rất thích vì mỗi trưa, khi hâm thức ăn trong lò vi sóng, anh ấy cảm thấy an toàn hơn nên khi ăn cảm giác ngon miệng hơn.
5. Đem theo bình nước mỗi khi ra ngoài
Tôi chấm dứt việc mua hàng đống nước uống đóng chai để sẵn trong xe. Tôi mua cho mỗi người trong gia đình một bình nước bằng kim loại cách nhiệt, mỗi khi ra ngoài, tôi đổ nước đầy bình đem theo. Ngoài bình kim loại ra, tôi cũng có vài bình nước thuỷ tinh để thay thế.
6. Dạy con thu lượm đồ tái sử dụng
Từ ngày 1 tháng 12 năm 2017, bang NSW đã cho đặt nhiều máy thu đổi đồ tái sử dụng ở nhiều nơi. Tôi vào website https://returnandearn.org.au/ tìm thông tin các địa điểm “return and earn” gần nhà. Tôi đưa cho con trai một túi vải to và bày nó cách thu lượm các loại đồ có in chữ 10c refund trên vỏ, tất nhiên tiền đổi được sẽ cho con giữ nên anh chàng rất hào hứng với công việc này. Mỗi mỗi tiệc xong, con trai tôi đều tự nguyện cầm túi đi nhặt chai bia. Khi nào đầy túi, con nhắc tôi chở nó đi đổi. Có hai cách để nhận tiền, hoặc là tiền sẽ chuyển trực tiếp vào tài khoản ngân hàng, hoặc là nhận coupon rồi mình đem đổi lấy tiền ở Coles.
7. Hạn chế dùng màng nhựa bọc thực thẩm, túi nilon đựng thức ăn
Trước kia, mỗi khi thức ăn dư trong tô, dĩa, tôi nhanh tay kéo miếng màng nhựa phủ lại rồi cho vào tủ lạnh. Bây giờ, tôi chịu khó đổ đồ ăn vào hộp thuỷ tinh, đậy nắp kín rồi bỏ tủ lạnh. Nhờ vậy, tủ lạnh không bị hôi mùi đồ ăn nhờ hộp đậy kín hơn. Thay vì đựng đồ ăn sống trong túi nilon để đông lại, tôi mua hộp nhựa đủ kích cỡ, loại có thể đựng. Nhờ vậy, ngăn đông lạnh luôn sạch sẽ. Trước kia, mỗi vài tháng tôi phải tắt điện xả ngăn đông lạnh để lau chùi nước đá rỉ từ đồ ăn sống như tôm, cá, thịt trước khi đông đá, trông rất dơ bẩn.
8. Hạn chế mua đồ chơi nhựa cho con
Việc tìm món đồ chơi cho con nít không làm từ nhựa có vẻ như là điều vô cùng khó khăn. Tôi bàn với những người bạn có con nhỏ rằng chúng tôi sẽ trao đổi đồ chơi cho nhau, để con có đồ mới mà không phải mua thêm. Ở nhà, tôi ưu tiên cho con chơi đồ thủ công, cắt, dán giấy, vẽ tranh, nặn đất sét… Để tránh phải mua đồ chơi, tôi hạn chế dẫn tụi nhỏ đi tới mấy cửa hàng bán đồ chơi. Khi cần phải đi Kmart, BigW, Target… tôi thường nhờ chồng giữ con giùm. Thật khó cưỡng lại khi nhìn vẻ tội nghiệp hay những giọt nước mắt của tụi nhỏ lúc đòi mua đồ chơi.
9. Còn vô số những đồ bằng nhựa nhỏ nhặt mà tôi phải để ý lắm mới nhận ra rằng mình đang lạm dụng “chất nhựa” một cách vô thức. Tôi ngừng xài khăn giấy ướt vì có chứa một phần nhựa trong đó. Bông ráy tai, tôi chọn mua loại có cây làm bằng giấy cứng ở Costco. Lửa để thắp nến, đốt than lò barbecue , tôi dùng diêm quẹt thay vì hộp quẹt gas bằng nhựa.
10. Ngoài ra, khi dùng hết những hũ đựng đồ ăn bằng thuỷ tinh, tôi tái sử dụng để đựng gia vị, thực phẩm khác. Còn dư, tôi đổ đất vào trồng cây. Các loại cây succulent rất dễ sống, chỉ cần mỗi tuần tưới 1 ít nước là chúng tươi xanh.
11. Thêm nữa, tôi rủ bạn bè, những bà mẹ nội trợ cùng nhau thực hiện mục tiêu cho năm mới là hạn chế dùng đồ nhựa, trồng nhiều cây xanh.
Cùng nhau làm những điều tốt nho nhỏ và để điều đó lan toả khắp nơi, những bà mẹ nội trợ như chúng tôi lại có thêm niềm vui chung và một chút tự hào khi khoe những đám cây xinh xinh mới trồng, những chiếc túi vải nhỏ dễ thương được may từ áo cũ, những cái khăn lau được tái chế ra từ chiếc áo bỏ đi… Tôi nhận ra rằng, niềm vui bắt đầu từ những điều giản dị, gần gũi mà chúng ta, đôi khi mất cả cuộc đời để đi tìm vì cứ ngỡ rằng “cỏ bên đồi luôn xanh hơn, cây bên đồi luôn tươi hơn”.
Nghe SBS Radio bằng tiếng Việt mỗi tối lúc 7pm tại sbs.com.au/vietnamese
