Nghe có vẻ bất khả thi, nhưng Nga (tên đã được thay đổi) từng cùng lúc làm đến bảy công việc, trong đó có bốn công việc toàn thời gian.
Cô làm việc trong ngành phần mềm ở Úc và đã xoay sở nhiều công việc suốt năm năm qua, có lúc làm đến 20 giờ mỗi ngày, bảy ngày trong tuần.
Khi đảm nhận từ năm công việc trở lên, một ngày của Nga cực kỳ bận rộn. Cô dậy lúc 4 giờ sáng và lập tức kiểm tra email. Sau khi tắm nhanh, cô vừa ăn sáng vừa làm việc tại bàn ăn cho công việc đầu tiên đến 8 giờ 30 sáng.
Sau đó, cô vào văn phòng cho công việc chính thức từ 9 giờ đến 5 giờ tại một cơ quan chính phủ, tranh thủ giờ nghỉ trưa làm việc trong sảnh hoặc trên xe.
“Tôi lúc nào cũng mang theo máy tính và USB để lên mạng, nên có thể họp nhóm vào giờ nghỉ,” cô kể.
Trên đường lái xe về nhà, cô vẫn tranh thủ họp. Về đến nơi, cô ăn tối với chồng (cũng đi làm) và các con, sau đó lại đăng nhập để tiếp tục làm việc đến 1 giờ sáng, rồi ngủ ba tiếng, dậy lặp lại chu trình cũ.
“Có lúc tôi hoàn toàn không ngủ, hoặc làm liên tục 48 tiếng rồi ngủ bù 7 tiếng,” Nga nói.
Luôn có sẵn lý do để tránh trùng lịch họp: “Tôi thường đổ cho con cái, nói mình bị bệnh, ‘xin lỗi mất mạng’, hoặc có hẹn bác sĩ.”
Âm thầm nhân đôi, nhân ba thu nhập
Nga cho biết cô thay đổi từ việc này sang việc khác khoảng 20 phút một lần.
“Nhiều việc trong ngành công nghệ theo dạng giải quyết 'ticket', nếu bạn nhanh nhẹn thì sẽ có thời gian trống để làm việc khác. Không giống như phục vụ khách hàng, lúc nào cũng phải nói chuyện,” cô giải thích.
“Tôi phải học cách làm việc nhanh hơn, hiệu quả hơn, tận dụng công cụ. Nhờ có AI, việc này dễ hơn rất nhiều.”
Công việc này mang lại lợi nhuận khổng lồ, Nga nói cô từng kiếm tới 500.000 đô la trong năm bận rộn nhất.
The Feed đã xem sao kê ngân hàng và hóa đơn thanh toán, cho thấy cô có tới bảy nguồn thu nhập khác nhau chỉ trong hai tuần.
Dù lịch trình có vẻ khắc nghiệt, Nga nói mục tiêu của cô là nuôi gia đình và không phải lo hóa đơn.
Hiện tại, cô đã giảm xuống còn hai công việc toàn thời gian. “Tôi không nghĩ sẽ làm như vậy mãi, cái tôi muốn là lo cho con học xong.”
Nhưng Nga không đơn độc. Cô là một phần trong cộng đồng quốc tế đang âm thầm nhân đôi, nhân ba thu nhập bằng cách giấu kín chuyện này với chủ lao động, bất chấp rủi ro.
“Làm nhiều việc để đạt tự do tài chính”
Hơn nửa triệu người đã tham gia diễn đàn Reddit chuyên bàn về việc bí mật giữ nhiều công việc toàn thời gian. Khẩu hiệu của diễn đàn là: “Work multiple jobs, reach financial freedom” (Làm nhiều việc, đạt tự do tài chính).
Các thành viên tự gọi mình là “overemployed”. Đây là biến tấu hiện đại của “moonlighting” (làm thêm giờ), khi làm việc từ xa cho phép họ làm nhiều việc cùng lúc thay vì sau giờ làm.
Nhiều người Úc chia sẻ lời khuyên nghề nghiệp, mẹo tránh bị phát hiện, kinh nghiệm bị kiệt sức và cả chuyện bị sa thải khi chủ lao động phát hiện.
Những người trò chuyện với The Feed đều muốn giấu danh tính để tránh bị chủ cũ hay chủ hiện tại trừng phạt.
Nguy cơ bị lộ là rất thật. Tháng trước, kỹ sư phần mềm Soham Parekh bị nhiều CEO ở Silicon Valley công khai tố cáo trên mạng X rằng ông ta bị sa thải vì cùng lúc làm việc ở nhiều startup công nghệ.
Một người Úc khác, “Tài” (tên đã thay đổi), từng là kỹ sư, cho biết họ đã từng nhân đôi thu nhập bằng cách xoay sở bốn công việc toàn thời gian, để có thêm tiền và cũng là hành động phản kháng hệ thống.
“Tôi luôn chắc rằng mình làm việc chất lượng. Đây không phải là chuyện lười biếng rồi hưởng lương đến khi bị bắt và sa thải,” Tài nói.
Các CEO đều có nhiều công việc, nhiều dự án cùng lúc … vậy tại sao chúng ta phải răm rắp theo luật mà CEO đặt ra?
More than half a million people have joined an online community discussing the 'overemployed' lifestyle. Source: SBS
“Họ rất lo nếu nhân viên làm thêm việc khác, vì nghĩ năng suất ở công việc chính sẽ giảm,” ông nói.
Tài tin rằng những lý tưởng cũ như sự trung thành với một công ty đã lỗi thời.
“Đa số nhân viên văn phòng dành phần lớn thời gian làm những việc vô bổ như đi họp,” Tài nói.
“Nếu bạn có thể hoàn thành công việc trong ít hơn 40 giờ mà vẫn hiệu quả như cũ, thì chúng ta nên có quyền làm vậy như những tác nhân tự do trên thị trường.”
Tuy nhiên, Tài cũng thừa nhận làm nhiều việc một lúc không dễ: “Tôi từng tham gia hai cuộc họp cùng lúc… một tai nghe để nghe, tai kia để nói. Điên rồ lắm.”
Mark Wooden headed the The Household, Income and Labour Dynamics in Australia (HILDA) Survey for two decades. Source: Supplied
“Làm ba việc để đủ sống”
Trong khi việc xoay sở nhiều công việc văn phòng toàn thời gian nghe có vẻ lạ, thì có nhiều ngành nghề phổ biến chuyện làm nhiều việc: bán thời gian, hợp đồng, mùa vụ hay gig (dịch vụ tự do) và dịch vụ ăn uống.
Theo Nha Thống kê Úc, vào tháng 3, 6,5% người có việc làm đang làm nhiều công việc, mức cao nhất kể từ cuối năm 2022.
Trong khi đó, tỷ lệ thất nghiệp ở Úc tháng 7 là 4,2%.
Tuy nhiên, khái niệm “overemployment” của cộng đồng Reddit khác so với cách hiểu của các nhà kinh tế.
Theo giáo sư Wooden, “overemployment” truyền thống nghĩa là làm nhiều giờ hơn mong muốn so với nhu cầu thu nhập.
Theo khảo sát HILDA 2023, gần 25% người làm nhiều việc muốn giảm giờ làm, so với khoảng 23% người chỉ làm một việc. Nhưng 18% người làm nhiều việc lại muốn làm thêm, cao hơn mức 14% của người làm một việc cho thấy cả hai nhóm đều có mức bất mãn với số giờ làm.
Một người đàn ông tên “Thanh”, với gói lương 140.000 đô, đang tìm thêm công việc toàn thời gian thứ hai. Anh hy vọng đó sẽ là tấm vé để sở hữu nhà ở Sydney, nơi giá nhà trung bình vượt 1,7 triệu đô.
“Tôi không thấy cách nào khác ngoài việc làm nhiều hơn và kiếm nhiều hơn,” anh nói.
Nga, từ bảy công việc giờ chỉ còn hai, nói rằng gia đình cô không thể sống nổi nếu chỉ có một người làm một việc. “Một đầu lương chỉ đủ trả tiền thuê nhà.”
More Australians than ever are working multiple jobs. Credit: Pexels / Peter Olexa
Tác động sức khỏe của làm việc nhiều giờ
Cộng đồng “overemployed” đang đi ngược xu hướng giảm giờ làm, trong khi nhiều người kêu gọi Úc áp dụng tuần làm bốn ngày.
Giáo sư Wooden cho biết tỷ lệ người làm việc 50 giờ/tuần trở lên đã giảm đáng kể trong 25 năm qua: từ hơn 18% năm 2001 xuống chỉ hơn 10% năm 2025.
Phó giáo sư Nicole Black, nhà kinh tế y tế tại Đại học Monash, phân tích rằng áp lực chi phí sinh hoạt khiến nhiều người phải làm nhiều giờ hoặc nhiều việc, nhưng hệ quả sức khỏe là rõ ràng.
Nicole Black said more people are taking on longer hours at work or multiple jobs due to the cost-of-living crisis. Source: Supplied
Nga cho biết dù cô vẫn thích công việc, nhưng bắt đầu thấy dấu hiệu kiệt sức. Một trong những điều khiến cô suy nghĩ nhiều là lời con nói: “Mẹ chỉ biết làm việc thôi.”
Tài, sau một năm xoay sở bốn công việc, cũng đã quyết định nghỉ ngơi: “Có quá nhiều tác động tiêu cực đến đời sống cá nhân, căng thẳng thêm không đáng. Tôi bị kiệt sức và không hứng thú quay lại lối sống đó nữa.”
Theo giáo sư Wooden, tác động tinh thần của làm việc quá nhiều cũng nghiêm trọng không kém tình trạng thất nghiệp.
Làm nhiều công việc toàn thời gian có hợp pháp không?
Theo luật sư lao động Danny King, điều này phụ thuộc vào hợp đồng lao động cá nhân.
“Bạn phải cẩn thận xem hợp đồng có điều khoản độc quyền không. Nhiều mẫu hợp đồng ghi rõ nhân viên không được làm thêm bất kỳ công việc nào khác, có lương hay không,” bà nói.
Nếu nhân viên bị phát hiện nhưng vẫn chứng minh mình không nói dối, hoàn thành công việc đúng như hợp đồng, thì có thể vẫn được coi là hợp lệ.
Employment lawyer Danny King says a lot of companies' employment contracts stipulate that employees can only work for that company. Source: Supplied
Dù lý thuyết thì công ty có thể kiện nhân viên vì mất lợi nhuận, nhưng theo bà King, thực tế chi phí kiện tụng thường quá cao và khó để theo đuổi.
Nga và Tài đều khẳng định họ chưa bao giờ làm cho đối thủ cạnh tranh hoặc vi phạm hợp đồng.
Nếu công ty không quan tâm bạn làm gì ngoài giờ, miễn là bạn hoàn thành kỳ vọng, thì đó coi như đèn xanh. Tôi không nghĩ có gì sai về đạo đức. Chỉ là nhiều người tỏ ra quá khắt khe thôi, còn tôi nghĩ đã đến lúc các công ty phải thay đổi.
“Tôi không muốn người chủ nghĩ mình ăn cắp thời gian… nên mới làm việc điên cuồng,” chị Nga nói.
