Highlights
- Tính tới tháng 12/2021, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đã ghi nhận ít nhất 146 người bất đồng chính kiến đang bị giam giữ vì đã thực hiện các quyền làm người căn bản.
- Tổ chức này nói Việt Nam sử dụng các điều luật có ngôn ngữ mơ hồ và có thể diễn giải tuỳ tiện nhằm kết án các nhà hoạt động chính trị và tôn giáo.
- Tổ chức này thúc giục Úc gây sức ép để Việt Nam hủy bỏ các án tù và phóng thích toàn bộ tù nhân chính trị này.
Trước hội nghị trực tuyến Đối thoại Nhân quyền Úc – Việt Nam lần thứ 17, dự định xảy ra ngày 8/12/2021, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đã gởi Tờ trình đến Quốc hội Úc khuyến nghị về số phận trong lao tù của ít nhất 176 tù nhân và nghi can chính trị tại Việt Nam.
Tờ trình nói Việt Nam đã đàn áp có hệ thống các quyền dân sự và chính trị căn bản, bao gồm quyền tự do ngôn luận, quyền thành lập hiệp hội, quyền tụ tập trong hoà bình, cũng như tự do về niềm tin và tín ngưỡng.
Tờ trình chỉ ra những vấn đề nhân quyền tồi tệ đang xảy ra tại Việt Nam, cần được lên tiếng trong Hội nghị Đối thoại Nhân quyền Úc – Việt 2021 bao gồm chính quyền Việt Nam đàn áp hoạt động của các tổ chức và hội đoàn độc lập, công an sử dụng vũ lực quá mức để giải tán biểu tình, các nhà bất đồng chính kiến ôn hoà bị theo dõi, quản chế tại gia, bị bắt giữ và thẩm vấn thô bạo, các nhóm tôn giáo hoạt động ngoài định chế nhà nước bị sách nhiễu và đe doạ, bộ luật an ninh mạng xiết chặt hơn nữa khả năng tiếp cận thông tin của người dân Việt Nam, đe doạ quyền riêng tư và tạo điều kiện để chính quyền có thể đàn áp mạnh mẽ hơn những tiếng nói bất đồng.
Tổ chức Theo dõi Nhân quyền ghi nhận chỉ riêng trong năm 2021, Việt Nam đã bắt giữ tuỳ tiện ít nhất 30 người vì đã lên tiếng chỉ trích chính quyền một cách ôn hoà hoặc tham gia vào các hội đoàn và tổ chức độc lập.
Tính đến tháng 12/2021, Tổ chức này ghi nhận Việt Nam đã bắt giam ít nhất 146 nhà hoạt động và blogger vì họ đã thực hiện các quyền căn bản, bao gồm Trần Huỳnh Duy Thức, Huỳnh Thục Vy, Phạm Chí Dũng, Nguyễn Tường Thuỵ, Phạm Chí Thành, Cấn Thị Thêu, Lê Đình Lượng, Trương Minh Đức, Nguyễn Trung Tôn, Phạm Văn Trội, Hoàng Đức Bình, Trần Anh Kim, Phạm Văn Điệp, Trần Đức Thạch, Nguyễn Trung Trực, Hồ Đức Hòa, và nhiều người khác.
Tờ trình cho hay công dân Úc Châu Văn Khảm vẫn đang bị giam giữ tại Việt Nam từ tháng 1/2019 với cáo buộc khủng bố. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền khuyến nghị chính phủ Úc ưu tiên thương lượng để ông được trả tự do và được trở về Úc đoàn tụ với gia đình trong cuộc đối thoại nhân quyền với Việt Nam ngày 8/12.
Tờ trình của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền khuyến nghị chính phủ Úc đề cập đến các đạo luật thuộc Bộ luật Hình sự đã tuỳ tiện khép tội những người bất đồng chính kiến, gây áp lực để Việt Nam tu chính hoặc huỷ bỏ các điều luật này cho phù hợp với các nghĩa vụ theo Công ước Quốc tế về Các Quyền Dân sự và Chính trị (ICCPR).
Tờ trình liệt kê chi tiết các điều 109, 116, 118 và 331 thuộc Bộ luật Hình sự, có những từ ngữ mơ hồ và có thể diễn giải tuỳ tiện nhằm kết án những người hoạt động chính trị và tôn giáo, chẳng hạn “hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân” (điều 109); “phá hoại khối đoàn kết dân tộc” (điều 116); “làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam” (điều 117), và “phá rối an ninh” (điều 118).
Tờ trình cho rằng việc kết án và xét xử người dân Việt Nam, theo các đạo luật nói trên đã đi ngược các tiêu chuẩn nhân quyền quốc tế.
Quá trình xét xử hiện nay tại Việt Nam quy định viện kiểm sát có thể bắt tạm giam vô thời hạn những nghi can dính líu đến vấn đề ‘an ninh quốc gia’, không cho nghi can tiếp xúc với luật sư bào chữa cho đến khi kết thúc điều tra.
Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nêu ra hai ví dụ đó là công an Việt Nam bắt Trịnh Bá Phương và Nguyễn Thị Tâm vào tháng 6/2020, nhưng đến tháng 7/2021 thì Trịnh Bá Phương mới được cho gặp luật sư bào chữa.
Blogger Phạm Đoan Trang bị bắt ngày 6/10/2020, và chỉ được gặp luật sư lần đầu tiên vào ngày 19/10/ 2021.
Cuối cùng, tờ trình của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền liệt kê danh sách 146 người đang bị cầm tù phi nhân quyền tại Việt Nam và kêu gọi chính phủ Úc thúc giục Việt Nam cần minh bạch về hệ thống pháp lý để công luận có thể theo dõi việc xử án – trong đó bao gồm hồ sơ các vụ án và biên bản phiên toà xét xử.
