Bougainville chính thức là Khu tự trị Bougainville và trước đây gọi là Bắc Solomons, là một khu tự trị ở Papua New Guinea.
Hòn đảo lớn nhất là đảo Bougainville, cũng là hòn đảo lớn nhất của quần đảo Solomon.
Khu vực này cũng bao gồm đảo Buka và các đảo xa xôi bao gồm cả Carterets, vốn tạm thời là Buka, mặc dù dự kiến Arawa sẽ trở thành thủ đô vĩnh viễn trong tương lai.
Đảo Bougainville là một phần về mặt sinh thái và địa lý của quần đảo Solomon nhưng không phải là một phần chính trị của quốc gia Solomon.
Đảo Buka, Bougainville và hầu hết các đảo Solomon là một phần của vùng sinh thái rừng nhiệt đới thuộc quần đảo Solomon.
Đa dạng sinh học của khu vực đang bị đe dọa nặng nề bởi các hoạt động khai thác, chủ yếu được thực hiện bởi các nhà đầu tư nước ngoài.
Hòn đảo được đặt theo tên của nhà thám hiểm người Pháp Louis Antoine de Bougainville, người thực hiện các chuyến thám hiểm đến Thái Bình Dương.
Ông cũng là tên của các loài hoa nhiệt đới, thuộc loại dây leo thuộc chi Bougainvillea, tiếng Việt là hoa giấy.
Năm 1885, hòn đảo được chính quyền Đức tiếp quản như một phần của New Guinea thuộc Đức, sau đó Úc chiếm đóng nó vào năm 1914 trong Thế chiến I.
Sau chiến tranh, Liên minh các quốc gia đã chỉ định Úc quản lý hòn đảo từ năm 1918 cho đến khi người Nhật xâm chiếm nó vào năm 1942 trong Thế chiến II.
Trong thời gian nầy, hòn đảo đã bị chiếm giữ bởi các lực lượng Úc, Mỹ và Tân Tay Lan, đó là một căn cứ không quân quan trọng cho lực lượng không quân Hoàng Gia Úc, Tân Tây Lan và Hoa Kỳ.
Vào ngày 8 tháng 3 năm 1944 trong Chiến tranh Thái Bình Dương, các lực lượng Mỹ đã bị quân đội Nhật tấn công trên đồi 700 trên hòn đảo này và trận chiến kéo dài năm ngày, kết thúc bằng một cuộc rút lui của Nhật Bản.
Úc tiếp quản chính quyền đảo, khi Thế chiến kết thúc vào năm 1945 và quản lý cho đến khi Papua New Guinea độc lập năm 1975.
Một cuộc trưng cầu dân ý độc lập, sẽ được tổ chức tại Bougainville vào ngày 17 tháng 10 năm 2019
Nay người dân Bougainville muốn có tiếng nói về việc tỉnh của họ, được độc lập khỏi Papua tân Guine.
Các công dân Papua tân Guine thuộc tỉnh Bougainville sinh sống tại Úc, như chuyên viên về môi trường là ông Junior Novera, đã đăng ký đi bầu trong cuộc trưng cầu dân ý mà họ hy vọng, sẽ hình thành một tân quốc gia ở Thái bình Dương.
“Tôi hết sức phấn khởi và là người đầu tiên đăng ký bầu cử tại Brisbane, tôi sẽ bầu cho Bougainville được độc lập và tôi đã sẵn sàng”.
Cuộc trưng cầu dân ý sẽ hỏi người dân Bougainville về việc, liệu họ muốn tỉnh nầy được tự trị nhiều hơn từ Papua tân Guine, hay được độc lập hoàn toàn.
Cũng như hầu hết mọi người đăng ký đi bầu, cô giáo Martha Karol nồng nhiệt ủng hộ cho giải pháp thứ hai, đó là hoàn toàn độc lập.
“Tôi muốn nói là chúng tôi đã được tự trị, vì vậy rõ ràng đó là sự độc lập rồi”.
Được biết cuộc nội chiến tại Bougainville xảy ra hồi 30 năm trước, khi các chủ đất nổi lên chống lại công ty khai thác mỏ đồng lớn nhất trên thế giới, đó là công ty Rio Tinto trên đảo.
“Mọi chuyện sẽ khó khăn, thế nhưng chúng ta đã trải qua một con đường khá xa rồi, hy vọng rằng chúng ta sẽ đạt đến kết quả ở cuối con đường”, Martha Karol.
Hậu quả là mỏ đồng bị đóng cửa vĩnh viễn và không được mở cửa lại, kể từ đó.
Lúc đó bà Martha Karol mới lên 16 tuổi, khi bà chạy trốn cuộc xung đột đẫm máu, khiến 20 ngàn người thiệt mạng.
“Toán gây bạo loạn xuất hiện vào sáng chủ nhật tại làng của chúng tôi rồi nổ súng, cả máy bay trực thăng cũng đến, họ đốt rụi mọi ngôi nhà và việc đó khiến cho tôi hết sức kinh hãi”.
30 năm sau khi Papua tân Guine dùng các trực thăng của Úc để chống lại người Bougainville, Ngoại trưởng Úc Marise Payne viếng thăm đảo nầy hồi tháng rồi và đề nghị giúp đỡ ‘để bảo đảm một tiến trình hoà bình, tin cậy và đoàn kết’ cho nơi nầy.
Cuộc bỏ phiếu dự trù vào tháng 10, thế nhưng đến nay công cuộc chuẩn bị rất rời rạc.
Người điều giải hoà bình là cựu Thủ tướng Bắc Ái Nhĩ Lan là ông Bernie Ahern, đã được bổ nhiệm làm Ủy viên phụ trách cuộc trưng cầu dân ý và đến viếng thăm Bougainville hồi tháng rồi.
“Tôi đã vạch ra điểm đó rồi, thế nhưng cần có thời gian. Tôi có thể cho quí vị biết, việc nầy sẽ kết thúc vào năm 2019 và sẽ có một quyết định được công bố".
"Thế nhưng để thực hiện, mọi người đang hỏi và yêu cầu tôi, thì tôi chỉ biết nói là cần có thời gian”, Bernie Ahern.
Tại Úc, người dân Bougainville đã sẵn sàng.
Cô Augusta Tagui hiện ở Brisbane, để học về mậu dịch quốc tế, tại đại học địa phương.
Cô còn quá trẻ để nhớ lại cuộc xung đột, thế nhưng cô chỉ muốn Bougainville được độc lập mà thôi.
“Chính tôi biết rằng khi tốt nghiệp xong, tôi sẽ trở về và giúp đỡ cho đất nước. Vì vậy tôi chỉ đến đây để học tập và thu thập kinh nghiệm, rồi về xứ để giúp đỡ cho quê hương mình”.
Các câu hỏi vẫn còn được đặt ra, về sự sống còn của nền kinh tế, trong một quốc gia độc lập có 300 ngàn dân và liệu mỏ đồng có mở cửa lại hay không.
Bất chấp một hòa ước được ký kết, không phải mọi vũ khí đều được giao nạp.
Kết quả cuộc trưng cầu dân ý không có tính cách ràng buộc và phải được Quốc hội Papua tân Guine phê chuẩn, dưới quyền của Thủ tướng đương nhiệm, là ông Jamese Marape.
“Bougainville vẫn hiện diện trước mắt chúng ta như là một trong các nghị trình quan trọng nhất, cũng như trước công việc của chính phủ chúng ta".
"Chúng tôi sẽ cố gắng để bảo đảm Bougainville, sẽ nhận được sự hỗ trợ lớn nhất từ chúng ta”, Jamese Marape.
Những người Bougainville như bà Martha Karol hiện lạc quan, khi mọi chuyện tệ hại được bỏ lại đàng sau và cả một tương lai đang chờ đón họ.
“Mọi chuyện sẽ khó khăn, thế nhưng chúng ta đã trải qua một con đường khá xa rồi, hy vọng rằng chúng ta sẽ đạt đến kết quả ở cuối con đường”, Martha Karol.
Được biết những người Bougainville sống tại Úc được quyền đăng ký đi bầu, cho đến hết hôm nay.
Thêm thông tin và cập nhật Like SBS Vietnamese Facebook
Nghe SBS Radio bằng tiếng Việt mỗi tối lúc 7pm tại sbs.com.au/Vietnamese
Nghe SBS Radio bằng tiếng Việt mỗi tối lúc 7pm tại sbs.com.au/Vietnamese
