Một báo cáo mới cho thấy, những rặng san hô như thế này có thể đã bị đe dọa, khi hiện tượng nóng lên toàn cầu vượt qua ngưỡng nguy hiểm, sớm hơn dự kiến và các rặng san hô trên thế giới hiện trong tình trạng chết hàng loạt, gần như không thể đảo ngược.
Điều này đánh dấu những gì các nhà khoa học mô tả là điểm bùng phát đầu tiên trong sự sụp đổ của hệ sinh thái do biến đổi khí hậu.
Trong khoảng một tuần trở lại đây, các nhà khoa học đã công bố một số khám phá đáng kinh ngạc về sinh vật biển.
Tại Ý, một phái đoàn nghiên cứu biển do EU tài trợ, đã tìm thấy một rạn san hô trắng lớn, chứa nhiều loài và dấu vết hóa thạch quan trọng, sử dụng tàu ngầm điều khiển từ xa tại Hẻm núi Dohrn, một thung lũng biển sâu ngay ngoài khơi thành phố Naples, miền nam nước Ý.
Tại Nam Mỹ, các nhà khoa học đang khám phá Rìa Lục địa sâu 1.200 mét ngoài khơi Uruguay cho biết, họ đã phát hiện ra vô số sinh vật biển, trong một rạn san hô rộng 1,3 km2 - tương đương với diện tích hơn 180 sân bóng đá FIFA.
Alvar Carranza là Nhà khoa học Trưởng của phái đoàn, đến từ Đại học Cộng hòa Uruguay.
"Tôi vô cùng xúc động trước những gì mình chứng kiến. Tôi đã nghiên cứu những thứ này trong 40 năm, tôi thực sự xúc động. Tôi nghĩ hầu hết mọi người trên tàu, đều có cùng cảm xúc”, Alvar Carranza.
Trong khi đó Andrea Rivera-Sosa là Quản lý Dự án và Tiếp cận Cộng đồng, tại Liên minh Rặng san hô.
Bà cho biết những khám phá này, nhắc nhở chúng ta về sự đa dạng của hệ sinh thái rặng san hô trên khắp thế giới.
"Các rặng san hô được tìm thấy trên khắp các đại dương nhiệt đới. Chúng ta luôn nghĩ rằng, Great Barrier là một trong những hệ thống rặng san hô lớn nhất, và đúng là như vậy, nhưng chúng ta có các rặng san hô ở nhiều nơi khác nhau trên thế giới, ở Thái Bình Dương - Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương mới thực sự là nơi các rạn san hô bắt đầu. Vì vậy, đó là điểm nóng về đa dạng sinh học. Và khi đến vùng Caribe, chúng ta có ít loài hơn nhưng chúng ta vẫn có những hệ sinh thái phát triển mạnh mẽ”, Andrea Rivera-Sosa.
Sự đa dạng này là cốt lõi của một hệ sinh thái phát triển mạnh mẽ, nơi sinh sống của khoảng một phần tư sinh vật biển, và cũng có tác động kinh tế, tạo ra hàng tỷ đô la từ du lịch và các hoạt động giải trí.
Một ví dụ đáng chú ý, là hệ thống rặng san hô lớn nhất thế giới, đó là rặng Great Barrier ở Queensland, nhưng Tiến sĩ Daniela Ceccarelli, nhà sinh thái học về cá của Viện Khoa học Biển Úc, cho biết một cuộc khảo sát năm 2025 đã xác định rằng, rặng san hô này đã trải qua sự suy giảm diện tích san hô, lớn nhất kể từ năm 1986.
"Chúng tôi đã chứng kiến sự tăng giảm của san hô, trong suốt 39 năm theo dõi. Nhưng trong 15 năm qua, những thay đổi này đã diễn ra mạnh mẽ hơn bao giờ hết”, Daniela Ceccarelli.
Trong khi đó một báo cáo riêng biệt thứ hai, đã xác nhận những thay đổi này, là một phần của xu hướng đáng lo ngại trên toàn thế giới.
Báo cáo có tên là ‘Điểm Bùng Phát Toàn Cầu’, đã được 160 nhà nghiên cứu biên soạn, để tổng hợp những nghiên cứu khoa học khí hậu mang tính đột phá, trước thềm hội nghị COP30 tại Brazil vào tháng 11.
Đồng tác giả chính Tim Lenton từ Đại học Exeter, cho biết, báo cáo đã xác nhận rằng hai năm qua là hai năm ấm nhất trong lịch sử Trái Đất, với các đợt nắng nóng trên biển đã gây áp lực lên một phần lớn các rặng san hô trên thế giới, đến mức bị tẩy trắng và trong một số trường hợp là chết.
"Chúng ta đã chứng kiến một sự kiện san hô bị tẩy trắng chưa từng có tiền lệ, ảnh hưởng đến 80% các rặng san hô ở vĩ độ thấp trên thế giới”, Tim Lenton.
Nguyên nhân của hiện tượng này là do nhiệt độ toàn cầu tăng lên, hiện đã cao hơn từ 1,3 đến 1,4 độ C, so với mức trung bình thời kỳ tiền công nghiệp, theo dữ liệu từ các cơ quan khoa học của Liên Hiệp Quốc và EU.
Tim Lenton cho biết, theo quan điểm của họ, những thay đổi đối với hệ thống rặng san hô, là một tín hiệu quan trọng cho thấy sự nóng lên toàn cầu, đang vượt qua ngưỡng nguy hiểm sớm hơn dự kiến.
"Chúng ta đã trở nên rõ ràng hơn rằng, chúng ta đã vượt qua điểm tới hạn cho sự diệt vong, của có lẽ là phần lớn các rạn san hô nhiệt đới”, Tim Lenton.
Tim Lenton cho biết, quy mô và tốc độ thay đổi của các rạn san hô đồng nghĩa với việc họ lo ngại về một sự diệt vong gần như không thể đảo ngược, của các hệ sinh thái quan trọng này.
"Đây là xu hướng chung. Trong 25 năm qua, chúng ta càng thực hiện nhiều nghiên cứu khoa học để đánh giá rủi ro điểm tới hạn của biến đổi khí hậu, thì những rủi ro đó dường như càng lớn, theo nghĩa là nhiệt độ mà chúng ta nghĩ rằng các điểm tới hạn có thể xảy ra, lại liên tục giảm xuống. Khi chúng ta đẩy nhiệt độ lên cao và khi nghiên cứu những tác động sẽ lớn hơn, chúng ta càng phát hiện ra nhiều lý do đáng lo ngại, nói một cách lịch sự”, Tim Lenton.
Alvar Carranza cho biết, các rạn san hô biển sâu và sinh vật biển được phát hiện ngoài khơi Uruguay, dường như đã tránh được các hiện tượng tẩy trắng, đã tàn phá các rạn san hô ở vùng nước cạn hơn.
"Các rặng san hô trên toàn thế giới đang bị ảnh hưởng, nhưng chủ yếu là ở vùng nước nông, do hiện tượng tẩy trắng san hô gây ra bởi một loạt các áp lực môi trường. Điều ấn tượng của tôi là, hệ sinh thái đang ở trong tình trạng tương đối tốt”, Alvar Carranza.
Trong khi đó ông Tim Lenton là một trong những người muốn duy trì tình trạng đó.
Ông cho biết có những dấu hiệu tích cực, khi nói đến việc loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch, nguyên nhân chính gây ra biến đổi khí hậu, với năng lượng tái tạo hiện chiếm tỷ lệ sản xuất điện cao hơn than đá, lần đầu tiên trong năm nay.
Nhưng ông cho rằng để san hô phục hồi, thế giới cần phải tăng cường mạnh mẽ các hành động ứng phó với biến đổi khí hậu, để đưa nhiệt độ trở lại mức chỉ cao hơn một độ, so với mức trung bình thời kỳ tiền công nghiệp.
Còn bà Andrea Rivera-Sosa cho biết, các rặng san hô có thể được phục hồi thông qua công nghệ, với các kỹ thuật bao gồm việc lấy san hô non từ tự nhiên để nuôi cấy trong phòng thí nghiệm và trồng lại sau đó.
Nhưng bà cho biết điều đó không thể thay thế cho các quy định chặt chẽ hơn về việc giảm phát thải khí nhà kính.
"Các quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất, chẳng hạn như các quốc đảo nhỏ, đều tham gia. Nhưng chúng ta cần các quốc gia lớn hơn, nơi tạo ra nhiều khí thải nhà kính này, cũng ủng hộ và xây dựng các chính sách để giảm thiểu tác động của họ. Bởi vì tất cả sẽ không chỉ ảnh hưởng đến các rặng san hô và hệ sinh thái, mà còn ảnh hưởng đến toàn bộ dân số”, Andrea Rivera-Sosa.
READ MORE
SBS Việt ngữ
