Một phòng thu âm là thế giới hoàn toàn khác biệt so với trại tị nạn nơi Fiston Baraka lớn lên – nhưng ký ức về nơi đó vẫn sống động và tồn tại trong âm nhạc của anh.
“Kumbuka có nghĩa là ‘hãy nhớ’. Đó là tôi đang nhìn lại những thời điểm khi mọi người nói với tôi: ‘Này, cậu nên từ bỏ âm nhạc đi, chỉ đang phí thời gian thôi’. Và trong bài hát, có một câu bằng tiếng Swahili, tạm dịch là: ‘Hãy nhớ lúc họ nói rằng chúng ta sẽ không tiến xa hay không thể thành công’.”
“Thành công” là điều mà chàng trai 25 tuổi này vô cùng tự hào.
Hiện ngôi sao hip-hop đang lên đến từ Geelong là một trong những nghệ sĩ âm nhạc nổi tiếng nhất của Victoria.
Anh thậm chí còn biểu diễn tại giải quần vợt Úc (Australian Open) năm nay.
"Australian Open, thật tuyệt vời. Không có cách nào để diễn tả cảm xúc đó. Nó khiến tôi cảm thấy được công nhận, và đồng thời cũng giúp tôi hiểu rằng công sức mình bỏ ra không bị lãng phí.”
Fiston Baraka, với nghệ danh Baraka the Kid, hát bằng cả tiếng Anh và Swahili, và âm nhạc của anh đang chạm đến khán giả toàn cầu.
"Lượng fan của tôi nhiều nhất là ở Nigeria, Nam Phi và Hoa Kỳ. Úc đứng thứ tư. Tôi nghĩ là vì hip hop và một số dòng nhạc khác vẫn chưa thực sự bùng nổ ở Úc.”
Fiston Baraka lớn lên tại một trại tị nạn ở Zambia sau khi gia đình anh chạy trốn khỏi Cộng hòa Dân chủ Congo.
Tuổi thơ của anh thay đổi khi cha mẹ mua đất và bắt đầu trồng trọt.
"Tôi và anh trai được cho nghỉ học trước cả khi em gái tôi đủ tuổi đến trường. Sau đó, chúng tôi bắt đầu làm việc trên nông trại cùng với anh chị em họ. Cha mẹ tôi quyết định tập trung vào việc trồng trọt vì đó là nguồn thu nhập chính.”
Điều đó khiến việc học hành của anh bị gián đoạn. Khi đến Úc vào năm 2010, với vốn tiếng Anh ít ỏi, việc học trở thành thách thức lớn đối với anh.
“Phần đọc hiểu rất khó vì tôi không thể viết và cũng không đọc được các từ. Cách học nhanh nhất của tôi lúc đó là xem hoạt hình trên TV.”
Dù gặp nhiều rào cản, Fiston Baraka vẫn hoàn thành trung học và cả bậc đại học, sau đó làm việc sáu năm trong ngành xây dựng.
Hiện anh điều hành doanh nghiệp riêng và kể lại hành trình tị nạn của mình qua âm nhạc.
“Mỗi bài hát tôi viết đều kể một câu chuyện. Đó có thể là trải nghiệm của tôi, hoặc của người thân, và tôi đưa nó vào âm nhạc. Khi người nghe nhận ra rằng ‘ồ, mình cũng từng trải qua điều đó’, họ sẽ kết nối với bài hát.”
Thành công của anh một phần nhờ vào sự hỗ trợ từ Joel Ma – còn gọi là Joelistics – một nhà sản xuất âm nhạc, nghệ sĩ đa nhạc cụ, và cựu thành viên nhóm hip hop Úc TZU tại Melbourne.
Lần đầu gặp Fiston, tôi cảm nhận được sự cởi mở của cậu ấy khi chia sẻ về di sản và câu chuyện gia đình. Phần lớn cuộc trò chuyện giữa chúng tôi xoay quanh cuộc sống – về hành trình của gia đình cậu, về sự bình dị nhưng đầy ý nghĩa của những người nhập cư đến Geelong, vùng ngoại ô nước Úc, và những cú sốc văn hóa lớn mà họ phải đối mặt.Joel Ma
Nhưng liệu việc hát bằng tiếng Swahili sẽ giúp hay cản trở sự nghiệp âm nhạc?
“Không khó để thuyết phục cậu ấy hát bằng Swahili… Chúng tôi có bàn về việc ‘liệu điều đó có khiến khán giả Úc xa lánh không?’ Nhưng rồi chúng tôi kết luận rằng: thế giới lớn hơn Geelong, lớn hơn Melbourne, lớn hơn cả nước Úc. Bạn có thể có khán giả ở châu Phi, Mỹ, Canada hay Anh. Vì tuy câu chuyện của bạn là duy nhất, nhưng cảm xúc và hành trình đó lại mang tính phổ quát.”
Chiến lược đó đã phát huy hiệu quả đối với cả nghệ sĩ và người cố vấn Joel Ma.
“Tôi thực sự tự hào khi thấy một người như Fiston vươn lên, tạo được ảnh hưởng và tìm được khán giả riêng. Điều đó thật tuyệt vời.”
Việc cố vấn là một phần của dự án phát triển nghệ sĩ mang tên Grid Series, được thành lập từ năm 2013.
Đồng sáng lập Ariel Blum cho biết chương trình nhằm phá vỡ các rào cản.
“GRID là từ viết tắt của Grass Roots Indie Development (Phát triển nghệ sĩ độc lập từ cơ sở). Sứ mệnh chính của Grid Series là mang đến tài nguyên, cơ hội và sự tiếp cận cho các cộng đồng có hoàn cảnh kinh tế - xã hội thấp, thường sinh sống ở vùng ngoại ô xa hoặc khu vực nông thôn.”
Chương trình kéo dài sáu tháng, hoàn toàn miễn phí, có hỗ trợ từ Creative Victoria, bao gồm thời gian thu âm với nhà sản xuất, biểu diễn trực tiếp và quay video.
Ariel Blum cho biết mục đích của dự án là cân bằng lĩnh vực sáng tạo, làm cho khả năng tiếp cận và cơ hội trở nên bình đẳng hơn.
“Nhiều người trẻ không có điều kiện kinh tế hay mạng lưới xã hội để tiếp cận các nhà quyết định, người có ảnh hưởng trong ngành, hay những đồng minh sẵn sàng giúp họ tiến bước.”
Tuy nhiên, theo Blum, động lực của nghệ sĩ vẫn là yếu tố quyết định.
“Fiston giống như một thiên thạch – một quả cầu lửa tràn đầy năng lượng, cá tính, tài năng và sức hút. Ở cạnh Fiston, bạn sẽ luôn cảm thấy hào hứng.”
Chương trình GRID hiện có mặt tại ba bang và đang góp phần làm cho bức tranh âm nhạc Úc trở nên đa dạng hơn, theo ông Joel Ma.
“Tôi luôn làm việc trong lĩnh vực âm nhạc Úc với trọng tâm là kể chuyện và phản ánh một nước Úc đa văn hóa. Grid chính là nơi tôi tìm thấy những câu chuyện quen thuộc, một nước Úc mà tôi cảm thấy gắn bó và thấu hiểu. Dù hiện nay tình hình đã cải thiện phần nào, nhưng trước đây ngành âm nhạc Úc vốn rất thiên về nam giới, người da trắng và dòng nhạc rock. Grid thì khác – nơi đây chào đón sự đa dạng về thể loại và nghệ sĩ.”
Theo báo cáo gần đây của Creative Australia, ngành công nghiệp âm nhạc ghi âm của Úc hiện có giá trị hơn 8 tỷ đô la mỗi năm.
Điều đó tạo ra nhiều cơ hội mới, dù Fiston Baraka cho biết sự cạnh tranh vẫn vô cùng khốc liệt.
“Rất khó cho các nghệ sĩ mới bứt phá vào thị trường lớn, không chỉ vì có quá nhiều nghệ sĩ, mà còn bởi các nền tảng hiện nay khiến việc tiếp cận công chúng trở nên khó khăn hơn.”
Sau khi từ bỏ công việc toàn thời gian trong ngành xây dựng để theo đuổi đam mê, Fiston Baraka nói rằng thành công là điều rất ngọt ngào.
Tôi rất hạnh phúc với vị trí hiện tại và vô cùng tự hào vì đã đi được chặng đường xa đến vậy. Khi mới bắt đầu, tôi chỉ nghĩ âm nhạc là sở thích, nhưng giờ đây nó trở thành đam mê và là thứ tôi có thể biến thành sự nghiệp.Fiston Baraka
Tuy nhiên, điều anh luôn ưu tiên là kết nối với người hâm mộ.
“Những tin nhắn mà người hâm mộ gửi cho tôi có thể nhỏ về mặt chữ nghĩa, nhưng lại lớn về mặt cảm xúc – vì chỉ bằng lời ca của tôi, họ có thể mở lòng và chia sẻ.”
