Michael: Cám ơn ông bà Steve và Tuyết đã tới studio của SBS Audio hôm nay.
Steve: Xin chào.
Tuyết: Xin chào khán giả.
M: Ông Steve ông có thể đưa chúng ta quay lại thời điểm khi ông nhập ngũ Quân đội Hoàng gia Úc được không?
S: Tôi đến Úc vào 1963 từ Anh và đến năm 1967 thì tôi gia nhập quân đội chính quy của Úc. Tôi đã phục vụ trong quân ngũ suốt hai mươi sáu năm. Trước khi được điều động sang Việt Nam vào 1969, tôi đã hoàn thành một khóa huấn luyện về hậu cần. Tôi ở Việt Nam gần hai năm và trong thời gian đó, tôi đã gặp người phụ nữ mà sau này trở thành vợ của tôi.

Ông Steve Lowe, 17 tuổi, tại Tuyển dụng Huấn luyện Kapooka (1967) và khi ông 19 tuổi ông qua Việt Nam. Credit: Steve Lowe
Đó là nơi tụ họp quen thuộc của các binh lính chờ xe để trở về doanh trại. Vào một ngày đặc biệt rất là nóng bức, tôi bước vào sảnh của khách sạn gần đó. Nếu tôi nhớ không lầm thì đó là khách sạn Mỹ Linh. Tôi ngồi nghỉ trong sảnh.
Một lúc sau, một trong hai nhân viên tên là Tuyết bước gần đến và hỏi tôi có cần gì không. Khi đó gần như tôi không còn tiền, vì mỗi lần vào thị trấn tôi chỉ mang theo một ít thôi. Tuyết đã tử tế mang cho tôi một ly nước. Tôi cảm ơn và tiếp tục ngồi nghỉ ở đó khoảng mười lăm đến hai mươi phút nữa, thì cô ấy quay lại và hỏi tôi có muốn thêm nước nữa không? Tôi rất cảm kích. Trước khi cô quay lại lần nữa thì xe quân đội đã đến.
Tôi đến gặp nhân viên kia và hỏi làm sao tôi có thể cảm ơn cô gái mang nước cho tôi một cách đàng hoàng, vì lúc đó tôi chưa biết tên cô ấy. Tôi hỏi tôi có thể mời cô ấy đi ăn trưa để bày tỏ lòng biết ơn thì anh nhân viên nói là tôi nên tự hỏi trực tiếp cô ấy. Nhưng lúc đó tôi phải trở lại doanh trại ngay. May mắn thay thì tuần sau tôi lại gặp lại cô ấy, gặp lại Tuyết. Khi đó tôi không mong đợi điều gì, tôi chỉ muốn tìm một ai đó để trò chuyện về văn hóa Việt Nam. Vì cuộc sống trong doanh trại rất là khép kín. Cuộc gặp gỡ đầu tiên đó là khởi đầu cho mối liên kết giữa tôi và Tuyết. Cô ấy sẵn sàng chia sẻ, còn tôi thì muốn học hỏi về cuộc sống thường nhật của người Việt. Tình bạn của chúng tôi ngày càng gắn bó, dù cũng phải vượt qua không ít khó khăn trước khi có thể tiến xa hơn.
M: Ấn tượng đầu tiên của ông bà về người kia là như thế nào?
S: Ladies first.
Khi tôi thấy gặp ông Steve tôi thấy ông tánh tình rất good, một là không uống rượu, không chửi thề, very nice gentleman, that's why for me I always look for man like that. Very kind man. That's why we start to build up … in love. And after that I think maybe two weeks later we live together, then I said to him I not love for the money, I just love for the nature. That’s why I in love with him.Tuyet Bach Lowe
Bà Lưu Thị Bạch Tuyết và ông Steve Martin Lowe (1970). Credit: Steve Lowe
Điều khiến tôi chú ý ngay lập tức chính là năng lượng mà cô ấy toát ra, và sự tử tế khi cô bước đến hỏi thăm tôi. Hành động nhỏ đó cho thấy cô ấy là người cởi mở và biết quan tâm đến người khác, và điều đó để lại ấn tượng rất mạnh trong tôi. Lúc đó tôi không biết mình sẽ gặp ai ở Việt Nam, và tôi cũng nghĩ đây chỉ là một cuộc gặp gỡ thoáng qua.
Nhưng có điều gì đó cô ấy đã thu hút tôi. Thật khó để diễn tả thành lời. Tôi không đến Việt Nam với mục đích tìm kiếm một mối quan hệ. Điều duy nhất tôi hy vọng khi đó là có thể rời khỏi nơi này an toàn. Vì vậy, lúc ấy tôi hoàn toàn không nghĩ đến chuyện tình cảm. Thế nhưng rõ ràng là giữa chúng tôi đã có một sự kết nối. Có duyên.
M: Có duyên, có duyên. Since then how long have you guys been ?
T: Gặp năm 69, 70 cưới nhau, 71 sang Úc.
M: Năm 1971 bà qua bên Úc, bà có thể kể về hành trình đó không?
T: Hồi trước khi qua Úc năm 1971, tôi hơi sợ sợ, tại vì trở ngại ngôn ngữ và thực phẩm. Tôi muốn đi làm, nhưng không biết làm sao để tìm việc vì tôi phải giỏi tiếng Anh hơn, nhưng may mắn tôi tìm được việc làm.
![1971-03 [05] Tuyet & Steve's Arrival Home - Essendon Airport.jpg](https://images.sbs.com.au/52/02/6ed0af294eb2b0b79e764524fd61/1971-03-05-tuyet-steves-arrival-home-essendon-airport.jpg?imwidth=1280)
Bà Tuyết và ông Steve đến Sân bay quốc tế Tullamarine tháng 3 năm 1971. Credit: Steve Lowe
M: Vậy lúc đó ông Steve chưa biết bà Tuyết có ba đứa con?
S: Chưa biết.
T: Tôi nói em..
M: Bà nói là có ba đứa em.
S: Vào năm 1972, chúng tôi theo dõi sát tình hình ở Việt Nam và rõ ràng mọi chuyện đang diễn biến xấu đi. Điều đó khiến cho tôi và Tuyết ngồi lại với nhau để bàn bạc xem.
Liệu có thể đưa các anh chị em của cô ấy sang Úc được không? Chúng tôi bắt đầu kế hoạch. Làm thế nào để có đủ tiền, làm sao để đi sang đó, đón họ rồi quay lại. Khi đang lên kế hoạch thì Tuyết không tỏ ra quá lo lắng về tiền bạc. Đó là cách nghĩ thường thấy của người Việt Nam, có bao nhiêu thì sống bấy nhiêu. Nhưng khi tôi đang nói về những khó khăn có thể gặp phải, tôi thấy mắt Tuyết bắt đầu rưng rưng. Lúc đó tôi linh cảm có điều gì đó không ổn. Tôi nhìn cô ấy và hỏi: Họ không phải là anh chị em của em, đúng không? Họ là con của em.
Cô ấy nhìn tôi và hỏi. Ai nói với anh như vậy? Tôi mới đáp thì chính em vừa nói đấy. Thật ra lúc đó tôi chỉ đoán tôi không hề biết trước. Nhưng phản ứng xúc động của Tuyết không giống như khi nói về anh chị em, mà giống như cảm xúc của một người mẹ. Chính linh cảm đã khiến tôi nhận ra sự thật ngay cả trước khi cô ấy xác nhận.
Tuyết và Steve đưa Tina, Tam & Wendy đến Úc năm 1973. Credit: Steve Lowe
T: Tôi thấy ông nói như vậy, mình rất là vui là tại ông biết là con của mình, mình không cần phải giấu nữa. Tôi có thể nói thẳng ra và làm giấy tờ.
M: Ý là mới đầu thì bà giấu phải không?
T: Bắt đầu thì tôi giấu, tại vì mình nghĩ rằng mợi qua Úc chân ướt chân ráo, không biết làm sao để nuôi tụi nhỏ, mà nếu ông chồng tốt, thì ô kê, nhưng nếu ông không tốt thì làm sao, có tiền đâu mà quay về Việt Nam?
M: Chồng bà có tức không? Ông có buồn là mình có con không?
T: Ông không buồn gì hết, ông nói tôi phải đem con của bà qua. Nếu mà tụi nó không qua đó, ông phải trả tôi về với chúng.
S: Yeah nếu tôi không lãnh tụi nó qua được thì Tuyết phải đi về.
T: Tại ông nói không để cho mẹ con xa cách nên chúng tôi làm giấy tờ mất hai năm.
M: Mà lúc đó con của bà ở đâu khi bà đang ở bên Úc?
T: Nó ở chung với bà dì, nó biết nó biết mẹ đi Úc. Chúng nói ‘one day mum will take us here’, chúng nó cũng đợi.
S: Mất chưa tới hai năm.
T: Yeah, 1973, và Sở Di trú rất tôi, chúng tôi nộp đơn, họ chấp thuận ngay. Tôi còn xăm tên ông ấy để làm kỷ niệm nếu mình không được qua đây. Tôi tự xăm, vẽ trước bằng mực rồi lấy kim tự xăm hàng chữ và nói với ông nếu em không theo anh được thì em vẫn còn tên anh ở đây.
S: Love My Steve.
M: Rồi sau đó bà có thể kể khi con gặp chồng mới của bà thì chúng có gần gũi Steve liền không, có thân với Steve dễ không?
T: Khi mấy đứa con nó qua đây nó thấy ông chúng rất là mừng, chúng vui và chấp nhận ông như cha ruột ngay.
Tôi còn nhớ con nhỏ út thứ ba đó, nó nói con ước gì ông là cha ruột của con tại vì cha đẻ của con không tốt, tại mấy người ở Việt Nam uống rượu say sưa.
Ông còn nhớ tụi nói nói vậy không vì ông chăm sóc tụi nó rất tốt.
Thành ra tụi nhỏ thương lắm, bây giờ thì cũng còn thương ông nhớ ơn ông, bệnh hoạn gì một tay ông lo hết, đi hospital, whatever, ông đều lo chở đi hết, ngồi nhà thương chờ cho tụi nó hết bệnh rồi mới đi.
Thành ra mình thương ông là cái chỗ đó… thành ra mình ở với ông năm mươi mấy năm, for sure vợ chồng cũng phải argue có fighting, nhưng mà mình nghĩ cái tốt của ổng đó, cái mình quên hết. Thành ra sống với nhau nearly fifty five, fifty six years.Tuyet Bach Lowe
Thường ông nói ông là người da trắng nhưng mà cái tim của ông là người Việt Nam, thành ra ông rất là thương người Việt Nam, thành ra ông đi đâu cũng thấy người Việt Nam là ông vui lắm, thích nói chuyện này kia kia nọ.
Ông rất thích người Việt Nam mình, ông lui tới với lại Việt Nam Community hơn bốn chục năm. Hễ ông gặp người Việt Nam là ông thích trò chuyện, ông vui lắm, đi chùa cũng là người Việt Nam, thành ra trên chùa và trong cộng đồng, ai cũng đều thích ông hết.
M: Steve ông có mấy đứa con?
S: Tôi có bốn đứa. Trong suốt những năm qua, có một điều mà tôi phải chấp nhận, dù nói là chấp nhận, nghe thì có vẻ nặng nề đấy, đó là cách mọi người nói về các con. Đôi khi họ được giới thiệu là ba đứa con của Tuyết và một đứa của tôi. Nhưng với tôi cả bốn đứa đều là con tôi, không có sự phân biệt nào cả.
Như Tuyết đã kể, có lần Wendy nói, ‘ước gì ba là ba ruột của con’. Nhưng đối với tôi, chúng đều là con ruột của mình trong trái tim này. Tuyết đôi khi phải giải thích như vậy cho người khác dễ hiểu. Nhưng với tôi đó luôn là một điều nhạy cảm.
T: Ông luôn nói con chúng ta không phải con của em, không gọi như vậy ông buồn, ông nói chúng là con của hai đứa mình. Tánh tình ông như vậy thành thử ra mình không có giận hờn ông gì hết, thành ra sống với nhau lâu dài. Hạnh phúc lắm.
M: Ông bà có mấy đứa cháu rồi?
S: Bảy cháu ngoại, sáu cháu cố.

Gia đình của ông bà Lowe bao gồm bảy cháu ngoại và sáu cháu cố. Credit: Steve Lowe
S: Em thì sao?
T: Anh có ở cạnh em đến cuối cuộc đời không?
S: Đương nhiên rồi, vậy mà tôi cứ sợ bà sẽ nói gì khác, tôi mừng bà đã hỏi như vậy.
T: Yeah thiệt, nếu mà ông bệnh hay gì là tôi ở bên cạnh cho tới ngày ông nhắm mắt.
M: Cám ơn ông Steve và bà Tuyết cho cuộc trò chuyện hôm nay.
S: Cám ơn SBS Việt Ngữ.
T: Xin cám ơn đài SBS đã nghe câu chuyện của tôi và ông Steve.