Cuộc bầu cử quốc hội vào Chủ nhật 12/10 vừa qua ở Syria đã chứng kiến khoảng 6,000 thành viên của các đại cử tri đoàn khu vực chọn ra các ứng cử viên từ danh sách đã được phê duyệt trước, một phần của quá trình nhằm bầu chọn ra gần hai phần ba trong tổng số 210 ghế của cơ quan mới.
Tổng thống Ahmad al-Sharaa sau đó sẽ chọn một phần ba số thành viên chính phủ còn lại.
Cuộc bầu cử này đã bị gọi là phi dân chủ, trong khi một số người Syria ở Úc nói rằng họ lo lắng về sự an toàn của người dân hơn là sự công bằng của việc bỏ phiếu.
Fouad Berzghal là một người Syria đã định cư ở Úc.
Anh rời đất nước 14 năm trước để tránh phải nhập ngũ và ra chiến trường.
Sau một thời gian ở Lebanon, anh đã đến Melbourne, được hỗ trợ bởi Chương trình Thử nghiệm Hội nhập và Định cư Tị nạn Cộng đồng (Community Refugee Integration and Settlement Pilot).
Khi nghĩ về gia đình mình ở Syria, anh nói với SBS News rằng anh cảm thấy lo lắng cho sự an toàn của họ.
"Tôi luôn nói chuyện với họ. Vâng, cứ hai, ba ngày là tôi gọi cho họ. Nhưng mà, ở đó thật đáng sợ. Thật khó khăn. Không có điện, thậm chí đôi khi không có nước.”
“Anh trai tôi trước đây có công việc để làm. Bây giờ thì anh ấy không có gì để làm cả. Tôi đang giúp anh ấy và gia đình tôi duy trì sự sống ở đó. Nên là tệ lắm," Berghal nói.
Anh không còn nhiều hy vọng về một Syria an toàn hơn cho gia đình mình.
"Đúng là như thế. Tôi lo lắng cho họ. Mọi người đều biết về quá khứ của chính phủ này, ý tôi là chính phủ mới.”
“Vì vậy, tất nhiên là tôi lo lắng cho họ. Bởi vì đó là một chính phủ khủng bố. Bởi vì họ sống ở Latakia, bạn hiểu ý tôi chứ? Chỉ vì Bashar al-Assad đến từ Latakia," Berghal chia sẻ thêm.
Tại sao cuộc bầu cử bị chỉ trích?
Ủy ban tổ chức bầu cử đã thừa nhận những thiếu sót đáng kể, sau khi kết quả cho thấy chỉ 13% số ghế được tranh cử là do phụ nữ và các ứng cử viên thuộc nhóm thiểu số giành được.
Các quan sát viên cho biết chỉ có sáu phụ nữ và 10 thành viên thuộc các nhóm thiểu số về tôn giáo và sắc tộc nằm trong số 119 người được bầu vào Hội đồng Nhân dân mới vào Chủ nhật.
Kinda alSamara là giảng viên Nghiên cứu Ả Rập tại Đại học Queensland, và là cộng tác viên tại Trung tâm Hòa bình và An ninh Toàn cầu của Đại học Monash:
"Vấn đề thực sự nằm ở chính cuộc bầu cử, thành thật mà nói, bởi vì nếu bạn nhìn nhận nó từ một góc độ khác, tất cả các quốc gia vừa thoát khỏi xung đột, chiến tranh, v.v. đều sẽ có một cơ quan yếu kém.”
“Dù họ muốn gọi nó là thế nào, đôi khi họ gọi là quốc hội hay bất cứ cái tên nào họ muốn đặt cho nó, ổn thôi, điều đó là bình thường, nhưng bằng cách gọi đây là một cuộc bầu cử, chính phủ đang cố gắng tỏ ra là một chính phủ hợp pháp vĩnh viễn," bà alSamara nhận định.
Bà nói rằng quy trình phê duyệt trước và lựa chọn ứng cử viên không phải là một quy trình "thực sự dân chủ", và nhiều người Syria đã bị loại trừ.
"Những người Syria bình thường không bỏ phiếu hoặc họ đã không bỏ phiếu và một phần ba quốc hội do tổng thống bổ nhiệm và hai phần ba còn lại được lựa chọn một cách gián tiếp, tức là không thông qua bầu cử thực sự.”
“Vì vậy, việc gọi đây là một quy trình dân chủ là gây hiểu lầm," bà alSamara nói.
Với lý do an ninh và chính trị, chính quyền đã hoãn cuộc bỏ phiếu ở các khu vực nằm ngoài tầm kiểm soát của chính phủ, bao gồm các khu vực do người Kurd nắm giữ ở phía bắc và đông bắc Syria, cũng như tỉnh Sweida, do nhóm thiểu số Druze kiểm soát.
Việc trì hoãn này đã khiến 21 ghế bị bỏ trống.
Syria chưa sẵn sàng cho tương lai dân chủ?
Tiến sĩ AlSamara nói rằng người Syria muốn có một tương lai dân chủ, nhưng đất nước vẫn chưa sẵn sàng cho điều đó.
Khoảng một nửa dân số đã phải di tản hoặc ở nước ngoài. Không có điều tra dân số phù hợp hoặc nhiều người không có giấy tờ tùy thân. Không có các đảng phái chính trị hoạt động, không có cơ sở kỹ thuật hoặc xã hội cho bầu cử.”
“Vì vậy, hãy thực tế. Đơn giản là chưa phải lúc để tổ chức một cuộc bỏ phiếu dân chủ có ý nghĩa, và ngay cả trong suốt cuộc đời của mình, người Syria cũng chưa bao giờ trải qua những cuộc bầu cử thực sự và cởi mở, họ có bầu cử nhưng không nghiêm túc hoặc thực sự cởi mở, công bằng và dân chủ. Nhưng, đúng, người Syria xứng đáng có được nền dân chủ," TS alSamara nhận định.
Mặc dù chính phủ có thể không được coi là hoàn toàn dân chủ, nhưng nó vẫn có một vai trò quan trọng ở Syria.
Tiến sĩ AlSamara nói rằng vai trò của chính phủ là mang tính chất chuyển tiếp và tạo điều kiện cho Syria trở lại nền dân chủ.
Bà cho biết nó được thiết kế để hoạt động trong 5 năm và không thể thay đổi hệ thống chính phủ hoặc ký kết bất kỳ thỏa thuận lớn nào.
"Đó là công việc của hội đồng chuyển tiếp đầu tiên là quản lý giai đoạn này, thông qua các luật cơ bản và chuẩn bị cho hiến pháp vĩnh viễn tiếp theo và các cuộc bầu cử thực sự," bà alSamara khẳng định.
Nhưng bà lo ngại về việc liệu chính phủ mới được bầu có thể đạt được cải cách dân chủ hay không, hay liệu họ sẽ tiếp tục nắm quyền dưới những tuyên bố bất hợp pháp.
“Các cuộc bầu cử giả, như tôi đã nói, còn nguy hiểm hơn việc bổ nhiệm công khai vì chúng mang lại tính hợp pháp giả tạo cho một cơ quan tạm thời và khiến nó có vẻ là vĩnh viễn," bà alSamara nói thêm.
Bà nói rằng sau 14 năm xung đột và đổ máu, người Syria thực sự xứng đáng có được nền dân chủ.
Người ở xa lo cho người ở lại
Ayat alHakim, một người Syria đang sống ở Úc, nói rằng người thân của cô ở Syria không cảm thấy được đại diện bởi chính phủ.
Tôi không nghĩ chính phủ hiện tại đại diện cho mọi người Syria và đất nước Syria. Không, tôi không nghĩ họ đại diện cho những gì người dân thực sự muốn và cần.Ayat alHakim - người Syria sống tại Úc
Cô nói rằng việc trao việc làm cho mọi người chỉ vì tôn giáo của họ là không đủ để đảm bảo một chính phủ tốt.
"Nếu bạn chỉ muốn chọn người này và trao cho họ cơ hội này hoặc vị trí này để lãnh đạo hoặc làm điều gì đó cho cả một đất nước, bạn cần phải đảm bảo rằng họ biết họ đang làm gì.”
“Không chỉ vì tôn giáo hay họ đến từ đâu, hay liệu họ có thuộc nhóm tôn giáo hoặc xuất thân lớn nhất ở đất nước này hay không. Họ cần phải biết họ đang làm gì. Chúng ta cần xem xét trình độ học vấn, công việc, những gì họ đã làm cho đất nước trước đây, họ đã phục vụ đất nước như thế nào trước đây?" cô alHakim nói.
Cô đã nghe không biết bao nhiêu câu chuyện về bất ổn và hỗn loạn kể từ khi al-Sharaa lên nắm quyền, và cô ấy đau đớn nhận ra rằng bạo lực đang ngày một tồi tệ hơn ở nhiều nơi trên khắp đất nước Syria.
Khi mà người chị và những người thân khác đang gặp nguy hiểm, cô chẳng thể thấy được điều gì tốt đẹp cho chính mình.
Trớ trêu khi đó lại là điều kiện tối thiểu nhất mà một con người cần có để tồn tại: được sống an toàn ngay tại nơi mình ở.
“Nếu đó là đất nước của bạn mà bạn còn không tìm thấy sự bình yên, thì đó quả là một thảm cảnh,” cô alHakim nói.
Đồng hành cùng chúng tôi tại SBS Vietnamese Facebook & SBS Vietnamese Instagram, và cập nhật tin tức ở sbs.com.au/vietnamese
