Trong một con hẻm nhỏ tại khu St Albans, một âm thanh lạ lẫm đang dần trở nên quen thuộc. Đó không phải là tiếng cầu lông xé gió, cũng chẳng phải tiếng tennis nặng trình trịch. Đó là tiếng đập "cộp, cộp" giòn tan của trái banh Pickleball – môn thể thao đang "gây bão" khắp nước Úc. Đằng sau những đường banh ấy là câu chuyện về sự hồi sinh của những tâm hồn đã bước sang tuổi xế chiều.
Những bước chân không mỏi ở tuổi thất thập
Ông Thành, một cư dân tại Sau Bần, năm nay đã bước sang tuổi 71. Ở cái tuổi này, nhiều người chọn cho mình sự nghỉ ngơi tĩnh lặng, nhưng với ông, đứng yên nghĩa là lùi lại. Đã sáu, bảy tháng nay, đều đặn mỗi ngày, ông cùng nhóm bạn già lại tụ họp tại sân chơi nhỏ này.
"Giờ lớn tuổi rồi thì chẳng biết làm gì, ngoài việc đưa đón con cháu đi học, rồi đến đây để anh em tập dọn cho nó vui," ông Thành chia sẻ với nụ cười hiền hậu. Đối với ông, Pickleball không chỉ là trò chơi, mà là liệu pháp để duy trì sự nhanh nhẹn. "Thứ nhất là cho nó khỏe mạnh chân tay, cái mắt cái mũi ngày ngày nó kém đi mình nhanh nhẹn tí. Chứ mà cứ ngồi ở nhà tối ngày mà coi điện thoại thì cũng chả giải quyết cái gì. Tôi bảy mươi mốt tuổi rồi, tôi thấy nó cũng bình thường, hàng ngày vẫn luyện tập ít nhất một đến hai tiếng."
Sức sống của ông Thành là minh chứng cho việc tuổi tác chỉ là con số. Thay vì để bản thân bị cuốn vào vòng xoáy của công nghệ hay sự tĩnh tại của tuổi già, ông chọn cầm vợt, chọn sự vận động để thấy mình vẫn còn hữu ích và tràn đầy năng lượng.
‘Thánh đường pickleball’ trong vườn nhà
Sân chơi này không nằm ở một trung tâm thể thao chuyên nghiệp, tiện nghi với ánh đèn cao áp hay mặt sân láng bóng. Nó nằm ngay trong khu vườn của một tư gia. Chủ nhân của nó là ông Tám, 73 tuổi, người đã biến sân cầu lông cũ của mình thành một "thánh đường" Pickleball nhỏ cho anh em đồng hương.
Mọi chuyện bắt đầu rất tình cờ từ những buổi đi bơi, nơi những người bạn già gặp gỡ rồi được Xuân Ngọc giới thiệu về môn thể thao này. Từ đó, họ "ghiền" lúc nào không hay. Ông Tám kể: "Cứ hầu như là thứ Tư tới hẹn là lại lên. Trước tiên là chơi chút xíu cho có tiếng mồ hôi rồi uống trà nói chuyện này kia kia nọ vậy đó cho qua ngày đoạn tháng."
Cụm từ "qua ngày đoạn tháng" của ông Tám nghe có vẻ trầm mặc, nhưng nhìn cái cách ông chăm chút cho sân chơi, nghe tiếng rót nước trà lạch cạch và tiếng cười giòn giã mỗi khi có khách đến, ai cũng thấy một nguồn năng lượng sống dồi dào. Sân chơi của ông Tám không có tiền nong, không có sự cạnh tranh khốc liệt. Ở đó chỉ có tình bằng hữu, có người mang cà phê, người mang chút quà bánh đến góp vui. "Bữa nào mà chừng mười người, mười hai người đổ lên là rất rất là vui. Bữa đó là trời ơi, nước sôi trà nước là thoải mái!" – ông Tám cười lớn.
Vận động viên gạo cội tái xuất, quên đi nỗi lo chấn thương
Trong nhóm người già ở Sau Bần, có những người mà quá khứ gắn liền với sân đấu đỉnh cao. Ông Hữu là một ví dụ. Từng là cựu tuyển thủ cầu lông quốc gia từ Đồng Tháp, ông Hữu mang theo những kỹ năng điêu luyện và cả những chấn thương từ thời trẻ. Với ông, Pickleball là sự lựa chọn hoàn hảo để duy trì bản năng vận động trong một cơ thể đã nhiều thương tích.
"Ngày xưa lúc còn trẻ tôi thi đấu quốc gia... Nhưng sau này bị chấn thương, cầu lông nó rất là nguy hiểm. Tôi nghỉ và nhảy qua chơi cái này thì thấy môn này nó rất thích hợp cho mấy người lớn tuổi. Cái quan trọng nhất là cái timing (thời điểm), cái phản xạ," ông Hữu phân tích một cách chuyên nghiệp.
Khi nhắc về quá khứ, giọng ông chùng xuống, đưa chúng tôi về những ngày gian khó của thể thao Việt Nam thời bao cấp. Đó là những chuyến đi tranh giải toàn quốc tại Hà Nội bằng tàu hỏa, là những đêm ngủ trên miếng chiếu rải giữa sàn trường học vì không có tiền khách sạn, là lần đầu tiên tích cóp tiền để được trải nghiệm đi máy bay. Những kỷ niệm ấy là động lực để ông trân trọng từng phút giây trên sân đấu hiện tại.
Tuy nhiên, nhiệt huyết không thể khỏa lấp hết những giới hạn về thể chất. Ở một đất nước phát triển như Úc, khó khăn về vật chất đã lùi xa, nhưng gánh nặng sức khỏe lại ập đến. Ông Tám xót xa kể về những người bạn "ghiền" đến mức dù chân phải băng bó nịt chặt vẫn không bỏ buổi nào. Thậm chí, có những ngày trời mưa tầm tã, họ vẫn mặc áo mưa để đánh banh, chơi xong ướt hết cả người nhưng lòng thì vui phơi phới.
Cuộc chiến chống lại sự cô đơn và rào cản thế hệ
Nước Úc hiện đại đang đối mặt với những vấn đề nan giải về sức khỏe tâm thần: sự cô đơn của người cao niên và sự "ụ lì" của giới trẻ. Ông Công, một người đã định cư 40 năm, coi thể thao là "chìa khóa" để kết nối gia đình và giữ gìn sự minh mẫn.
"Nhà tôi bốn thành viên đều chơi hết. Cái môn Pickleball này người nhỏ và người già ai chơi cũng được," ông Công nói. Điều đặc biệt ở người đàn ông 67 tuổi này là sự thấu hiểu thế hệ. Ông không cấm con chơi game, vì chính ông cũng dành 10-20 tiếng mỗi tuần để chơi game trên mạng. Nhưng ông nhấn mạnh sự cân bằng: "Tôi khuyến khích phải chơi thể thao, thể thao mới có thể lực, tinh thần mới minh mẫn được. Có nhiều người ta quan trọng tiền bạc quá, đi làm suốt... nhưng khi ổn định rồi thì nên lựa chọn."
Nỗi lo về giới trẻ cũng là trăn trở của ông Thành. Ông nhìn thấy nhiều bạn trẻ chỉ biết đóng cửa nằm nhà, đắm chìm trong game và bia rượu sau mỗi tuần làm việc. "Chúng tôi ngày xưa còn trẻ cũng hay bia rượu lắm, nhưng giờ có môn này chúng tôi tập trung vào đây," ông chia sẻ, hy vọng rằng tinh thần của những "ông già" như mình có thể lan tỏa đến lớp trẻ, giúp họ thoát khỏi sự tĩnh tại độc hại.
Nguyện vọng về một sân chơi bền vững cho đam mê
Dù tiếng cười vẫn rộn rã trong vườn nhà ông Tám, nhưng sâu trong lòng những người cao niên ấy vẫn hiện hữu một nỗi lo về sự bền vững. Sân chơi hiện tại là tư gia, một mai nếu hoàn cảnh thay đổi, nhóm 14-15 anh em sẽ đi đâu về đâu?
Ông Thành bộc bạch một nguyện vọng chân thành: "Nguyện vọng là giả sử như Council (Hội đồng thành phố) hoặc hội này kia người ta tạo điều kiện, để có cái sân to hơn, đúng tiêu chuẩn hơn. Cái nhà này khi bán đi chúng tôi cũng không có chỗ chơi nữa. Nếu chính quyền địa phương giúp đỡ thì rất quý."
Đó không chỉ là mong muốn có một mặt sân tốt hơn, mà là mong muốn về một không gian sinh hoạt cộng đồng đúng nghĩa, nơi những người di cư cao tuổi có thể tựa vào nhau, cùng nhau già đi một cách khỏe mạnh và tích cực.
Kết thúc buổi tập, nắng đã nhạt dần trên những mái nhà ở St Albans. Những bước chân không còn nhanh nhẹn, những đầu gối phải quấn băng kín mít, nhưng trên gương mặt của những người già ấy không thấy dấu vết của sự mệt mỏi. Họ không chỉ đang đánh banh, họ đang đánh đuổi sự cô đơn, bệnh tật và khẳng định giá trị của bản thân ở tuổi xế chiều.
Lời nhắn nhủ cuối cùng của ông Tám như một lời hiệu triệu đầy năng lượng: "Mong các bạn trẻ đừng bao giờ mà phải ngồi một chỗ. Ụ lì quá thì không thích đâu!"
Những lợi ích vàng của Pickleball đối với sức khỏe người cao tuổi
Tại các nước phát triển như Úc, Pickleball không chỉ đơn thuần là một trào lưu thể thao. Các chuyên gia y tế đang nhìn nhận đây như một "liều thuốc" tổng hợp, giúp giải quyết cùng lúc nhiều vấn đề về thể chất và tâm thần cho người trên 60 tuổi.
Cải thiện hệ thống tim mạch và hô hấp
Khác với tennis đòi hỏi những cú chạy nước rút trên sân rộng, Pickleball có kích thước sân nhỏ hơn (tương đương sân cầu lông). Điều này cho phép người chơi duy trì nhịp tim ở mức vừa phải nhưng liên tục.
Vận động vừa sức: Những pha bóng bền (rally) giúp tăng cường lưu thông máu mà không gây áp lực quá lớn lên cơ tim.
Kiểm soát huyết áp: Việc duy trì cường độ chơi khoảng 1-2 tiếng mỗi ngày như ông Thành giúp ổn định chỉ số huyết áp, giảm nguy cơ đột quỵ và các bệnh lý về tim mạch thường gặp ở người già.
Tăng cường phản xạ và sự dẻo dai của hệ xương khớp
Như ông Hữu – cựu tuyển thủ cầu lông – đã chia sẻ, cái quan trọng nhất trong môn này là "timing" và phản xạ. Khi tuổi tác tăng cao, sự kết nối giữa não bộ và tay chân thường chậm lại.
Rèn luyện sự phối hợp mắt - tay: Trái banh Pickleball có lỗ và bay chậm hơn banh tennis, đòi hỏi người chơi phải tập trung quan sát và điều khiển đôi tay chính xác. Điều này cực kỳ có lợi trong việc ngăn ngừa hội chứng suy giảm nhận thức.
Độ linh hoạt của khớp: Dù nhiều người chơi tại St Albans phải băng nịt đầu gối, nhưng chính những chuyển động ngang và xoay người nhẹ nhàng trên sân giúp các khớp được bôi trơn, giảm tình trạng cứng khớp và teo cơ do ít vận động.
Liệu pháp tinh thần và ngăn ngừa trầm cảm tuổi già
Nỗi sợ lớn nhất của người cao niên không phải là bệnh tật mà là sự cô đơn. Việc "ngồi ở nhà tối ngày coi điện thoại" như lời ông Thành nói chính là mầm mống cho các vấn đề tâm thần.
Kết nối cộng đồng: Pickleball là môn thể thao mang tính xã hội rất cao. Khoảng thời gian uống trà, trò chuyện giữa các hiệp đấu tại nhà ông Tám giúp giải tỏa căng thẳng, tạo ra cảm giác thuộc về một cộng đồng (sense of belonging).
Sản sinh Hormone hạnh phúc: Vận động ngoài trời dưới ánh nắng miền Tây Melbourne giúp cơ thể sản sinh Endorphin và Serotonin, giúp cải thiện giấc ngủ và mang lại tinh thần lạc quan, minh mẫn.
Giảm thiểu rủi ro chấn thương so với các môn khác
Đây là lý do tại sao nhiều người từ bỏ cầu lông hay tennis để chuyển sang Pickleball.
Vợt nhẹ, banh ít độ nảy cực đại: Trọng lượng vợt vừa phải giúp giảm áp lực lên cổ tay và khuỷu tay (tránh hội chứng Tennis Elbow).
Ít va chạm mạnh: Do diện tích sân nhỏ, người chơi chủ yếu di chuyển trong phạm vi hẹp, giảm nguy cơ té ngã hoặc rách cơ do rướn quá mức.
Những lợi ích này không chỉ giúp những người như ông Thành, ông Tám hay ông Hữu sống vui hơn, mà còn trực tiếp giảm bớt gánh nặng cho hệ thống y tế công cộng. Một người già khỏe mạnh trên sân Pickleball là một người già ít phải tìm đến sự trợ giúp của thuốc men và bệnh viện.
READ MORE
Gặp gỡ người Việt ở Úc
Đồng hành cùng chúng tôi tại SBS Vietnamese Facebook & SBS Vietnamese Instagram, và cập nhật tin tức ở sbs.com.au/vietnamese
Phần "Transcript" do AI tạo ra. Đọc thêm về việc SBS sử dụng AI: https://www.sbs.com.au/aboutus/sbs-guiding-principles-for-use-of-ai/
