Âm thanh hỗn loạn tại sân bay Kabul vào tháng 8 năm 2021 đánh dấu thời điểm hàng nghìn người Afghanistan cố gắng rời khỏi đất nước sau khi các lực lượng phương Tây rút đi và Taliban giành quyền kiểm soát.
Trong số những người bị bỏ lại có nhiều binh sĩ từng cộng tác với lực lượng Anh, Mỹ và Úc. Một năm sau, một quan chức quốc phòng Anh vô tình để lộ dữ liệu cá nhân của hơn 18.000 người Afghanistan đã nộp đơn xin tị nạn tại Anh – khiến chính phủ Anh buộc phải lập một kế hoạch bí mật để bảo vệ họ khỏi nguy cơ bị Taliban hành quyết.
Sau khi vụ rò rỉ được phát hiện vào năm 2023, Bộ Quốc phòng Anh đã xin được một lệnh super-injunction chưa từng có tiền lệ nhằm ngăn chặn báo chí đưa tin. Giờ đây, lệnh này đã được dỡ bỏ và thông tin về chương trình di tản mới được hé lộ.
BBC đã phỏng vấn một trong những người có tên trong danh sách bị lộ, người hiện đã trốn thoát khỏi Afghanistan nhưng vẫn lo ngại cho tính mạng của gia đình mình:
“Tôi cảm thấy sợ hãi và tuyệt vọng cho tương lai. Nếu tôi bị trục xuất về lại Afghanistan, chắc chắn 100% tôi và gia đình sẽ bị giết.”
Cho đến nay, khoảng 4.500 người Afghanistan cùng thân nhân đã được tái định cư hoặc đang trên đường đến Anh theo chương trình bí mật này.
Luật sư Sean Humber, người đại diện cho các nạn nhân của vụ rò rỉ, gọi đây là một vụ nghiêm trọng chưa từng thấy:
Chúng tôi cực kỳ lo ngại vì đây là một vụ rò rỉ dữ liệu thảm họa – cả về độ nhạy cảm của thông tin và số lượng người bị ảnh hưởng. Hơn 18.000 người là con số rất lớn.
Thiệt hại của vụ rò rỉ thông tin này được ước tính lên tới 800 đến 850 triệu bảng Anh.
Bộ trưởng Quốc phòng Anh John Healey đã chính thức xin lỗi tại Quốc hội:
“Vụ rò rỉ nghiêm trọng này lẽ ra không bao giờ được phép xảy ra. Mặc dù nó diễn ra dưới chính phủ tiền nhiệm, tôi vẫn xin gửi lời xin lỗi chân thành tới tất cả những ai bị ảnh hưởng, thay mặt chính phủ Anh.”
Ông Healey xác nhận Vương quốc Anh sẽ tiếp tục thực hiện 600 lời mời đã được gửi đến những người vẫn còn ở Afghanistan cùng gia đình của họ — tương đương khoảng 1.800 người sẽ được tái định cư thêm.
Tuy nhiên, ông cũng tuyên bố sẽ không có ai khác được cấp quyền tị nạn chỉ vì liên quan đến vụ rò rỉ. Quyết định này dựa trên báo cáo của chính phủ, cho rằng không có bằng chứng rõ ràng về chiến dịch trả thù có hệ thống từ phía Taliban.
Điều đó đồng nghĩa với việc khoảng 9.500 người còn lại bị ảnh hưởng bởi vụ rò rỉ sẽ không được tái định cư tại Anh.
Luật sư Sean Humber chỉ ra sự mâu thuẫn trong cách chính phủ xử lý vụ việc:
“Ban đầu, họ vội vã xin lệnh cấm tuyệt đối vì cho rằng thông tin bị lộ sẽ đặt các nạn nhân vào nguy hiểm lớn. Vậy mà giờ đây họ lại nói là 'không còn rủi ro'. Trong khi vẫn có nhiều bằng chứng cho thấy Taliban đang truy sát những người từng hợp tác với các lực lượng quốc tế, bao gồm Anh, Mỹ và Úc.”
Adnan Malik – Trưởng bộ phận Bảo vệ Dữ liệu tại hãng luật Barings Law, đang đại diện cho khoảng 1.000 nạn nhân vẫn còn ở Afghanistan – cho biết nhiều người đã bị tấn công, và phần còn lại sống trong nỗi sợ hãi thường trực:
Họ rất sợ. Họ tin rằng tính mạng của mình đang bị đe dọa. Nhiều người phải thay đổi nơi ở, số điện thoại, để tránh bị Taliban truy lùng. Họ bị xem như kẻ thù của Taliban.
Ông Humber cũng cảnh báo rằng đây không phải là lần đầu tiên Bộ Quốc phòng Anh mắc lỗi rò rỉ thông tin. Năm 2023, bộ này từng bị phạt 350.000 bảng vì để lộ danh tính các phiên dịch viên Afghanistan qua email.
“Bộ Quốc phòng dường như bất lực trong việc bảo mật thông tin. Đã đến lúc cần có một cuộc rà soát toàn diện các chính sách và thực tiễn của chính phủ để ngăn ngừa những vụ việc như thế này tái diễn. Cách họ đối xử với dữ liệu cá nhân của người khác là quá cẩu thả.”
READ MORE
SBS Việt ngữ
