Cuộc bầu cử quốc hội Syria diễn ra hôm Chủ nhật vừa qua chứng kiến khoảng 6,000 đại biểu khu vực lựa chọn ứng cử viên từ các danh sách đã được phê duyệt trước – quy trình này sẽ hình thành gần hai phần ba trong tổng số 210 ghế của quốc hội mới.
Sau đó Tổng thống Ahmad al-Sharaa sẽ bổ nhiệm phần còn lại.
Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng cuộc bầu cử này không mang tính dân chủ, trong khi một số người Syria ở Úc nói rằng họ lo lắng nhiều hơn cho sự an toàn của người dân trong nước hơn là tính công bằng của cuộc bỏ phiếu.
Anh Fouad Berzghal, một người Syria định cư tại Melbourne, rời quê hương cách đây 14 năm để tránh bị gọi nhập ngũ. Sau thời gian sống ở Lebanon, anh đến Úc nhờ chương trình hỗ trợ người tị nạn của Chính phủ.
Anh cho biết, dù đã an toàn, anh vẫn luôn lo lắng cho gia đình ở quê nhà:
“Tôi nói chuyện với họ mỗi hai, ba ngày. Nhưng thật sự rất đáng sợ. Không có điện, đôi khi không có nước. Anh trai tôi trước đây còn có việc làm, giờ chẳng có gì cả. Tôi đang phải giúp cả nhà duy trì cuộc sống. Tình hình thật tồi tệ.”
Khi được hỏi về tương lai của Syria, Fouad cho biết anh không còn hy vọng:
“Tất nhiên là tôi lo cho họ. Ai cũng biết nền tảng của chính quyền này rồi. Tôi cho rằng đây là một chính phủ khủng bố. Gia đình tôi sống ở Latakia – chỉ vì đó cũng là quê của Bashar al-Assad mà họ bị ảnh hưởng.”
Vì sao cuộc bầu cử bị chỉ trích?
Ủy ban tổ chức bầu cử Syria thừa nhận có nhiều thiếu sót nghiêm trọng, khi kết quả cho thấy chỉ 13% ghế được bầu thuộc về phụ nữ hoặc các nhóm thiểu số.
Các quan sát viên cho biết trong số 119 người trúng cử, chỉ có 6 phụ nữ và 10 đại diện tôn giáo hoặc sắc tộc thiểu số.
Tiến sĩ Kinda alSamara, giảng viên ngành Ả Rập học tại Đại học Queensland và cộng tác viên của Trung tâm Hòa bình & An ninh Toàn cầu (Đại học Monash), nhận định:
“Vấn đề thực chất nằm ở bản thân cuộc bầu cử. Trong hoàn cảnh hậu xung đột, việc có một quốc hội yếu là bình thường, nhưng khi gọi đó là ‘bầu cử dân chủ’, chính phủ đang muốn thể hiện tính chính danh vĩnh viễn.”
Bà cho rằng việc chỉ cho phép ứng cử viên đã được xét duyệt tham gia là “phi dân chủ”, khiến đa số người dân bị loại trừ khỏi tiến trình này:
“Người dân Syria hầu hết không được bầu cử. Một phần ba quốc hội được tổng thống bổ nhiệm, hai phần ba còn lại cũng không được bầu trực tiếp. Gọi đó là bầu cử dân chủ là đánh lừa.”
Bỏ phiếu bị hoãn tại nhiều khu vực
Vì lý do an ninh và chính trị, chính quyền đã hoãn bỏ phiếu tại các vùng không nằm trong kiểm soát, bao gồm khu vực do lực lượng người Kurd nắm giữ ở miền Bắc và Đông Bắc, cùng tỉnh Sweida – nơi sinh sống của người Druze.
Việc hoãn bầu cử khiến 21 ghế vẫn bỏ trống.
Theo Tiến sĩ alSamara, Syria chưa đủ điều kiện để tổ chức một cuộc bầu cử dân chủ thực sự:
“Một nửa dân số bị di dời hoặc sống ở nước ngoài. Nhiều người không có giấy tờ tùy thân, không có các đảng phái hoạt động, không có nền tảng kỹ thuật hay xã hội cho bầu cử. Nói một cách thực tế, đây chưa phải thời điểm thích hợp. Trong suốt đời mình, người Syria chưa bao giờ được tham gia một cuộc bầu cử thực sự công bằng và minh bạch. Nhưng họ xứng đáng được hưởng nền dân chủ.”
Chính phủ chuyển tiếp – nhưng liệu có thực sự chuyển tiếp?
Theo quy định, chính phủ mới của Syria được cho là mang tính chất chuyển tiếp trong vòng 5 năm, không có quyền thay đổi hệ thống chính trị hay ký kết các hiệp ước lớn.
Tiến sĩ alSamara nói:
“Nhiệm vụ của hội đồng chuyển tiếp đầu tiên là điều hành giai đoạn này, ban hành các luật cơ bản và chuẩn bị cho hiến pháp mới cùng bầu cử thật sự dân chủ.”
Tuy nhiên, bà lo ngại rằng chính quyền hiện nay có thể lợi dụng danh nghĩa “chuyển tiếp” để duy trì quyền lực:
“Những cuộc bầu cử giả tạo còn nguy hiểm hơn cả việc bổ nhiệm công khai, vì chúng tạo ra cảm giác chính danh giả cho một chính quyền tạm thời và khiến nó có vẻ như là vĩnh viễn.”
Bà nhấn mạnh sau 14 năm nội chiến và đổ máu, người dân Syria xứng đáng được sống trong một nền dân chủ thật sự.
Tiếng nói từ cộng đồng người Syria tại Úc
Chị Ayat alHakim, một người Syria sinh sống tại Úc, chia sẻ rằng người thân của chị trong nước không cảm thấy được đại diện bởi chính phủ mới:
“Tôi không nghĩ chính quyền hiện nay đại diện cho toàn thể người dân Syria. Họ không phản ánh điều mà người dân thực sự mong muốn.”
Theo chị, việc bổ nhiệm người vào vị trí quyền lực chỉ dựa trên tôn giáo hoặc nguồn gốc là sai lầm:
“Nếu muốn trao quyền lãnh đạo cho ai đó, cần đảm bảo người đó có năng lực, hiểu biết, có đóng góp thật sự cho đất nước – chứ không chỉ vì họ thuộc tôn giáo nào hoặc xuất thân từ đâu.”
Chị nói thêm, sau khi ông al-Sharaa lên nắm quyền, bạo lực tại Syria dường như gia tăng:
“Tôi thật sự không còn hy vọng. Em gái tôi đang gặp nguy hiểm, các anh chị em khác cũng vậy. Khi người dân không thể cảm thấy an toàn ngay trên đất nước mình, thì đó không còn là nơi đáng sống.”
Trong khi chính phủ mới ở Damascus tuyên bố đây là bước tiến hướng tới ổn định và hòa bình, nhiều người Syria – cả trong và ngoài nước – vẫn nhìn cuộc bầu cử với sự hoài nghi.
Họ cho rằng, nếu không có tự do, minh bạch và sự tham gia thực chất của người dân, Syria vẫn chưa thể bắt đầu hành trình dân chủ mà họ đã mong chờ suốt hơn một thập kỷ.
READ MORE
SBS Việt ngữ
Đồng hành cùng chúng tôi tại SBS Vietnamese Facebook & SBS Vietnamese Instgram, và cập nhật tin tức ở sbs.com.au/vietnamese
