Linh Đỗ là tiếng nói hàng đầu về công lý khí hậu và bất bình đẳng xã hội, với hơn mười năm kinh nghiệm trong lĩnh vực vận động chính sách, truyền thông và doanh nghiệp xã hội. Cô là Giám đốc Wattle Fellowship at the University of Melbourne.
Di sản Việt Nam, nguồn cảm hứng từ gia đình
Linh Đỗ sinh ra tại Úc, trong một gia đình gốc Việt, cha mẹ cô đến Úc vào cuối thập niên 1980 với tư cách tị nạn. Từ nhỏ, cô đã lớn lên trong một cộng đồng người Việt, nơi những giá trị về đóng góp cho cộng đồng và tinh thần tương thân tương ái luôn được nhắc nhở.
“Ba mẹ tôi luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nghĩ đến cộng đồng, đến những mối quan hệ, bởi họ đã bỏ lại gia đình, bạn bè khi sang Úc.”
Dù nhiều bạn bè cùng thế hệ được khuyến khích đi theo ngành nghề ổn định như bác sĩ hay luật sư, Linh lại tìm thấy đam mê của mình trong lĩnh vực biến đổi khí hậu:
"Tôi cũng có trải nghiệm giống nhiều bạn bè gốc Việt hay gốc Á khác: luôn được khuyến khích học giỏi, cố gắng hết mình.
Có lúc tôi cũng nghĩ mình có thể trở thành luật sư. Nhưng hồi học trung học, khoảng năm 2007–2008, tôi bắt đầu tìm hiểu về biến đổi khí hậu. Tôi nhận ra vấn đề này ảnh hưởng nghiêm trọng đến hành tinh, và câu hỏi “mình có thể giúp gì?” cứ quanh quẩn mãi.
Sau đó, tôi vừa học đại học theo lối truyền thống, vừa tham gia rất nhiều hoạt động tình nguyện với các tổ chức vận động và cộng đồng. Nhờ vậy mà tôi tích lũy được nhiều kỹ năng, cơ hội và tìm thấy những dự án, những con người cùng chung tay giải quyết vấn đề này."
Linh Đỗ (ngoài cùng bên phải) trong các hoạt động vận động cho chính sách khí hậu.
Biến đổi khí hậu không còn là chuyện xa vời
Một thách thức lớn là làm sao kết nối vấn đề toàn cầu này với đời sống hàng ngày, đặc biệt với cộng đồng người Việt tại Úc. Linh Đỗ giải thích:
“Không chỉ cộng đồng Việt, mà nhiều người Úc cũng vậy. Có quá nhiều vấn đề cấp bách cần lo. Có lẽ vì tôi biết đến biến đổi khí hậu từ khi còn đi học nên lúc đó đầu óc tôi chưa bận tâm chuyện tiền bạc, nhờ vậy tôi có cơ hội tìm hiểu sâu.”
Cô nhấn mạnh rằng biến đổi khí hậu tác động trực tiếp đến mọi người qua thiên tai, nông nghiệp và nguồn thực phẩm.
Ở Úc chúng ta may mắn hơn, nhưng không phải ai cũng có điều kiện tự trồng trọt. Khi liên hệ trực tiếp đến những tác động thực tiễn, như hạn hán, cháy rừng, lũ lụt, mọi người sẽ thấy đây không còn là chuyện xa vời nữa.Nhà vận động khí hậu Linh Đỗ
Linh Đỗ chia sẻ cô là một trong số ít những người trẻ Châu Á tham gia vào hoạt động khí hậu và mong muốn thay đổi điều này. Credit: JAMES THOMAS/James Thomas / www.jamesthomasphoto.com
Công lý khí hậu – Vấn đề công bằng và nhân văn
Linh Đỗ là người tiên phong đưa khái niệm công lý khí hậu vào các cuộc đối thoại với cộng đồng đa văn hóa tại Úc:
“Công lý khí hậu là khái niệm còn mới ở Úc. Nó nhấn mạnh rằng biến đổi khí hậu không chỉ là vấn đề khoa học hay công nghệ… mà còn là vấn đề công bằng.
Úc và các nước phát triển đã hưởng lợi nhiều từ việc dùng nhiên liệu hóa thạch, trong khi nhiều quốc gia nghèo không được tiếp cận nguồn năng lượng rẻ ấy.”
Cô lưu ý rằng thiệt hại thiên tai không chỉ tính bằng kinh tế mà còn bằng sinh mạng con người.
Ở các nước phát triển, thiệt hại thiên tai thường tính bằng kinh tế, còn ở Việt Nam, Bangladesh, Chile… thì tính bằng sinh mạng con người.
Mất đi con người, mất đi cộng đồng là tổn thất lớn nhất. Vì vậy công lý khí hậu là chuyện nhân văn, không chỉ là vấn đề về công nghệ.
Linh nhấn mạnh, dù chính phủ và doanh nghiệp lớn có vai trò chính, mỗi cá nhân vẫn có thể tạo tác động.
“Thật ra ở nhà tôi, từ nhỏ mọi thứ đều đã được tiết kiệm: tắt đèn, tiết kiệm điện, không lãng phí. Những việc như chọn thực phẩm, giảm ăn thịt cũng có tác động tích cực. Quan trọng là không làm một mình, mà tham gia cùng cộng đồng.”
“Ví dụ, nơi cộng đồng thường tụ tập là chùa. Nếu chùa lắp điện dùng năng lượng mặt trời, thì mọi người sẽ vừa tham gia sinh hoạt, vừa trực tiếp nhìn thấy lợi ích. Những điều nhỏ nhưng tạo thói quen và ý thức chung.”
Linh cũng nhấn mạnh sức mạnh của tình thương và ảnh hưởng từ người thân:
“Chỉ cần một người thân quan tâm là đủ để khiến người khác chú ý. Tôi nhớ có lần mẹ bảo: ‘Mẹ định mua sản phẩm này, nhưng nghĩ đến con là một nhà bảo vệ khí hậu nên thôi.’ Nghe vậy tôi rất xúc động.”
Thông điệp đơn giản nhưng sâu sắc
Để tiếp cận các thế hệ lớn tuổi, không biết tiếng Anh, Linh đưa ra lời khuyên gần gũi:
“Xin chào cô. Có thể cô chưa biết nhiều về khí hậu, nhưng nếu cô muốn giúp thì mỗi tuần, chỉ cần một ngày không nấu món có thịt mà ăn chay thôi, cũng đã góp phần bảo vệ khí hậu rồi.”
Cô nhấn mạnh rằng những hành động nhỏ, lặp lại và được thực hiện cùng cộng đồng, sẽ tạo ra tác động lớn:
“Hãy bắt đầu từ nơi mình có thể, từ những việc nhỏ mình có thể làm. Nghe thì đơn giản, nhưng chính những hành động nhỏ ấy sẽ tạo thành sự thay đổi lớn.”
READ MORE
SBS Việt ngữ
