Jose Pires mới 8 tuổi, khi gia đình anh chạy trốn khỏi bạo lực, ở nơi khi đó được gọi là Đông Timor vào năm 1975.
Sau chuyến đi kéo dài ba ngày, trên một con tàu chở hàng của Na Uy, họ đã đến Darwin.
"Chúng tôi chạy trốn khỏi nhà, đến một ngôi nhà gần cảng và sau đó, chúng tôi không thể đến đó vào ban ngày vì có quá nhiều cuộc giao tranh, rất nhiều tiếng súng nổ chung quanh mà tôi có thể nhớ lại và chỉ sáng sớm hôm sau, chúng tôi mới có thể lẻn vào và cố gắng vào được cảng”, Jose Pires.
Được biết làn sóng di cư lớn nhất của người Timor xảy ra, sau cuộc bất ổn dân sự và cuộc xâm lược của Indonesia vào năm 1975.
"Cô tôi không muốn đi, chúng tôi đã gửi lời bảo cô ấy đi cùng gia đình nhưng cô ấy không muốn đi, sau đó 2 năm chúng tôi mới biết rằng họ đã bị giết, họ đã bị quân đội Indonesia thảm sát khi họ đến”, Jose Pires.
Nỗi đau buồn đó cũng được chia sẻ, bởi nhiều người trong cộng đồng người Timor lưu vong, những người đã đoàn kết trong trải nghiệm biến động và sinh tồn của họ.
Đây là Andre Monteiro, từ Hiệp hội Timor United tại Sydney.
"Vào năm 1975 khi chiến tranh nổ ra ở Timor, thật khó khăn. Chúng tôi có 11 anh chị em, giờ chỉ còn 3 người sống sót”, Andre Monteiro.
50 năm sau, cộng đồng người Timor đã có gốc rễ vững chắc ở Úc, với số lượng lớn hiện diện ở New South Wales, Victoria, Lãnh thổ phía Bắc, Tây Úc và Tasmania.
Andre Monteiro một lần nữa cho biết.
"Thật khó để di cư đến một quốc gia mới, ngôn ngữ, giao thông, mọi thứ đều khác biệt, ngay cả nhà cửa và môi trường đều khác biệt. Nhưng tôi không biết tại sao, bởi vì người Timor rất linh hoạt, bằng cách nào đó chúng tôi thích nghi được”, Andre Monteiro.
,Được biết các lễ hội văn hóa đóng vai trò quan trọng, trong việc bảo tồn các truyền thống của người Timor, cũng như lắng nghe chương trình Tetum của SBS, để tiếp tục kết nối với ngôn ngữ.
Đây là Ines de Almeida, đại sứ của Timor-Leste tại Úc.
"Đây là phương cách kết nối với cội nguồn, quay trở về với cội nguồn và đó là di sản của chúng tôi”, Ines de Almeida.
Được biết Timor-Leste giành được độc lập từ Indonesia vào năm 2002.
Jose nói rằng, cha ông luôn hy vọng được về nhà.
"Ý tưởng của ông là chúng tôi chỉ ở đây có thể vài tháng rồi quay lại, điều đáng buồn là ông đã mất 1 năm, trước khi Timor giành được độc lập”, Jose Pires.
Lễ kỷ niệm này là cơ hội để suy ngẫm về quá khứ, nhưng cũng để hướng tới tương lai.
