Tất cả các chính phủ Úc đã đưa ra cam kết vào năm 2020 – là phải khắc phục sự bất bình đẳng mà nhiều Thổ dân và người dân đảo Torres Strait phải đối mặt.
Nhưng bằng chứng mới cho thấy các chính phủ phần lớn đã không thực hiện được những cam kết này.
Một phúc trình đáng lo ngại được Ủy ban Năng suất công bố trong tuần này đã phát hiện rằng mặc dù có một số hoạch định chính sách hiệu quả nhưng các chính phủ phần lớn không đạt được mục tiêu.
Phúc trình Thu hẹp Khoảng cách nhận thấy các hành động của chính phủ vừa yếu kém vừa không nhất quán, cũng như đã thiếu sự tiếp cận rộng có hệ thống, và nhìn chung có rất ít đóng góp có giá trị cho cuộc sống của Thổ dân và người dân đảo Torres Strait.
Người phụ nữ Yamatji-Noongar và cũng là Thượng nghị sĩ đảng Xanh, Dorinda Cox nói mặc dù phúc trình là một bài báo cáo đáng kinh ngạc nhưng nó là một ví dụ hoàn hảo về việc phải nói lên sự thật.
" Những gì chúng ta thấy trong báo cáo này là thái độ phân biệt, là sự bạo lực và phân biệt chủng tộc mang tính thể chế vẫn đang tồn tại. Tôi trích dẫn ở đây báo cáo viết rằng nó 'thực sự làm trầm trọng thêm vấn đề không giải quyết được, vấn đề phân biệt đối xử và bất lợi trong cộng đồng bản địa'. Những kiểu thái độ đó sẽ không thể giúp thu hẹp khoảng cách. Không một bộ trưởng nào, không một người đứng đầu các bộ nào trong tòa nhà này, và ở đất nước này, nhận trách nhiệm thu hẹp khoảng cách, là đó là lý do tại sao chúng ta thấy những thái độ này vẫn tồn tại đối với chúng ta. Đây là một cơ hội tốt để thực hiện Sự thật và Hiệp ước, đây là cơ hội để đất nước này tiến lên, và chúng ta có cơ hội đó và chúng ta nên bắt đầu làm điều đó ngay bây giờ. "
Thỏa thuận Thu hẹp Khoảng cách nêu ra bốn cải cách ưu tiên, được coi là bốn trụ cột trung tâm.
Ưu tiên cải cách đầu tiên là phải thiết lập quan hệ đối tác chính thức và chia sẻ quyền ra quyết định, điều mà phúc trình nhận thấy hiếm khi đạt được trên thực tế.
Phúc trình nói rằng trong khi các chính phủ kế nhiệm đã thể hiện sự sẵn sàng từ bỏ một số quyền kiểm soát đối với việc ra quyết định đối với cộng đồng Thổ dân, thì giả định xưa nay vẫn là “chính phủ biết rõ nhất”.
Thủ lãnh đảng Quốc gia David Littleproud nói việc ra quyết định chung phải xuất phát từ địa phương.
"Bạn không thể nói rằng một người không sống trong cộng đồng có thể đưa ra những giải pháp tốt nhất cho bạn. Đó là việc đưa những người đang làm việc ở Canberra, ra khỏi Canberra, và cho họ ngồi quanh đống lửa trại và tòa thị chính địa phương với Thổ dân, và những trưởng lão thiết kế chương trình địa phương đó. Giải pháp cho Cunnamulla không giống những vấn đề mà chúng ta gặp phải ở Roma, hay ở Camooweal, cũng như ở Carnarvon ở Tây Úc. Và đó là vấn đề chúng tôi gặp phải, chúng tôi cứ tiếp tục cố gắng làm điều này ở cấp độ cao hơn, cử người đến đây, các quan chức cấp cao và sau đó khái quát hóa các chương trình cho cả nước một cách không hiệu quả. Chúng phải là các chương trình tại địa phương, chúng tôi đã nhìn thấy các chương trình địa phương hoạt động tốt, và đó là giải pháp thông thường mà chúng tôi nghĩ nên xảy ra, khi trao quyền cho các trưởng lão ở địa phương, vì họ là những người hiểu rõ nhất."
Cải cách ưu tiên thứ hai là cam kết xây dựng các lĩnh vực do cộng đồng Thổ dân kiểm soát, bao gồm cung cấp nhiều dịch vụ và tài trợ hơn cho các tổ chức do cộng đồng Thổ dân quản lý, còn gọi là ACCO.
Tuy nhiên, sau khi nghe ý kiến từ một số ACCO, phúc trình đánh giá rằng các tổ chức này thường được coi đơn giản là những người nhận tài trợ thụ động từ chính phủ, thay vì là những dịch vụ cộng đồng quan trọng như hiện tại.
Phúc trình đã phát hiện rằng chính phủ thường áp dụng các mô hình thiết kế chương trình và dịch vụ nói chung, đã có từ trước, để cung cấp cho các cộng đồng Thổ dân, thay vì hợp tác với các cộng đồng Thổ dân để cung cấp các dịch vụ chuyên biệt.
Người phụ nữ Gunditjmara và CEO của Tổ chức Y tế Kiểm soát Cộng đồng Thổ dân Victoria, Jill Gallagher, nói với ABC rằng họ đã nói về điều này trong nhiều năm.
"Về căn bản, các tổ chức do cộng đồng Thổ dân kiểm soát, cần có mặt sớm hơn rất nhiều so với hiện nay. Và chúng ta cần có quyền kiểm soát và trao quyền để thực sự đưa ra quyết định. Bởi vì ở cấp địa phương, chúng tôi biết cộng đồng của mình, chúng tôi biết vấn đề và chúng tôi biết giải pháp."
Thượng nghị sĩ độc lập Jacqui Lambie nói chính phủ cần phải làm nhiều hơn nữa để hiểu được sự khác biệt giữa các cộng đồng.
"Tôi sẽ cho bạn biết điều này, nếu họ đi vòng quanh những cộng đồng đó, giống như tôi đã làm trong 10 năm qua. Họ thực sự có thể học được điều gì đó, họ cần đến đó với cái đầu tỉnh táo và quan sát. Không có hệ tư tưởng, không có gì cả, và hãy giải quyết vấn đề bởi vì thực sự, tôi nghĩ rằng những gì họ đang làm là khiến mọi việc trở nên khó khăn. Giữ cho mọi thứ đơn giản thôi. Đó là tất cả những gì người bản địa mong muốn bạn làm và mọi cộng đồng bạn đến sẽ hơi khác so với cộng đồng bạn đã đến trước đó."
Ưu tiên cải cách thứ ba trong Thỏa thuận Thu hẹp Khoảng cách cam kết chuyển đổi các tổ chức chính phủ.
Tuy nhiên, phúc trình nói rằng hoàn toàn thiếu các chính sách của chính phủ mang tầm nhìn hoặc chiến lược rõ ràng nhằm thực hiện những chuyển đổi đã hứa.
Phúc trình nhận thấy rằng mặc dù các hành động ở cấp độ cá nhân đã được thực hiện, chẳng hạn như đào tạo năng lực hiểu về văn hóa và các chiến lược nhằm tăng thêm việc làm cho Thổ dân và người dân đảo Torres Strait trong khu vực công, nhưng những thay đổi có ý nghĩa trên toàn hệ thống vẫn chưa được thực hiện.
Phúc trình nói rằng nếu không có các quan điểm bên ngoài tham gia vào việc phát triển các chiến lược, thì các vấn đề như phân biệt chủng tộc mang tính thể chế, thành kiến vô thức và an toàn văn hóa vẫn đang diễn ra trong cơ cấu bộ máy chính phủ.
Dân biểu Queensland Bob Katter nói các hệ thống hiện tại đang gây bất lợi cho phúc lợi của người Thổ dân.
“Nếu phần còn lại của thế giới phát hiện ra điều đó, chúng ta sẽ trở thành Nam Phi của thế kỷ này. Và tất cả mọi người sẽ phát hiện ra. Và tôi ghét phải nói điều này, nhưng chúng ta xứng đáng bị như vậy. Ý tôi là, có những con số, bạn biết rằng tuổi thọ của họ là, tùy thuộc vào số liệu bạn muốn xem, 56, mà tôi nghĩ 54 là con số chính xác hơn, tuổi thọ của họ là 54. Họ không thể kiếm được việc làm vì đang mang trong người cái thẻ màu xanh. Họ không thể mở doanh nghiệp vì họ không thể có được chứng thư quyền sở hữu. Vậy bạn đang làm gì với họ? Bạn đang làm gì với họ hàng ngày? Tại sao bạn ghét họ? "
Cải cách ưu tiên thứ tư và cuối cùng là cam kết chia sẻ quyền truy cập vào dữ liệu và thông tin ở cấp khu vực.
Cam kết này yêu cầu các chính phủ thực hiện những thay đổi quy mô lớn đối với hệ thống lưu trữ và thực hành với dữ liệu, cho phép người Thổ dân và người dân đảo Torres Strait tham gia vào việc ra quyết định có thể sử dụng bộ dữ liệu để cung cấp thông tin cho các chương trình và dịch vụ trong cộng đồng của họ.
Phúc trình thấy chính phủ không chỉ đạt được rất ít tiến bộ trong việc ban hành những thay đổi này mà dữ liệu hiện có còn không thể hiện đúng các giá trị, sự đa dạng và cấu trúc xã hội của cộng đồng Thổ dân địa phương.
Phúc trình nói rằng dữ liệu bị thiếu hụt và không có sẵn đã khiến người Thổ dân và người dân đảo Torres Strait đổ lỗi cho sự bất bình đẳng mà họ phải đối mặt, và dẫn đến các giải pháp chính sách thiếu sáng suốt và không hợp lý.
CEO của Tổ chức Yothu Yindi, Denise Bowden, đã nói với SBS về những gì cô nghĩ cần phải làm.
"Rõ ràng là có một cơ chế kiềm giữ các hành động thực hiện mục tiêu Thu hẹp Khoảng cách này, để chúng tôi không tiếp tục nói về nó nữa, để chúng tôi không tiêu tốn tài nguyên vào việc thu thập dữ liệu và số liệu thống kê, rằng chúng ta đã biết bức tranh và cách nó được vẽ ra sao, và điều này không có gì mới mẻ cả”.
Thủ tướng Anthony Albanese nói chính phủ đang nỗ lực tìm giải pháp cho vấn đề này.
"Chúng tôi cần phải làm nhiều hơn nữa và chính phủ thừa nhận rằng, hiện tại chúng tôi đang làm việc về một loạt vấn đề đặc biệt. Chúng tôi đang làm việc về cách bạn xây dựng nhà ở ở những vùng xa xôi của nước Úc ra sao. Làm cách nào để bạn tăng cường sử dụng hệ thống pháp luật? Làm thế nào để bạn tạo ra việc làm thông qua các chương trình Kiểm lâm Bản địa? Làm thế nào để bạn chuyển đổi CDP? Chương trình Work for the Dole có thành công tạo ra việc làm thật sự và các kỹ năng thực sự có hiệu quả như thế nào? Làm cách nào để cải thiện kết quả sức khỏe cho người Úc bản địa?"
Thế nhưng nhiều nhà lãnh đạo Thổ dân, bao gồm Denise Bowden, nói giải pháp cho những câu hỏi này không có gì bí mật và cả chính phủ tiểu bang và liên bang đều có trách nhiệm lắng nghe.
"Đối với tôi, có vẻ như phần còn thiếu đó là cần phải lắng nghe cộng đồng Bản địa, và ý tôi chuyện này không có gì mới, chúng tôi đã đệ trình về việc cải cách mô hình GST. Chúng tôi đã cung cấp cho họ giải pháp, hãy lắng nghe bởi vì chúng tôi thực sự có một số công việc tuyệt vời và chúng tôi thực sự đã thực hiện rất nhiều công việc trên thực địa tại vùng Đông Bắc Arnhem Land. Cả chính phủ Liên bang và Tiểu bang đều có vai trò trong việc này, đây không phải là chuyện cầm tay chỉ việc."
