Mẹo kiểm soát dị ứng phấn hoa và hen suyễn khi mùa cao điểm tới

Woman suffering from spring allergy, blowing nose with a tissue in the park

What are the common symptoms of hay fever and asthma? Credit: Milshot/Getty Images

SBS Việt ngữ

View Podcast Series

Follow and Subscribe

Download the SBS Audio appAvailable on iOS and Android

Mùa xuân mang đến niềm vui và hứng khởi, nhưng cũng đồng thời gây lo lắng cho nhiều người khi phấn hoa từ cỏ, cây và hoa tràn ngập không khí. Biết cách kiểm soát dị ứng phấn hoa là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe cho bạn và cả gia đình.

Key Points

Dị ứng phấn hoa (viêm mũi dị ứng theo mùa) xảy ra khi hệ miễn dịch phản ứng với phấn hoa, đặc biệt là từ các loại cỏ, gây kích ứng mũi và mắt.
Hen suyễn có thể bị khởi phát khi các mảnh phấn hoa đi vào phổi, dẫn đến ho, khò khè và khó thở.
Cứ bốn người Úc thì có một người bị dị ứng phấn hoa, trong khi khoảng 10% dân số sống chung với hen suyễn — khiến dị ứng đường hô hấp trở thành tình trạng dị ứng phổ biến nhất ở quốc gia này.
Các bác sĩ gia đình và dược sĩ có thể đưa ra lời khuyên về phương pháp điều trị và thuốc để giúp giảm nhẹ và phòng ngừa triệu chứng.

Dị ứng phấn hoa là gì?

Sau một mùa đông lạnh ẩm ở miền Nam nước Úc, mùa xuân mang đến những ngày ấm áp, bầu trời trong xanh và cây cối nở hoa — cùng với rất nhiều phấn hoa.

Nếu bạn bị ngứa mắt, chảy nước mũi hoặc hắt hơi liên tục, đó chính là viêm mũi dị ứng theo mùa, hay còn gọi là “hay fever”. Và nếu phấn hoa đi vào phổi, nó có thể kích hoạt hen suyễn do dị ứng.

Những tình trạng này cùng nhau là vấn đề sức khỏe dị ứng phổ biến nhất ở Úc — và rất có thể bạn hoặc ai đó gần gũi với bạn đang bị ảnh hưởng.

Hôm nay, cùng chúng tôi tìm hiểu thêm về vấn đề này là Phó Giáo sư Danh dự Joy Lee, bác sĩ chuyên khoa hô hấp và dị ứng, đồng Chủ tịch Nhóm Dị ứng Hô hấp tại Trung tâm Dị ứng Quốc gia.

“Phấn cỏ là một trong những nguyên nhân chính gây ra viêm mũi dị ứng, còn được gọi là hay fever, và hen suyễn dị ứng theo mùa. Vì vậy, cả hai tình trạng này được gọi chung là dị ứng hô hấp. Thực tế, dị ứng hô hấp là vấn đề dị ứng phổ biến nhất ở Úc. Khoảng một phần tư dân số Úc có thể bị ảnh hưởng bởi hay fever, và khoảng 10% — gần ba triệu người — sẽ bị hen suyễn. Hai tình trạng này cũng thường đi kèm, nên nếu bạn mắc một trong hai, nguy cơ mắc tình trạng còn lại cũng cao hơn.”

Theo Giáo sư Lee, phấn hoa từ cỏ rye là một trong những nguyên nhân chính gây ra viêm mũi dị ứng hay hay fever ở Úc, đặc biệt tại các tiểu bang đông nam như Victoria, New South Wales và Lãnh thổ Thủ đô Úc.

Dr Duncan Mackinnon, Micaela Diaz, Professor Joy Lee.

What are the common symptoms of hay fever and asthma?

Các triệu chứng điển hình của dị ứng phấn hoa bao gồm:

Hắt hơi và chảy nước mũi
Ngứa, chảy nước mắt
Nghẹt mũi và đau đầu
Mệt mỏi

Nếu hạt phấn hoa đi vào phổi, có thể xuất hiện các triệu chứng hen suyễn:

Ho kéo dài
Khò khè
Khó thở
Tức ngực

Micaela Diaz sống tại Brisbane và đã trải qua những ảnh hưởng nghiêm trọng của hay fever cùng các dị ứng mùa xuân khác trong nhiều năm.

“Các triệu chứng này khá dai dẳng. Chúng thực sự có thể khiến tôi phải ở trong nhà, từ ngứa da dữ dội và nổi mề đay, đến hắt hơi, ho, cùng hàng loạt triệu chứng xoang như nghẹt mũi, ngứa và chảy nước mắt — khiến tôi trông chẳng khác gì một “xác sống” lúc nào cũng mệt mỏi..”

A mother and son are sitting together in a living room. She is helping him take his puffer because he suffers from asthma. Credit: FatCamera/Getty Images

Cách ứng phó với tình trạng dị ứng phấn hoa?

Đối với nhiều người, dị ứng phấn hoa có thể gây cảm giác quá tải. Nhưng nếu chuẩn bị tốt, các triệu chứng có thể được kiểm soát.

Micaela chia sẻ chiến lược của cô.

"Khi mùa xuân tới gần, tôi bào đảm luôn có sẵn các loại thuốc cần thiết… và những việc nhỏ như thay đổi thời gian hoặc vị trí mở cửa sổ tùy theo hướng gió. Giặt quần áo trong nhà hoặc đem ga trải giường ra tiệm giặt sấy thay vì phơi ngoài trời. Tất cả đều nhằm giảm thiểu nguy cơ tiếp xúc với phấn hoa."

Có những phương pháp điều trị y tế nào cho dị ứng phấn hoa và hen suyễn?”

Bác sĩ gia đình Duncan Mackinnon từ khu vực NSW cho biết dị ứng đường hô hấp chiếm khoảng một phần tư khối lượng công việc tại phòng khám của ông trong mùa xuân và mùa hè.

“Phần lớn trường hợp được điều trị bằng thuốc không kê đơn. Điều quan trọng là hướng dẫn mọi người cách tự quản lý tình trạng của mình.”

Bác sĩ Mackinnon liệt kê một số phương pháp điều trị có sẵn, bao gồm:

Thuốc kháng histamine (dạng viên hoặc xịt) để giảm nhanh các triệu chứng sốt mùa cỏ khô.
Thuốc giảm sung huyết mũi (dùng ngắn hạn) giúp giảm nghẹt mũi.
Thuốc hít Ventolin để giảm các triệu chứng hen suyễn.
Thuốc corticosteroid phòng ngừa (xịt mũi hoặc hít) giúp giảm viêm — tốt nhất nên bắt đầu trước mùa cao điểm.

Tùy theo mức độ nghiêm trọng của triệu chứng, có nhiều loại xét nghiệm chẩn đoán và phương pháp điều trị khác nhau cho dị ứng.

“Bạn có thể được giới thiệu tới chuyên gia, như bác sĩ dị ứng hoặc miễn dịch học, nơi chúng tôi có thể thực hiện các xét nghiệm cụ thể hơn, ví dụ như thử nghiệm chích da để kiểm tra sự nhạy cảm với các tác nhân dị ứng khác nhau,” giáo sư Lee cho biết.

Miễn dịch trị liệu là gì?

Miễn dịch trị liệu là một phương pháp điều trị cung cấp cho cơ thể các liều nhỏ của tác nhân gây dị ứng để hệ miễn dịch có thể làm quen với chúng.

"Chúng tôi cung cấp cho người bệnh các liều nhỏ nhằm giúp hệ miễn dịch, thay vì phản ứng quá mức khi tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng, trở nên được ‘giảm nhạy cảm’ hoặc quen dần với nó.", giáo sư Lee giải thích.

Close-up of a car windshield covered in pollen and flower petals, symbolizing the accumulation of allergens during the spring season.

Close-up of a car windshield covered in pollen and flower petals - the accumulation of allergens during the spring season. Source: iStockphoto / Manuel Milan/Getty Images

Thời tiết có ảnh hưởng đến dị ứng không?

Đúng vậy — mức phấn hoa thay đổi hàng ngày và bị ảnh hưởng bởi thời tiết. Các dự báo có sẵn trực tuyến và trên các ứng dụng di động, đánh giá các ngày là nhẹ, trung bình, nặng hoặc rất nặng.

Sấm sét cũng có thể làm dị ứng trở nên tồi tệ hơn, dẫn đến hen suyễn do sấm sét.

"Đó là một ‘cơn bão hoàn hảo’ — độ ẩm, nhiệt độ, mùa và gió. Chúng gây ra lượng phấn hoa khổng lồ trong không khí. Với những người nhạy cảm, điều này có thể nguy hiểm.", bác sĩ Mackinnon cảnh báo.

Vào những ngày phấn hoa cao hoặc khi có bão, bác sĩ Mackinnon khuyên:

Đóng cửa sổ và cửa ra vào
Hạn chế ra ngoài
Đeo kính râm hoặc khẩu trang nếu phải ở ngoài trời

Làm thế nào để chuẩn bị một kế hoạch quản lý tình trạng dị ứng phấn hoa?

Chuẩn bị là yếu tố then chốt. Giáo sư Lee khuyên:

"Nếu bạn từng có các triệu chứng vào thời điểm này, việc trao đổi với bác sĩ đa khoa là cần thiết để bạn có một kế hoạch quản lý sẵn sàng."

Một kế hoạch quản lý có thể bao gồm:

Bắt đầu dùng thuốc phòng ngừa sớm
Chuẩn bị sẵn các thuốc cắt cơn
Theo dõi dự báo phấn hoa hàng ngày

Dù gặp nhiều khó khăn, Micaela vẫn giữ thái độ tích cực.

"Thật phiền phức… nhưng không sao — bạn không đơn độc. Bạn có thể quản lý nó, bạn có thể vượt qua. Chỉ cần thời gian để tìm ra phương pháp phù hợp với bản thân."

Các nguồn thông tin hữu ích cho người bị dị ứng

Thông tin trong tập này mang tính tổng quát và không phải là lời khuyên y tế cụ thể. Nếu bạn lo ngại về các triệu chứng sốt mùa cỏ khô, hen suyễn hoặc dị ứng, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ để có thông tin chính xác phù hợp với tình trạng của mình. Trong trường hợp khẩn cấp, hãy gọi ngay 000.