Văn nghệ cuối tuần: Sắc Xuân trong nhạc Trịnh

trinh-cong-son.jpg

Trịnh Công Sơn

Sinh thời, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn sáng tác khoảng bốn bản nhạc viết về mùa Xuân thì có ba bản được sáng tác vào khoảng thời gian trước năm 75. Trong các bản nhạc này, hình ảnh mùa Xuân ẩn hiện như một bức nền mơ hồ của khái niệm thời gian và trên đó là những trăn trở , suy gẫm về thân phận của con người trong chiến tranh Việt nam trước khi Hiệp định Paris có hiệu lực.


Ca từ của nhạc phẩm được giới thiệu trong chương trình này rõ ràng không phải là một dòng tự sự, không phải là miêu tả, cũng không phải là câu chuyện kể. Toàn bộ những nhạc phẩm là sự diễu qua của lát cắt những sự việc và hình ảnh trong khoảnh khắc của một thời gian, một không gian tưởng chừng như không liên quan và không có mối liên hệ nào với nhau nhưng lại gợi cho ta cảm giác về kiếp người, về chiến cuộc thời đó, về dòng chảy mệt mỏi của thời gian ở những thời khắc đó.

Cả ba bản nhạc là một sự xâu chuỗi của những hình ảnh nửa hư nửa thực. Dường như không gian lẫn thời gian đều bị xóa nhòa và hòa lẫn trong nhau. Người nghe như lạc bước vào cõi thâm u của cảm giác, của những dấu ấn tự ngã và Trịnh công sơn chỉ chọn mùa Xuân làm nền cho những bản nhạc này như một bức tranh siêu thực của những hy vọng mơ hồ đã vẽ nên sự tạo diệt kiếp người. Những nhân vật trong ba nhạc phẩm này như : Tôi, Trẻ thơ và Em… quay cuồng trong những nghĩ suy không lối thoát của một kiếp nhân sinh, những trăn trở của họ mãi trôi chảy không ngừng trong cặp phạm trù của sáng tạo và hủy diệt, còn “Em” phải chăng là chủ thể con người đang quay cuồng trong đau khổ nhân sinh mòn mỏi?

Với những cấu trúc âm nhạc khác nhau trong từng bản nhạc lúc thì chậm buồn mỏi mệt, lúc thì xa vắng lẫn trong không gian của chiến trận, khi thì tha thiết trong nhịp luân vũ quay cuồng của sự vô vọng của vần xoay của tạo hóa. “Làm sao thoát ra được?” mãi chính là câu hỏi của con người khi bắt đầu nhận thức được lẽ vô thường của hiện tượng và sự vật.

Từng lời ca trong âm nhạc cả Trịnh công Sơn có vẻ như là những thực thể rời rạc và phi logic. Tuy vậy giữa các thực thể dù ít hay nhiều vẫn có một sự liên hệ. Sự liên hệ ấy chính là trình tự hình ảnh nảy sinh từ kinh nghiệm vô thức. Khi được đặt cạnh nhau trong giai điệu của Trịnh, nó khiến ta “mê mê, tỉnh tỉnh”. Khi thì bị cuốn vào giai điệu miên man, lúc thì đắm đuối trong những ca từ siêu thực và bị lẫn vào những tác phẩm đầy tính hư ảo và mơ hồ của cảm nhận. Nó như chạm vào bản chất của những sự việc mà ta không thể nào diễn đạt mà chỉ có thể tự cảm nhận bằng trực giác. Những phân tích của người nghe chúng ta sự thực cũng chỉ là cảm giác, chỉ là ám ảnh được bắt lấy khi ta chìm vào bức tranh âm thanh mà nhạc phẩm dẫn chúng ta đi.

Âm nhạc cho mùa Xuân thường là những giai điệu tươi vui rộn ràng nhưng dường như với Trịnh Công Sơn, những bản nhạc hiếm hoi này lại dành trọn chủ đề mùa Xuân để mô tả về một nỗi buồn nhân sinh và trăn trở của thân phận con người trong chiến tranh, là sự day dứt trước cõi người phù phiếm bởi có lẽ sinh-diệt là trường tồn và khi mùa Xuân đang ở ngưỡng cửa của sự chia ly, trong ta chợt tự vấn rằng ta đã để lại gì giữa thế gian này?

Share
Follow SBS Vietnamese

Download our apps
SBS Audio
SBS On Demand

Listen to our podcasts
Independent news and stories connecting you to life in Australia and Vietnamese-speaking Australians.
Ease into the English language and Australian culture. We make learning English convenient, fun and practical.
Get the latest with our exclusive in-language podcasts on your favourite podcast apps.

Watch on SBS
SBS World News

SBS World News

Take a global view with Australia's most comprehensive world news service
Văn nghệ cuối tuần: Sắc Xuân trong nhạc Trịnh | SBS Vietnamese