This article is more than 3 years old
سالگرد غرق شدن ۳۵۳ پناهجو در راه آسترالیا و ادامه ادعاهای مبنی بر پنهان‌کاری دولت
این هفته مصادف با بیستمین سالروز غرق شدن صدها پناهجوی سوار بر یک قایق ماهی‌گیری اندونیزیایی در مسیر آسترالیاست. همزمان با ادامه ادعاهای مورد مناقشه درباره پنهان‌کاری دولت آسترالیا، پرونده‌ای که قرار است به زودی به محکمه/دادگاه برود، شاید بر برخی از گوشه‌های تاریک این فاجعه روشنی بیاندازد.
نشر شده در ساعت
به روز شده در ساعت
توسط Stefan Armbruster
منبع: SBS News
Image: Tony Kevin believes the SIEV X tragedy was a cover-up. (SBS News)
در سایه پارلمان فدرال آسترالیا در کانبرا محل یادبودی برای ۳۵۳ پناهجوی عمدتاً افغان و عراقی ایجاد شده است که با یک قایق ماهی‌گیری معروف به 'اس‌آی‌ای‌وی ایکس' (SIEV X) در راه آسترالیا غرق شدند.
این رویداد که امروز ۲۰ سال از آن می‌گذرد، در نوع خود اولین و بدترین فاجعه انسانی در راه رسیدن به آسترالیا محسوب می‌شود.
این رویداد که در ۱۹ اکتبر ۲۰۰۱ رخ داد، با ادعاهایی مبنی بر پنهان‌کاری دولت آسترالیا مواجه است و هنوز واضح نیست این قایق دقیقاً تحت چه شرایطی غرق شد.
'اس‌آی‌ای‌وی' مخفف عبارت انگلیسی 'suspected illegal entry vessel' به معنای 'کشتی مشکوک به ورود غیرقانونی' است و به این دلیل به 'ایکس' (X) مسما شد که برخلاف قایق‌های دیگر پناهجویان، این قایق و سرنشینان نگون‌بخت آن هرگز توسط نیروهای آسترالیایی متوقف نشدند تا به آسترالیا آورده شوند و شماره‌ای به آن تخصیص داده شود.
امل بصری یکی از ۴۵ پناهجویی بود که پس از سرنگونی کشتی از غرق شدن نجات یافتند.
او در سال ۲۰۰۲ در گفت‌وگویی با برنامه دیت‌لاین اس‌بی‌اس درباره وحشت ناشی از برخورد موجی که کشتی ۱۹متری آن‌ها را سرنگون ساخت و سرنوشت مسافران را به دست موج‌های خروشان اقیانوس سپرد، صحبت کرد.
این تراژیدی صفحه نخست رسانه‌های آسترالیایی را به خود اختصاص داده بود. Source: SBS News
خانم بصری گفت: «مثل این بود که درهای جهنم به روی ما باز می‌شوند، در آن لحظه همه فریاد می‌زدند. در یک آن، جسدهای زیادی را شناور دیدم.»
او گفت که برای زنده ماندن خود را به جسد بی‌جان یک زن آویزان کرده بود. بیش از ۲۸۰ سرنشین غرق شده این قایق زنان و کودکان بودند.
«زنان و کودکان در اطرافم می‌مردند. من می‌شنیدم که فریادزنان به کام مرگ می‌رفتند.»
خانم بصری، مانند سایر بازماندگان، مدعی شد که یک کشتی نظامی‌مانند شب‌هنگام به آن‌ها نزدیک و سپس از آن‌جا دور شد. این بازماندگان در نهایت توسط یک قایق دیگر ماهی‌گیری اندونیزیایی نجات یافتند.
خانم بصری در سال ۲۰۰۶ درگذشت.
ادعاهای پنهان‌کاری
این تراژیدی درست چند هفته بعد از 'ماجرای تمپا' و ادعاهای مبنی 'انداختن کودکان به دریا' و زمانی به وقوع پیوست که حکومت به رهبری جان هاورد در آستانه انتخابات فدرال موقف سختی را در قبال پناهجویان اتخاذ کرد.
در پی یک کمیته مجلس سنا که برای بررسی این رویداد تشکیل شد، از «عملیات ریلکس» حکومت پرده برداشت که هدف آن نظارت، اختلال و توقف قایق‌ها قبل از ورود به آب‌های آسترالیا در آب‌های بین‌المللی بود.
آقای هاورد ادعا کرد که اس‌آی‌ای‌وی ایکس در آب‌های اندونیزیا غرق شده و بنابراین، مسئولیت آن را بر دوش اندونیزیا می‌باشد.
اما تونی کیوین، افشاگر و سفیر پیشین آسترالیا، در آن زمان در کمیته سنا شهادت داد و ادعا کرد که اس‌آی‌ای‌وی ایکس در آب‌های بین‌المللی غرق شده است.
آقای کیوین در آستانه سالروز ۲۰ سالگی این رویداد گفت: «این قایق در اقیانوس هند، در محدوده نظارت دریایی آسترالیا و در محدوده‌ای غرق شد که کشتی‌های آسترالیایی به صورت بسیار آماده و آسان برای نجات رفته بودند.»
Tony Kevin believes the SIEV X tragedy was a cover-up. Source: SBS News
آقای کیوین گفت که آن‌چه درباره این قایق اتفاق افتاد، یک «پنهان‌کاری/سرپوش‌گذاری» بود.
او گفت: «این مطلقاً یک پنهان‌کاری بود، سرپوش‌گذاری بر مشارکت آسترالیا در برنامه ایجاد اختلال در قاچاق انسان در اندونیزیا.»
او افزود: «اس‌آی‌ای‌وی ایکس بخشی از عملیات اختلال بود، هدف، غرق شدن آن بود؛ یک کشتی تابوت. هرگز امکان رسیدن آن به جزیره کریسمس وجود نداشت.»
فلیپ رادیک که در آن وقت وزیر مهاجرت آسترالیا بود، ادعای پنهان‌کاری را قاطعانه رد می‌کند.
نقشه‌ای از محل احتمالی غرق شدن اس‌آی‌ای‌وی ایکس که در سال ۲۰۰۱ توسط روزنامه آسترالین چاپ شد. Source: The Australian
آقای رادیک گفت: «وقتی تمام شواهد راجع به این را [در تحقیقات سنا] از کارکنان خیلی بلندپایه و باتجربه مشاهده کردید، منطقی نیست که قضاوت‌های آن‌ها را زیر سوال ببرید.»
وزارت‌خانه آقای رادیک مسئول رسیدگی به اطلاعات استخباراتی مربوط به عملیات اختلال آسترالیا بود که توسط مأموران پولیس فدرال از اندونیزیا مخابره می‌شدند.
او گفت: «من معتقدم که هیچ پیشنهادی از طرف وزارت‌خانه خود ندیده‌ام که [گویا] آن‌ها [درباره این قایق] می‌دانستند.»
او افزود: «اصلاً به خاطر ندارم که به طور خاص در مورد آن موضوعات به من اطلاع داده شده باشد.»
تحقیقات سنا در نهایت درباره محل غرق شدن کشتی و همچنین شناسایی طرف مقصر به نتیجه قطعی نرسید.
فلیپ رادیک، وزیر سابق مهاجرت آسترالیا Source: SBS News
در بیانیه پایانی این کمیته در اکتبر ۲۰۰۲ آمده است: «این فوق‌العاده است ... [که] یک فاجعه بزرگ انسانی می‌تواند در مجاورت ... عملیات پرقوت آسترالیا رخ دهد و تا سه روز پس از این رویداد، بدون هیچ‌گونه نگرانی در دوایر اطلاعاتی و تصمیم‌گیری، بدون تشخیص باقی بماند.»
یادآوری قربانیان
بعد از ماجرای تمپا حکومت هاورد با معرفی سیاست بازگرداندن قایق‌ها، موقف خود را در برابر پناهجویان سخت‌تر کرد.
سپس اس‌آی‌ای‌وی ایکس یک هفته بعد از اظهارات معروف آقای هاورد غرق شد: «ما تصمیم می‌گیریم چه کسی به این کشور بیاید و تحت چه شرایطی بیاید.»
آقای رادیک ۲۴ ساعت بعد از رویداد اس‌آی‌ای‌وی ایکس به رسانه‌ها گفت: «این فاجعه ممکن است یک جنبه مثبت داشته باشد، به این معنا که برخی از مردم خطرات ذاتی آن را خواهند دید.»
آقای رادیک اکنون که به گذشته نگاه می‌کند، می‌گوید که این اظهارات وی «در زمینه این بود که مردم بفهمند که اگر شما خود را در دست قاچاقچیان انسان بسپارید... مشارکت در چنین مخاطره‌ای منطقی نیست.»
آقای رادیک در سال ۱۹۹۹ ویزه موقت پناهندگی (TPV) را در سیستم مهاجرتی آسترالیا معرفی کرد که پناهندگان را از حق یک‌جا شدن با خانواده‌های شان محروم می‌کرد.
حامیان پناهجویان همچنین او را متهم می‌کنند که مردم را وادار می‌کرد که به عنوان آخرین گزینه برای رسیدن به آسترالیا، سوار قایق‌های خطرناک قاچاق انسان شوند.
محل یادبود از قربانیان اس‌آی‌ای‌وی ایکس در کانبرا Source: AAP
آقای رادیک گفت: «این یک کار آسان است که بخواهید کسی را مسئول بدانید.»
او افزود: «من به گذشته نگاه نمی‌کنم و نمی‌گویم 'چه چیزی منجر به این اتفاق شد'، بنابراین در رابطه با آن احساس گناه شخصی نمی‌کنم.»
«این بدان معنا نیست که من نسبت به زندگی‌های از دست رفته احساس چندانی نمی‌کنم.»
امیدهای تازه
پانزده سال قبل، دو نفر در رابطه به فاجعه اس‌آی‌ای‌وی ایکس محکوم گردیدند؛ قاچاقچی مصری ابوقُصَی که در مصرف زندانی شد و همدست او خالد دُعید که برای پنج سال در بریزبین زندانی شد.
اکنون که قرار است یک فرد دیگر متهم به همدستی در قاچاق انسان در بریزبین محاکمه شود، ممکن است به‌زودی پاسخ‌های تازه‌ای در رابطه به این فاجعه یافت شوند.
پولیس فدرال آسترالیا برای ۲۰ سال در تعقیب پناهنده عراقی میثم رادهی بود که در سال ۲۰۱۹ بعد از اسکان مجدد به همراه زن و خانواده‌اش در نیوزیلند به آسترالیا منتقل شد.
او که اکنون در زندانی در بریزبین به سر می‌برد، در ماه نوامبر به اتهام «سازماندهی [ورود] گروه‌های غیرشهروند به آسترالیا» از اندونیزیا در قایق اس‌آی‌ای‌وی ایکس محاکمه می‌شود.
از سوی دیگر، آقای کیوین اکنون از سیاست دولت در مورد بازگرداندن قایق‌های پناهجویان را به عنوان 'یک شر کمتر' حمایت می‌کند.
او گفت: «من در رابطه به آن احساسات متفاوتی دارم. این کار جان‌های انسان‌ها را نجات می‌دهد، تجارت [قاچاق] را متوقف می‌سازد، و در این حد، مؤثر است.»
«ما هرگز و ابداً نباید از مرگ‌ها- که با روش‌های معمول جست‌وجو و نجات می‌توان از آن‌ها جلوگیری کرد- به عنوان آله‌ای برای جلوگیری از حرکات پناهندگان استفاده کنیم. این کار به سادگی بی‌وجدانی است، جنایت علیه بشریت است.»
آقای کیوین گفت، افکار او هنوز با کسانی است که عزیزان خود را در فاجعه اس‌آی‌ای‌وی ایکس از دست دادند.
او گفت: «غم و اندوه خانواده‌های داغدار ادامه دارد. به عنوان یک آسترالیایی، احساس شرمندگی می‌کنم از این‌که نتوانستیم کار بیشتری برای آن‌ها بکنیم.»
«من تمایل آن‌ها به حریم خصوصی را درک می‌کنم و به آن احترام می‌گذارم، اما بگذارید در این‌جا بگویم که متأسفم.»
به اشتراك بگذاريد
Listen to our podcasts
Independent news and stories connecting you to life in Australia and Dari-speaking Australians.
A series of stories to help Afghans settle well and 'feel at home' in Australia.
Get the latest with our exclusive in-language podcasts on your favourite podcast apps.
Watch on SBS
SBS World News
Take a global view with Australia's most comprehensive world news service
