Het begrijpen van Aboriginal land rights in Australia

U kent misschien de leus "What do we want? Land rights!" , maar wat betekent dat eigenlijk? Land vormt de kern van de identiteit, de cultuur en het welzijn van Aboriginals en Torres Strait Islanders. Het staat bekend als "Country" en omvat land, waterwegen, lucht en alle levende wezens. In deze aflevering van de SBS serie Australia Explained onderzoeken we Indigenous landrechten; wat ze inhouden, welk land eronder valt, wie er aanspraak op kan maken en wat de impact is op First Nations gemeenschappen.

Several thousand marchers celebrate the 50th anniversary Wave Hill Walk-off in Kalkarindji on Friday August 19, 2016. On August 22 1966 Vincent Lingiari led several hundred Gurindji people off Wave Hill Station in a protest to gain fair wages, which morphed into the battle for land rights, which took nine years to eventuate. Credit: AAP Image/Neda Vanovac

Key Points

• Landrechten geven bepaalde delen van het staatsland - geen privébezit - terug aan Aboriginal en Torres Strait Islander gemeenschappen voor cultureel, sociaal en economisch voordeel.
• 'Land rights', 'native title' en 'treaty' zijn verschillende juridische en politieke processen, maar ze hebben allemaal tot doel om de band van de First Nations-volkeren met het land te erkennen en zelfbeschikking te ondersteunen.
• De beweging begon met gebeurtenissen zoals de 'Wave Hill Walk-Off' in 1966 en leidde tot belangrijke wetten zoals de 'Aboriginal Land Rights (Northern Territory) Act 1976'. Vandaag de dag wordt er nog steeds vooruitgang geboekt.

• Wat zijn Aboriginal landrechten in Australië?
• Hoe is de Aboriginal beweging voor landrechten begonnen?
• Wat houdt Aboriginal 'land rights' in?
• Wat is het verschil tussen Aboriginal 'land rights', 'native title' en 'treaty'?
• Waarom zijn Aboriginal landrechten vandaag de dag belangrijk?
• Een lokaal voorbeeld: Darkinjung Aboriginal Land Council
• Welke uitdagingen liggen er voor Aboriginal landrechten?
• Waarom zijn inheemse landrechten belangrijk voor alle Australiërs

Wat zijn Aboriginal landrechten in Australië?

Jarenlang werd de band van Aboriginals en Torres Strait Islanders met hun land niet erkend. Wetten over landrechten (land rights) werden in het leven geroepen om hen wettelijke controle te geven over hun traditionele land.

Vóór de kolonisatie zorgden de Aboriginals en Torres Strait Islanders tienduizenden jaren lang voor hun land.

Maar door kolonisatie werd dat land zonder enige overeenkomst ingenomen, gebaseerd op het valse idee van terra nullius - wat "land dat aan niemand toebehoort" betekent.

Prime Minister Gough Whitlam symbolically returning land to the Gurindji people on 16 August 1975, an act famously represented by Whitlam pouring sand into Vincent Lingiari's hand. Source: AAP

Hoe zijn de landrechten van de Aboriginals begonnen?

De moderne landrechtenbeweging begon in 1966 met de 'Wave Hill Walk-Off' - een staking van Gurindji veehouders en hun gezinnen in het Northern Territory. Dit protest benadrukte zowel de slechte werkomstandigheden als de eis voor de teruggave van traditioneel land.

In 1967 gaf een nationaal referendum de Australische regering de macht om wetten te maken voor Aboriginals en Torres Strait Islanders. Dit maakte de weg vrij voor de Aboriginal Land Rights (Northern Territory) Act 1976 - de eerste wet die traditionele landaanspraken formeel erkende.

Sommige staten en territoria hebben hun eigen wetgeving op het gebied van landrechten, maar Australië heeft nog niet één nationale wet op het gebied van landrechten.

Wat houdt landrechten voor Aboriginals in?

Landrechten gelden alleen voor land dat eigendom is van de overheid - bekend als kroongebied - niet voor privébezit. Het teruggegeven land kan niet worden verkocht of verhypothekeerd. In plaats daarvan wordt het in trust gehouden zodat de gemeenschappen van de First Nations er zorg voor kunnen dragen en er beslissingen over kunnen nemen.

Er zijn landraden opgericht om de Aboriginal- en Torres Strait Islander-volkeren te vertegenwoordigen en om het teruggegeven land te helpen beheren. Deze raden ondersteunen gemeenschappen bij het gebruik van het land voor culturele, sociale, ecologische en economische doeleinden.

Wat is het verschil tussen Aboriginal land rights, native title en treaty?

Hoewel deze termen vaak samen worden besproken, betekenen ze verschillende dingen:

• Land rights: Wetten gecreëerd door regeringen die bepaalde delen van het land van de Kroon teruggeven aan Aboriginals en Torres Strait Islanders, meestal beheerd door Land Councils.
  
• Native title: Wettelijke erkenning dat sommige First Nations mensen nog steeds rechten hebben op hun land en wateren volgens hun traditionele wetten en gebruiken.
  
• Treaty: Een formele overeenkomst tussen regeringen en First Nations volken. Landen als Nieuw-Zeeland en Canada hebben verdragen, maar Australië heeft nog geen nationaal verdrag.

Samen streven deze benaderingen naar rechtvaardigheid, erkenning en zelfbeschikking voor de First Nations.

The Wave Hill walk-off, led by Vincent Lingiari, was a pivotal moment in Australian Aboriginal land rights history. In 1966, Gurindji stockmen, domestic workers, and their families walked off Wave Hill Station in protest against poor working conditions and a lack of land rights. Credit: National Museum Australia

Waarom zijn Aboriginal landrechten vandaag de dag belangrijk?

Het teruggeven van land helpt gemeenschappen om zich opnieuw te verbinden met hun taal, cultuur en land. Het ondersteunt ook huisvesting, gezondheid, onderwijs en economische onafhankelijkheid.

Dr. Virginia Marshall, een Wiradjuri Nyemba vrouw en expert op het gebied van waterrechten, legt het verschil in perspectief uit:

"Het water spreekt tot ons of de bomen spreken tot ons, maar we hoeven geen westerse milieu-ideologie over te nemen... Onze wet en onze scheppingsverhalen leiden ons begrip."

Landrechten gaan niet over het afpakken van iemands huis of achtertuin. Ze richten zich op het teruggeven van specifieke gebieden op 'Crown land' waar een erkende historische of culturele band bestaat.

Een lokaal voorbeeld: Darkinjung Land Council

De Darkinjung Local Aboriginal Land Council, opgericht onder de New South Wales Aboriginal Land Rights Act, laat het potentieel van landrechten in actie zien.

Uncle Barry Duncan, een Gomeroi man en een van de oprichters, herinnert zich hoe het in 1983 begon in de achtertuin van zijn ouders:

"Het bracht deze gemeenschap samen. Het was een manier om land weer in Aboriginal handen te krijgen."

In de loop der jaren heeft Darkinjung geholpen om economische kansen op te bouwen en de besluitvorming binnen de gemeenschap te versterken.

Uncle Barry overdenkt: "Nu weten de mensen... dat we heel verstandig en slim zijn geweest met het landbezit."

Vincent Lingiari beside a plaque marking the handing over of the lease in Wattie Creek, 1975. Credit: National Museum Australia

Wat zijn de uitdagingen voor Aboriginal landrechten?

Het landrechtenproces kan ingewikkeld en traag zijn. Slechts een beperkte hoeveelheid land is beschikbaar voor teruggave en sommige claims stuiten op juridische of politieke obstakels.

Ondanks deze uitdagingen blijven landrechten een belangrijk onderdeel van het Australische pad naar verzoening, gerechtigheid en erkenning van de soevereiniteit van de First Nations.

Waarom zijn inheemse landrechten belangrijk voor alle Australiërs?

Voor mensen die nieuw zijn in Australië is het leren over landrechten een manier om in contact te komen met de diepere geschiedenis van het land. Het gaat niet over het verliezen van land - het gaat over het erkennen en herstellen van een van 's werelds oudste levende relaties tussen mensen en land.

Deze band bestaat al meer dan 60.000 jaar en bestaat nog steeds.

Vragen of ideeën voor de redactie van Australia Explanied? Stuur een e-mail naar [e-mail].