Nyob rau lub caij muaj ntau cov koom txoos thoob plaws teb chaws Australia rau hnub tim 26 lub 1 hlis ntuj ntawd, ces peb ho mus xyuas tej nroog loj thiab lees paub txog lawv tej npe uas ib txwm hu tej nroog ntawd seb hu li cas tiag.
Yog koj xav tau xov xwm txog Australia tej keeb cag neeg tej chaw hais no ces mus txheeb tau ntxiv ntawm lub koom haum AIATSIS map of Indigenous Australia.
Adelaide - Kaurna
Koj puas paub?
Yeej tau muaj cov kev tau los qhia Australia cov keeb cag neeg Kaurna cov lus ntawm nroog Adelaide, thiab tsis tas li no los yeej tau muaj cov sob kawm qhia ntawv Kaurna ntawm tsev kawm qib siab University of Adelaide thiab muaj cov sob kawm Kaurna rau cov tub kawm xyoo 11 & 12 tau kawm ntawm lub tsev qhia ntawv School of Languages ntawm xeev South Australia thiab. Kuj tau muaj neeg lees paub cov neeg Kaurna tej kab lis kev cai thiab tej keeb kwm ntau zuj zus tuaj thiab yeej pom ntawm nroog Adelaide lawm thiab tsis hais ntawm qhov chaw yuav mus rau hauv xeev South Australia lub tsev saib ntawv thiab ntawm lub chaw ua koom txoos Adelaide Festival Centre.
Alice Springs - Arrernte
Koj puas paub?
Australia cov keeb cag neeg Arrente cov lus ces muaj 5 hom lus ncau diam xws li cov sab qab teb hnub tuaj, cov nyob ntawm plawv teb, cov nyob sab qaum teb, cov nyob sab hnub tuaj, thaib cov nyob sab hnub tuaj qaum teb. Yeej muaj Australia cov keeb cag neeg txog li ntawm 1,800 tus uas hais cov lus sab hnub tuaj thiab hauv plawv teb ntawm Arrente, ces thiaj li ua rau Australia cov keeb cag neeg no yog ib cov neeg uas tseem hais tau lawv cov lus coob tshaj plaws yog piv rau Australia lwm cov keeb cag neeg. Cov keeb cag neeg no yeej muaj ntau lo lus uas siv tus niam ntawv 'rr' uas yeej pom siv tas us li rau ntawm thaj chaw nyob hauv plawv teb chaws Australia uas thaum hais ces yeej ua rau tus nplaig hais ntogntog. Lob lus Arrente ces yeej hais lub suab ua 'Aranda', Arrarnta' los yog 'Arunda'.
Brisbane - Yuggera
Ntau haiv neeg thiab cov pab pawg neeg nyob ib puag ncig lub teb chas no yog: Turrbal, Noonucal, Goenpul, Yugembah
Koj puas paub?
Yeej tau muaj Australia cov keeb cag neeg Yuggera/Jagera lo lus 'Yakka' uas sawv daws paub zoo thiab muaj lub ntsiab lus txhais tau tias 'nquag'. Yog ib lo lus uas Australia tau siv lo lus no coj los ua ib lub cim lagluam khau nto npe uas tsim hauv teb chaws Australia no. Txheeb tau Australia cov keeb cag neeg Yuggera tau ntawm Queensland State Library.
Canberra - Ngunnawal
Ntau haiv neeg thiab cov pab pawg neeg nyob ib puag ncig lub teb chas no yog: Ngambri
Koj puas paub?
Cov neeg Ngunnawal yeej nyob rau ntawm cheeb tsam Canberra mus txog Goulburn. Lo lus 'Canberra' yog Australia cov keeb cag neeg Ngunnawal ib lo lus thiab muaj lub ntsiab lus txhais tau tias "thaj chaw sib ntsib", thiab raws li keeb kwm tau teev tsheg ces lub tiaj nrag ntawm lub nroog Canberra tiam vam meej tam sim no yeej nyob rau ntawm qhov chaw uas Australia ntau haiv neeg keeb cag neeg tuaj sib ntsib tsis hais cov neeg Yuin, Waradjuri, Gundungurra thiab Ngarigo. Thiab thawj tus neeg European uas tau mus ntsib cov neeg Ngunnawal raug teev tseg cia rau lub caij tau mus tshuaj ntsuam xyuas lub tiaj narg pob zeb taub txuab (Limestone Plains) xyoo 1820.
Muaj ntau yim neeg Ngunawal yeej tau hais tias yeej tawm lub suab li ntawd uas siv ib tug 'n' xwb tsis siv 2 tug raws li qhov tsim nyog tawm suab li 'Ngoon-a-wal'.
Darwin - Larrakia
Koj puas paub?
Lub teb chaws Larrakia ces yeej pib txij ntawm suam av sab hnub poob ntawm Cox uas hlev mus rau hauv hiav txwv mus rau thaj chaw Gunn Point sab qaum teb, thiab tus dej Adelaide River rau sab hnub ttuaj mus rau sab qab teb ntawm Manton Dam rau sab qab teb. Cov neeg Larrakia yeej muaj kev sib cuag mus los nrog tej hiav txwv thiab yeej muaj keeb kwm los ntev txog cov kev ncig thiab ua lagluam nrog ntau pawg neeg nyob sib ze li Tiwi, Wagait thiab Wulna. Tis tas li no los cov neeg Larrakia yeej tau aws thaj av Kenbi Land ntawm xeev Northern Territory los ntev kawg nkaus li lawm. Tab sis tej neeg no nyuam qhuav rov qab muaj cai los ua tsev av rau lub teb chaws ntawd rau 2 xyoos dhau los no xwb, txawm lawv yog cov neeg uas tau tu tej av thiab tej dej ntawm thaj chaw no los tau ntau pua xyoo.
Hobart - muwinina
Koj puas paub?
muwinina yeej yog ib feem ntawm cov neeg palawa, ntawm ntau cov xeem neeg ntawm xeev Tasmania. a network of clans in Tasmania. Tab sis cov lus palawa kani no yeej tsis siv tus niam ntawv loj li, tsis hais ntau cov chaw tej npe nrog thiab. Hobart lub roob Mount Wellington uas muaj neeg paub zoo ntawd yeej hu raws cov neeg palawa kani lo lus kunanyi xwb.
Melbourne - Kulin Nation
Ntau haiv neeg thiab cov pab pawg neeg nyob ib puag ncig lub teb chas no yog: Woiworung & Boonwurrung
Koj puas paub?
William Barak uas yog tus neeg uas nws lub ntsej muag raug muab coj us kos rau ntawm ib lub tsev ntawm txoj kev Swanton Street ntawm nroog Melbourne ntawd, ces muaj neeg ntseeg hais tias nws yog tus neeg kawg ntawm lub xeem Wuruderjeri ntawm cov neeg Woiworung. Barak yog ib tug coj tseem ceeb, yog tus neeg tawm tsam pov puag kev ncaj ncees, yog ib tug neeg kos duab, yog ib tug neeg taug lw thiab ib qho hauj lwm tseem ceeb tshaj plaws nws ua ntawd ces yog taug lwm thiab yog tus nrhia tau Kelly Gang uas hnav cov ris tsho hlau tuab tuab ntawd. Txawm tej nom tswv neeg dawb tau hais kom nws mus ntsib cov neeg no ua ntej, los Barak tsuas luag twj ywm thiab tsis kam ua li lawv hais kom nws ua xwb.
Perth - Whadjuk
Koj puas paub?
Haiv neeg Whadjuk yeej muaj ntau cov neeg ntawm sab qab teb hnub poob mus rau sab hnub poob ntawm xeev Western Australia. Ua ntej cov neeg Askiv yuav tuaj nyob ruaj rau teb chaws Australia no, ces tej neeg Whadjuk yeej swm nrog tej neeg Dutch uas tuaj ncig tshuaj ntsuam teb chaws, thiab qee lub caij uas tej neeg tuaj tua cov ntses whale ntawd lawm. Lub zos Guildford ntawm lub teb chaws Whadjuk ces yog ib qhov chaw tsee ceeb heev rau cov neeg Noongar vim rau qhov muaj ntau thaj chaw uas tej neeg mus pw hmo thiab yog cov chaw teev hawm sab ntsuj plig uas tej neeg no tseem siv los txog niaj hnub no. Lo lus 'Quokka' - ces yog ib tug tsiaj muaj lub hnab ntim me nyuam ntawm xub ntiag uas nyob ntawm lub pov txwv Rottnest Island ces yog cov neeg Whadjuk ib lo lus.
Sydney - Eora Nation
Ntau haiv neeg thiab cov pab pawg neeg nyob ib puag ncig lub teb chas no yog: Cammeraygal, Gadigal & Bidjigal
Koj puas paub?
Yeej muaj ntau caum cov xeem ntawm haiv neeg Eora nation, uas kuav thaj chaw txij ntawm tus dej St George's River, tus dej Hawkesbury River thiab tus dej Parramatta River. Cov neeg Gadigal yog cov neeg muaj lub xeem nyob ntawm nroog Sydney. Txawm tias tias tau muab ib thaj chaw ze rau sab qab teb ntawm Sydney tus choj Harbour Bridge uas nyob ntawm cov neeg Gadigal lub teb chaws ntawd tis dua npe tshiab raws cov keeb cag neeg tus coj hu ua Barangaroo lawm los raws li keeb kwm tau teev tseg ces thaj chaw no yeej muaj keeb kwm ib txwm paub tias muaj ib tug poj niam keeb cag neeg Cammeraygal uas yeej nyob ntawm no los yog nyob ib puag ncig sab qaum teb ntawm lub chaw nres nkoj uas nyob zes lub zos Manly tam sim no.
NITV yeej tau xaiv ib cov progra los tshaj tawm rau sawv daws tau saib, tau tsim ib cov koom txoos tseem ceeb thiab qhia txog tej xov xwm tseem ceeb txog Australia cov keeb cag neeg coj los ua kev txhawb nqa kom muaj kev sib nkag siab txog Australia cov keeb cag neeg tej kev xav rau hnub tim 26 January, thiab koj yeej muaj peev xwm koom tau cov kev sib tham #AlwaysWasAlwaysWillBe.
Lus tawm qhia: Txawm tias Australia cov keeb cag neeg tej lus yeej muaj cov kev seev suab rau lawv cov lo lus sib txawv thaum los siv lus Askiv lawm, tab sis peb yeej lees paub tias lo lus 'Arrenta' uas tej neeg pheej siv peb tug niam ntawv 'r' yog los hais yuam kev lawm. Thiab peb thov txim rau qhov yuam kev no.
Mloog tau SBSHmong rau hnub zwj Teeb (Thursday) thaum 6 pm AEDT thiab hnub zwj Hnub (Sunday) thaum 11 am AEDT los yog koom tau ntxiv ntawm SBS Hmong Facebook thiab subscribe los sis yog download thiab mloog tau ntau cov podcasts (xov xwm ua suab) ntawm google podcasts, spotify, thiab apple podcasts los yog download SBS Radio App kom koj mloog tau SBS Hmong.