6 yam uas raug nqua hu kom Australia thiab ntiaj teb ua pab kom tej hluas noj qab haus huv

Tau muaj ntiaj teb ib tsab ntawv cej luam tseem ceeb tau txheeb tau tias muaj tej teeb meem nyuaj siab ntxhov plawv, kev txhawj xeeb txog tej huab cua pauv hloov, teeb meem kub ntxhov thiab tej teeb meem cuam tshuam txog tej digital technology yog tej tab tom ua rau tsis tau txais kev noj qab nyob zoo rau tej hluas — thiab tam sim no yog lub caij uas yuav tau los daws tej teeb meem no.

Three boys sitting down looking at their phones.

A new study from Australian and international researchers has found that current funding across the globe does not match the scale of health problems faced by adolescents. Source: Getty / Matt Cardy

Mloog tau tej zaj lus thiab lwm yam xov xwm ua lus Hmoob tau ntawm SBS Hmong | SBS Hmong.

Toom xov xwm no tham txog tej xwm txheej tua tus kheej (txov txo tus kheej txoj sia).

Tej hlua nto nkauj nraug tam sim no yeej tau loj hlob nyob rau lub ntuj uas ua tau lub neej nyuaj tshaj qub tuaj ntxiv lawm.

Raws li tau muaj ntiaj teb ib tsab ntawv cej luam tseem ceeb uas tau teeb txheeb tshiab cov kev ceeb toom ces tej hluas los yeej tab tom ntsib teeb meem ntau yam yam tsis tau pom muaj dua los li uas yuav ua rau muaj teeb meem rau lawv tsis tau txais kev noj qab nyob zoo thiab noj qab haus huv — tsis hais yog tej xwm txheej huab cua pauv hloov, tej kev nyuaj siab ntxhov plawv, thiab tej teeb meem cuam tshuam txog cov kev siv digital technology including — uas zoo li tej tsoom fwv yeej tsis muaj peev xwm yuav tswj tau tej xwm txheej no li.

Cov hauj lwm 2025 Lancet Commission on Adolescent Health and Wellbeing, uas tau coj mus qhia ntiaj teb lub tuam chav tswj dej num noj qab haus huv (World Health Organization Health Assembly) hais tias tseem tab tom muaj ntau yam teeb meem nyuaj rau tej hluas tam sim no ntau zujzus ntxiv — tab sis zoo li yeej tsis nqes pee vnyiaj coj los tsim ntau yam kev pab cuam rau lawv lub neej pem suab kom thiaj daws tau tej xwm txheej no li.

Txawm tias tsuas muaj tej hluas yuav laug txog li 25 feem puas ntawm ntiaj teb tej pej xeem, los lawv tsuas tau 2.4 feem pua ntawm zejzog pej kum haiv tej nyiaj coj mus pab rau tej hauj lwm kho mob thiab txhim kho xwb.

Professor Peter Azzopardi uas yog ib tug commission member thiab kuj yog tus coj lub koom haum Global Adolescent Health Group ntawm Australia lub tsev kho mob Murdoch Children's Research Institute tau hais ces "Txog xyoo 2030, peb kwv yees tias yuav muaj ntiaj teb ib nrab hluas yuav ua lub neej nyob nrog ntau yam mob.''

6 cov kev taw qhia

Lub koom haum no thiaj tau muaj ib co lus taw qhia tias kom muaj kev pauv hloov zoo tuaj ntxiv rau tej hluas li:

— Yuav tau xub kub siab txog tej hluas tej kev txhawj xeeb thaum tsim cai siv los yog txhawb nqa kom muaj kev pauv hloov.

— Teeb tsa ntiaj teb tej hom phiaj kom meej tseeb kom thiaj li muaj peev xwm ntsuas thiab txheeb tau tej hluas cov kev noj qab nyob zoo thiab noj qab haus huv.

— Muaj cov kev txhawb nqa kom muaj peev xwm siv tau cov kev pab cuam sexual thiab reproductive health services thiab cov kev piv puag tiv thaiv kom tej hluas tsis txhob raug tej teeb meem kub ntxhov.

— Txhawb nqa kom tej chaw kho mob thiab chaw qhia ntawv muaj kev koom tes zoo tshaj qub ntxiv.

— Nrog xyuas kom tej hluas tau pom tej kev haub tau yaum tsis zoo kom tsawg tuaj ntxiv.

— Txhawb nqa kom muaj cov kev siv social media thiab online spaces kom siv tau zoo tshaj qub tuaj ntxiv uas tsis ua rau muaj teeb meem rau tej hluas.

Tej hluas tab tom ntsib teeb meem dab tsi?

Tsab ntawv cej luam (Report) no yeej teev txog ntau yam xwm txheej sib chab sib chaws uas tej hluas tab tom ntsib thoob ntiaj teb.

Azzopardi tau hais tias tej hluas yuav tau ntxeem nrog ''tej xwm txheej tshiab'' li tej kev tsis tau txais kev noj qab nyob zoo, suav tej teeb meem muaj los ntawm tej xwm txheej huab cua pauv hloov, tsov rog thiab lub cev muaj ceeb thawj ntau tuaj ntxiv.

Nws tau hais tais "Huab cua pauv hloov yeej ua rau muaj teeb meem rau peb sawv daws, tab sis muaj teeb meem tsi ntsees rau tej hluas thiab. Vim pheej ua rau tej hluas muaj kev txhawj xeeb, tsis tas li ntawd los hluab cua phem pheej yuav ua rau yuav tau tsiv ntawm ib qho chaw mus rau lwm qhov, ces thiaj yuav raug kev phom sij tau rau tej hluas.''
Tej hluas niaj hnub no ces yog cov yuav tau ua lub neej nyob nrog tej xwm txheej phom sij cuam tshuam txog huab cua pauv hloov, uas tsab ntawv cej luam no tau kwv yees tias muaj tej hluas txog li 1.8 billion tus yuav ua lub neej loj hlob nrog ntiaj teb tej huab cua uas kub sov dua 2.8C (Degree Celcius) txog rau xyoo 2100 no.

Cov kev tsim nrog sai heev yam tsis ua tib zoo npaj kom zoo kuj yog ib co txaus txhawj xeeb heev ntawm tsab ntawv cej luam no thiab, vim yog tej yam ua rau tej hluas raug cais, tsis tau vaj tse ruaj nyob thiab tsis tau txais vaj huam sib luag rau cov kev siv tej kev pab cuam ntau yam.

Thiab txawm tias tej digital technology yuav yog tej yam pab kom nrhiav tau xov xwm thiab sib cuag tau nrog lwm tus, los kuj tseem tsim ntau yam teeb meem nyuaj thiab.

Azzopardi tau hais tias "Tej digital platforms kuj yuav muaj peev xwm tsim tau kev phom sij rau tej hluas thiab yog tej chaw uas lawv yuav pom ntau yam tsis zoo.''

Tsab ntawv cej luam no kuj tseem ceeb toom tias tam sim no ces yeej tseem muaj yam tsawg li 4 thaj chaw uas tseem muaj tsov rog hauv ntiaj teb no uas yuav ua rau muaj tej kev nyuaj siab, muaj teeb meem muaj rau lub cev ntaj ntsug los ntawm tej kev tsis haum xeeb thiab kev tsiv teb tsaws chaw uas tej hluas tau loj hlob nrog los yog tsiv tsov rog.
Thiab yeej tau kwv yees tias tej zaum yuav muaj tej ntxhais hlus nto nkauj yuav laug txog ib feem peb yog cov yuav tsis tau kawm ntaub kawm ntawv, tsis tau hauj lwm ua los yog tsis tau kawm xyaum hauj lwm txog rau xyoo 2030, ces thiaj li yuav ua rau tej hluas cov xyoo uas tau plam rau tej teeb meem nyuaj siab ntxhov plawv thiab txov txo tus kheej txoj sia (tua tus kheej) yuav ntau tuaj ntxiv txog li 41 million xyoo.

Azzopardi tau hais tias tej mental health systems muaj siv tam sim no ces yeej yog tej pab tsis tau raws li qhov tej hluas xav siv li.

Nws tau hasi tias "Tej tswv yim uas peb muaj siv tam sim no uas muaj ntawm tej health care system siv ntawd yog cov siv tsis tau hauj lwm thiab yog cov siv tsis tau rau tej hluas.''

Vim rau qhov raws li tau muaj cov kev sab laj nrog tej hluas lawm, ces lawv yeej tau nqua hu kom muaj cov kev qhia kom lawv paub zoo txog tej teeb meem nyuaj siab ntxhov plawv zoo tshaj qub ntxiv thiab xaus cov kev ntau nqe tsis zoo rau lawv.

Qhua hu kom tshwm nyiaj ceev nrooj los daws tej teeb meem no

Lub koom haum no txheeb tau tias yog tsis muaj ib cov kev raus tes tseem ceeb coj los pab, ces txog xyoo 2100 yuav muaj tej hluas ze txog 90 feem pua ntawm ntau lub teb chaws yuav ua lub neej loj hlob nrog cov kev muaj cib fim tsawg rau lawv thiab yuav tsis tau txais kev noj qab nyob zoo.

Tsab ntawv cej luam no thiaj tau hais tias:

"Peb yuav tsis muaj peev xwm tsis kub siab txog tej hlua nto nkauj nto nraug no ntxiv lawm. Cov kev nqe peev nyiaj los pab ntau phaum hluas tam sim no yuav yog ib co kev txiav txim rau tib neeg thiab lub ntiab teb no lub neej pem suab tias seb yuav zoo los yuav phem xwb. Ces thiaj txog caij lawm uas yuav tau los ua kiag tej hauj lwm no tam sim no.''
Azzopardi tau hais tias "Thiaj li yog ib co kev ceeb toom kom ras txog tias peb yuav tau tshwm nyiaj nqes peev los daws tej teeb meem no — thiab peb yuav tau tshwm nyiaj nqes peev kiag tam sim no,"

Txawm tias yeej muaj tej hluas txog li ntawm 25 feem pua ntawm ntiaj teb tej pej xeem, thiab yeej muaj tej hluas txog li ntawm 10 feem pua yog cov muaj ib yam mob nkeeg twg, los zoo li tej hluas nto nkauj nto nraug no tsuas tau nyiaj 2 xees (Cents) ntawm txhua txhua 1 dollar twg coj mus pab tej hauj lwm kho mob hauv ntiaj teb no rau lawv xwb thiab.

Nws tau hais ntxiv tias "Peb yeej tsis ua tib zoo xyuas kom tej hluas tau muaj feem tseem ceeb los nrog daws tej teeb meem no li.''

Readers seeking crisis support can ring Lifeline on 13 11 14 or text 0477 13 11 14, the Suicide Call Back Service on 1300 659 467 and Kids Helpline on 1800 55 1800 (for young people aged up to 25). More information and support with mental health is available at beyondblue.org.au and on 1300 22 4636.

Embrace Multicultural Mental Health supports people from culturally and linguistically diverse backgrounds.

Mloog tau SBS Hmong hnub zwj Teeb (Thursday) 6 pm, hnub zwj Hnub (Sunday) 11 am, koom tau ntxiv ntawm Facebook, Google podcast, Apple postcast, los yog Spotify. Download SBS Adio App thiab mloog YouTube, caum SBS Hmong Pod follow los yog lwm cov podcasts platforms (iHeart, Amazon Music & Podcasts).

Share

Published

Updated

By Alexandra Koster
Presented by Vixay Vue
Source: SBS

Share this with family and friends


Follow SBS Hmong

Download our apps
SBS Audio
SBS On Demand

Listen to our podcasts
Independent news and stories connecting you to life in Australia and Hmong-speaking Australians.
Ease into the English language and Australian culture. We make learning English convenient, fun and practical.
Get the latest with our exclusive in-language podcasts on your favourite podcast apps.

Watch on SBS
SBS World News

SBS World News

Take a global view with Australia's most comprehensive world news service