Ntau cov kev txiav uas yuav ua rau ib txhia neeg Australia plam txiaj ntsim tom qab hnub xaiv tsa

Tsis hais pab nom Labor los yog Coalition (LNP) li yeej tau cog lus ntau yam rau neeg Australia rau lub caij 5 limtiam uas tau los nrhiav suab sib tw nom tias yuav los ua dab tsi pab rau neeg Australia. Ntxiv no yog tej uas yuav yog tej uas yuav raug teeb meem.

A stylised image of Anthony Albanese and Peter Dutton in the centre, with icons portraying cuts, mental health, housing and electric vehicles in the background.

Several promises made by Prime Minister Anthony Albanese and Opposition leader Peter Dutton are dependent on them winning office on 3 May. Source: SBS

Ntshe yuav ua rau ntau millions tus neeg Australia uas tej zaum yuav plam txiaj ntsim tom qab hnub xaiv tsa thaum paub tias pab nom twg yeej lawm.

Txawm tias pab nom Labor thiab pab nom koom tswj (Coalition - LNP) pom zoo rau qee cov hauj lwm tseem ceeb — li tshwm nyiaj pab kho Medicare — hos lwm yam ces kuj yuav rau txiav thiab kuj tsuas nyob ntawm seb pab nom twg yeej los ua nom tshiab xwb.

Tej no yog tej hauj lwm tseem ceeb sib txawv ntawm ob pab nom loj uas tej zaum yuav ua rau ib txhia neeg yuav plam txiaj ntsiam:

Free TAFE

Pab nom koom tswj yuav txiav cov Free TAFE tab sis kuj tau cog lus tias yuav tsim 12 lub technical colleges ntawm ntau thaj chaw uas tsis muaj tej neeg paub ua hauj lwm txaus ua hauj lwm los yog tej chaw uas tej hluas poob hauj lwm ntau.

Txawm li cas los tej Industry experts ceeb toom tias cov kev hloov pab nom Labor tej cai — uas tshwm nyiaj pab ua ntuv zus ntxiv kom pab tau cov sob kawm dawb yam tsawg li 100,000 cov ib lub xyoos twg txij xyoo 2027 mus — ces yuav ua rau muaj tej neeg ua hauj lwm vaj tse tsis txaus siv.

Txawm tias pab nom Coalition txhawb nqa pab nom Labor cov nyiaj $10,000 coj los pab rau tej tswv lagluam kom qhia tej neeg kawm ua hauj lwm tshiab, los nws kuj yuav pab tej tswv lagluam $12,000 yog tias lawv ntiav tej neeg xyaum kawm ua tej hauj lwm uas tsis muaj neeg txaus los ua thiab, uas yog tej yam uas pab nom Labor tsis ua.

Yuav tsis pab them tej tub kawm tej nuj nqe qev kawm ntawv

Yog tias pab nom koom tswj (Coalition - LNP) tau yeej los ua nom ces ntshe yuav ua rau tej neeg Australia txog li ntawm 3 millions tus uas tseem tiv tej nuj nqes kawm ntawv — suav tej nuj nqe HECS/HELP yuav tsis raug txo kom tsawg.
Three female students wearing graduation caps and black and purple gowns with their backs turned towards the camera.
Labor tau cog lus tias yuav txo tej nuj nqe kawm ntawv rau tej neeg Australia ntau tshaj 3 million tus txog li 20 feem pua yog nws rov qab yeej los ua nom zaum ob ntxiv. Credit: Chris Ison/PA
Pab nom Coalition tau cog lus tias yuav tsis txo tej nuj nqes tub kawm 20 feem pua li Labor tau cog lus yog tias nws yeej ua tsoom fwv teb chaws tshiab ces yuav pib ua tej hauj lwm no hnub 1 June 2025, uas tau kwv yees tias yuav txuag tau nyiaj txog li ntawm $5,520.

Liberal tej nom zaum thawj hau rooj tau hais tias yog ib co kev cog lus pab rau ''tej neeg tseem ceeb'' xwb thiab yog ''tej yam tsis ncaj rau lwm tus.''

Tsoom fwv Albanese los kuj xav nce tej nyiaj khwv tau yam tsawg kom ntau tuaj ntxiv rau tej tub kawm mam li tau them tej nuj nqes qev kawm ntawv rov qab uas tus tsoom fwv Morrison dhau los yeej teev tsawg tsawg xwb.

Tej tsev rau zej tsoom nyob thiab tej tsev pheej yig uas ntiav tau nyob

Pab nom Coalition yuav txiav cov nyiaj $10 billion Housing Australia Future Fund uas muaj hom phiaj xav tsim kom tau 55,000 tej tsev rau zej tsoom nyog thiab tau tej tsev pheej yig ua ntiav tau nyob rau lub caij 5 xyoos .

Tsis tas li ntawd los nws tseem yuav txiav pab nom Labor tej nyiaj pab ntiav tsev nyob hu ua Build-to-Rent scheme, uas yog ib cov kev txhawb nqa kom tej neeg nqes peev tsim vaj tse ntiav rau lwm tus nyob thiab xyuas kom muaj tej vaj tse ntiav nyog yam tsawg li 10 feem pua yog cov tsev pheej yig uas ntiav tau nyob.
Lub caij tseem nrhiav suab sib tw nom ntawd, ces Michael Sukkar uas yog lwm pab nom teb chaws tus kis kuj tsis qhia tias seb nws pab nom koom tswj no puas yuav tsim tej vaj tse pheej yig ntau npaum li cas kom tej neeg ntiav tau nyob.

Them cov kev pab daws kev nyuaj siab

Yog Labor yeej ua nom zum 2 ntxiv ces nws yuav pub tej neeg siv cov kev daws kev nyuaj siab ntawm 10 zaus nce mus ua 20 zaus txawm tias twb pab nyiaj $1 billion coj los daws tej teeb meem nyuaj siab ntxhov plawv lawm.

Peter Dutton uas yog tus coj lwm pab nom teb chaws tau cog lus tias yuav rov qab pub tej neeg siv 20 cov kev daws kev nyuaj siab li tus tsoom fwv Morrison tau ua dhau los raws li nws tej nyiaj $400 million coj los pab daws teeb meem nyuaj siab ntxhov plawv rau tej hluas hnoob nyoog 12 txog 25 xyoos siv.

Hos pab nom Labor ces npaj yuav tsim 21 lub youth specialist centres coj los daws tej teeb meem sib chab sib chaws, ntxiv rau tej nws twb tau cog lus lawm tias yuav los kho 58 lub headspace centres.

Penalty rates

Pab nom koom tswj (Coalition -LNP) tsis kam pab kom muab tej penalty rates siv tam sim no teev zwm ua cai siv rau 3 million tus neeg ua hauj lwm uas khwv tau nyiaj tsawg los yog tau cov industry awards.

Cov neeg tau cov Award wages ces yeej ib txwm tsis tau cov penalty rates kom lawv tau nyiaj hli ntau.
A barista working at a coffee machine.
Essential Research cov kev ntsuam zej tsoom cov kev tawm suab uas lub koom haum Australian Unions tshwm nyiaj pab tau txheeb tau tias 70 feem pua ntawm tej neeg koom cov kev teeb txheeb no tau hais tias tej neeg xaiv nom yuav muab cov penalty rates ua ib co tseem ceeb rau cov kev xaiv nom zaum no. Source: Getty / Kriangkrai Thitimakorn
Pab nom Coalition cav tias Labor yuav ua rau lub koom haum Fair Work Commission tsis muaj ua peev xwm ua tau hauj lwm ywj pheej thiab yuav tsis muaj fwj chim los txo ttej penalty rates.

Nyob rau ib co ncauj lug koom hais ces lub koom haum
Australian Chamber of Commerce and Industry, lub koom haum Australian Retailers Association thiab lub koom haum Council of Small Business Organisations of Australia tau ceeb toom rau pab nom Labor tias nws lub tswv yim no yuav ua rau tsim tsis tau hauj lwm ua thiab yuav ua rau muaj teeb meem rau ib co lagluam me.

Tej txiaj ntsim uas tej lagluam yuav tau

Pab nom Coalition tau cog lus tias yuav txo kiag tej se qee yam rau tej lagluam me kom ruaj kiag thiab yuav nce $20,000 cap mus ua $30,000, uas yog tej yam uas yuav tsis tau yog tias pab nom Labor rov qab raug xaiv tsa ua tsoom fwv teb chaws dua zum 2 ntxiv.

Labor yuav pub tej lagluam thov txo tau tej se yuav twj siv no ib xyoos ntxiv tab sis tsuas pub thov tau $20,000 xwb.
Ua ke no los Laborkuj uav txiav cov kev txo se tsawg coj los ua kev txhawb nqa kom neeg Australia tsim lagluam tshiab thiab.

Raws li pab nom Coalitioncov hauj lwm entrepreneurship accelerator scheme ntawd ces tej lagluam tsuas tau them se 75 feem pua ntawm tej nyiaj thawj $100,000 uas lawv khwv tau xwb, thiab mam li sau se rau 50 feem pua ntawm tej nyiaj khwv tau $100,000 tom qab ntawv ntxiv. Thiab mam li nce tej se rau tej nyiaj yuav tau them rau lub caij 2 xyoos uas siv cov scheme no.

Pab nom Coalition los kuj yuav pub tej lagluam me thiab lagluam nrab thov tau nyiaj txog li $20,000 ib xyoos twg rau lawv tej neeg ua hauj lwm tej pluas hno, uas pab nom Labor cog lus tias nws yuav tsis pab.

Tej txiaj ntsim rau tsheb siv hluav taws xob

Yuav tsis tau txo se rau tej tsheb siv hluav taws xob (Electric vehicles - EV) yog tias pab nom Coalition yeej los ua tsoom fwv.

Tej tuam txhab muag tsheb ceeb toom tias yog Labor kho nws cov fringe benefit tax examption ces yuav ua rau tej nqe tsheb siv hluav taws xob nqe kim tuaj ntxiv ntawm $45,000 li ntawm $3,500.

Bridget McKenzie uas yog tus nom tswj hauj lwm transport tau hais tias tej tswv tsheb siv hluav taws xob tsim nyog tej neeg tsav tsheb tshwm nyiaj pab los kho tej kev tib yam li lwm cov neeg tsav tsheb yuav tau them thaum lawv yuav roj tsheb siv, tab sis zoo li pab nom Coalition hos tsis qhia txog cov kev yuav ''txo tej se roj tsheb no.''

Zej tsoom tej neeg ua hauj lwm rau tsoom fwv

Ces thiaj yuav muaj tej hauj lwm yuav laug txog li ntawm 41,000 txoj ntawm Canberra yuav raug txiav yog tias pab nom Coalition yeej los ua tsoom fwv.

Dutton kuj tau qhia tias yeej tsis txiav tej neeg ua hauj lwm frontline services thiab tej neeg ua hauj lwm tswj kev ruaj ntseg haiv, thiab yuav txiav tej hauj lwm uas tseem nrhiav tsis tau neeg los ua tawm.
Txawm li cas los pab nom Labor cav tias ntshe yuav tsis muaj peev xwm los tswj tau cov kev txiav haiv neeg no tej nyiaj, vim rau qhov yuav txiav txog 60 feem pua ntawm tej neeg ua hauj lwm txog 68,435 tus uas tau ua hauj lwm txij tim 30 lub 6 hli ntuj xyoo 2024 raws li lub koom haum Australian Public Service Commission hais.

Tsoom fwv Albanese yuav txuav tau nyiaj ntau billions los ntawm cov kev tsis ntiav tej consultants, contractors thiab ntiav dag zog, thiab cog lus tias yuav tsis txaiv tej hauj lwm no.

Tub kawm pej kum haiv thia tej nqe

Yuav nyuaj zog rau tej tub kawm pej kum haiv thiab yuav kim zog rau lawv tuaj kawm ntawv ntawm teb chaws Australia tom qab cov kev xaiv tsa tsoom fwv teb chaws Australia tshiab (03.05.2025), vim ob pab nom tseem ceeb (ALP/LNP) yeej tau qhia rau lub caij lawv nrhiav suab sib tw xaiv nom tias yuav pub tej tub kawm tuaj kawm npaum li cas thiab yuav nce tej nqe thov visa tuaj kawm li cas.

Pab nom koom tswj npaj txo tej tub kawm pej kum haiv tshiab uas teev npe kawm ib xyoos twg los ua 240,000 tus lawm xwb, uas yog txo txog li ntawm 80,000 tus ntawm tej pub tuaj kawm xyoo 2023 kom thiaj muaj vaj tse txaus rau tej neeg Australia nyob.

Nws kuj tau cog lus tias tsuas pub tej tub kawm no mus kawm ntawm zej tsoom Australia tej tsev kawm qib siab txog 25 feem pua txij xyoo 2026 mus xwb thiab. Tej kev pauv hloov no thiaj yuav ua rau muaj tej tub kawm pej kum haiv tsawg dua 30,000 tus tsawg dua ib xyoos twg tuaj kawm yog piv rau pab nom Labor tej tswv yim.
Labor los siv ib tsab cai xyuas tej tub kawm raws li qhov tseeb tsaib no tias muaj npaum li cas thaum tsim tau tsab cai Ministerial Direction 111 siv, uas yuav txheeb tej visa tub kawm kom qeeb thiab teev tias tsuas pub tej tub kawm pej kum haiv npaum li cas mus kawm ntawm ib lub tsev kawm qib siab twg xwb.

Ces ob pab nom no thiaj tau cog lus tias yuav nce tej nqe thov tub kawm pej kum haiv tej visa tuaj kawm ntawv ntawm Australia kom kim tuaj ntxiv, uas Labor hais tias nws yuav nce tus nqe thov visa ntawm $1,600 mus ua $2,000.

Hos pab nom koom tswj Coalition (LNP) ces yuav tsub tus nqe visa txog $5,000 rau Australia 8 lub tsev kawm qib siab nto npe, thiab yuav tsub $2,500 rau tag nrho lwm cov tub kawm pej kum haiv uas kawm Australia lwm cov tsev kawm qib siab yog tias nws raug xaiv tsa los ua tsoom fwv teb chaws tshiab.

Tej hauv paus txhim kho rau tej zos cheeb tsam thiab zos toj siab

Tej zos toj siab thiab tej zos cheeb tsam tuaj ntug nroog ntawm teb chaws Australia yuav tsis tau txais txiaj ntsim ntawm tej nyiaj $20 billion coj mus tsim tej hauv paus txhim kho (Choj/kev tsheb) uas pab nom koom tswj tau cog lus yog tias pab nom Labor yeej kev xaiv tsa tsoom fwv teb chaws rov qab los ua nom tiam 2.

Pab nom koom tswj tau cog lus tias yuav tsim cov nyiaj Regional Australia Future Fund uas muaj lub hom phiaj yuav los kho tej haus paus txhim kho ntawm ntau thaj chaw li tej kev, thiab xyuas kom mus tau los yooj yim, thiab kom tau siv tej kev kho mob, ua ke no los yuav nrog xyuas kom siv tau xov tooj tes thiab internet zoo tuaj ntxiv.

Ces nws thiaj yuav txiav Labor cov nyiaj $10 billion Housing Australia Future Fund, thiab cov nyiaj $5 billion Rewiring the Nation Program uas cab xov hluav taws xob thiab tsab tej ncej xa hluav taws xob loj, thiab txiav cov nyiaj $15 billion National Reconstruction Fund.

Tab sis pab nom Labor yeej kub siab yuav los ua 3 co programs no.

Mloog tau SBS Hmong hnub zwj Teeb (Thursday) 6 pm, hnub zwj Hnub (Sunday) 11 am, koom tau ntxiv mloog YouTube, caum Pod follw los yog lwm cov podcasts platforms (iHeart, Amazon Music & Podcasts).

Share

Published

By Ewa Staszewska
Presented by Vixay Vue
Source: SBS

Share this with family and friends


Follow SBS Hmong

Download our apps
SBS Audio
SBS On Demand

Listen to our podcasts
Independent news and stories connecting you to life in Australia and Hmong-speaking Australians.
Ease into the English language and Australian culture. We make learning English convenient, fun and practical.
Get the latest with our exclusive in-language podcasts on your favourite podcast apps.

Watch on SBS
SBS World News

SBS World News

Take a global view with Australia's most comprehensive world news service