چرا عبارت "مهاجر غیر قانونی" عبارتی جنجال برانگیز است؟
پس از ماه ها بحث و تبادل نظر و البته جنجال، در نهایت ۱۶۴ کشور جهان در اوایل ماه دسامبر در خصوص یک قرارداد جهانی درباره مهاجرت امن، قانون مدار و منظم به توافق رسیدند. در متن نهایی این توافق و در مرحله دستیابی به آن، تمیز بین عبارات "قانونی" یا "منظم" و "غیر قانونی" و "غیر منظم" به عنوان محور اصلی و مرکزی برای حاکمیت دولت ها به بحث و تبادل نظر گذاشته شد.
اما به راستی شناسایی و تشخیص آنکه یک نفر یک "مهاجر غیر قانونی" است – یا حتی اصلا یک "مهاجر" است یا خیر – به چه معنا است؟
دلایل رایج گوناگونی وجود دارد که از برخی از افراد با عبارت "مهاجران غیر قانونی" نام برده می شود.
یک نفر ممکن است با عبور از مرز یک کشور بر خلاف قوانین و مقررات آن کشور این کار را انجام دهد. یک نفر ممکن است در یک کشور و تا زمانی که ویزایش منقضی شود یا لغو شود یا دیگر نتواند شرایط مورد نیاز یک کشور را برآورده کند در داخل یک کشور زندگی کرده باشد. شرایط یک نفر نیز ممکن است بدون آنکه از آن خبر داشته باشد، تغییر کند. یا در برخی مواقع افراد حتی در داخل کشور موطن خود ممکن است به عنوان "مهاجران غیر قانونی" شناخته شوند.
اجبار در ورود به صورت غیر منظم
اغلب مواقع این طور فرض می شود که تمایز واضح و مشخصی بین آنها که از آزار و اذیت می گریزند و به عنوان "پناهنده" شناخته می شوند با آنهایی که به عنوان "مهاجران غیر قانونی" شناخته می شوند، وجود دارد.
اما در واقع، قبل از آنکه افراد به عنوان یک پناهنده شناخته شوند، اکثر آنها می بایست از یک مرز بین المللی عبور کنند. آنها ممکن است نتوانند برای عبور از یک مرز بین المللی، ویزا دریافت کنند، در نتیجه ممکن است این کار را به صورتی غیر منظم انجام دهند.
برخی از افراد هم مجبور می شوند تا موطن خود را به دلایل گوناگون مانند از دست دادن سرزمین خود به دلیل بالا آمدن سطح آب دریا یا فروپاشی اقتصادی ترک کنند. این به معنای آن است که این افراد دیگر نمی توانند در آن سرزمین زندگی کنند اما تحت کنوانسیون سال ۱۹۵۱ مربوط به وضعیت پناهندگان، به عنوان یک پناهنده شناخته نمی شوند.
افراد ممکن است مجبور شوند تا به دلایل گوناگون به عنوان "مهاجران غیر قانونی" شناخته شوند. به عنوان مثال، برخی از ویزاها مانند ویزای همسر یا ویزاهایی که یک کارمند را به یک کارفرما متصل می کند ممکن است فرد را به فردی دیگر محتاج و وابسته کند.
اگر این رابطه به رابطه ای قابل سوء استفاده سوق پیدا کند، آنگاه فرد ممکن است احساس کند که او مجبور است تا بین دو گزینه انتخاب و ماندن در این رابطه از یک سو و شناخته شدن به عنوان یک "مهاجر غیر قانونی" از سوی دیگر یکی را انتخاب کند. بسیاری از کشورها اکنون ویزاهای محافظتی موقتی را در اینگونه شرایط به افراد درگیر در آن اعطا می کنند. اگر چه این نیز گفتنی است که اشتباهات اداری توسط برخی از کارفرماها یا دیگران نیز می تواند وضعیت مهاجرتی فرد را تغییر دهد.
نابرابری در کنترل های مهاجرتی
همه آنهایی که به عنوان "مهاجران غیر قانونی" در یک کشور شناخته می شوند، مشمول کنترل های مهاجرتی به روشی مشابه نمی شوند.
به عنوان مثال، در یک پژوهش که در بریتانیا انجام گرفته یافته شده است که بین سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ مردان، ۹۰ درصد از افرادی را که مجبور به خاک کشوری شده اند، تشکیل داده اند و ۸۵ درصد از آنها در داخل بازداشتگاه های اداره مهاجرت در بازداشت به سر برده اند.
از سوی دیگر، آمار های منتشر شده توسط دولت استرالیا نیز حاکی از آن است که در سال ۲۰۱۵ شهروندان آمریکایی با ویزاهای منقضی شده یا لغو شده، بزرگ ترین گروه از افراد موسوم به "غیر شهروندان غیر قانونی" در استرالیا را تشکیل داده اند. اما تا کنون هیچ شهروند آمریکایی به بازداشتگاه های دپارتمان مهاجرت استرالیا فرستاده نشده است.
این اطلاعات و برخی اطلاعات دیگر این مفهوم را تداعی می کند که اقدامات انجام شده علیه افرادی که به عنوان "مهاجران غیرقانونی" در این کشورها شناخته می شوند، تنها بر پایه یک چارچوب قانونی عینی نیستند. این موضوع حتی در شرایطی که در آن شهروندان کشوری به عنوان "مهاجران غیر قانونی" شناخته شده اند، شفاف تر است.
چه کسی مهاجر است؟
در قرارداد جهانی مهاجرت، واژه "مهاجر" به صراحت تعریف نشده است. به نظر می رسد در این سند، منظور از فرد "مهاجر" کسی است که از یک مرز بین المللی عبور کرده باشد اما برخی مواقع به نظر می رسد که این قرارداد به فردی اطلاق می شود که شهروند کشوری که در آن زندگی می کند، نیست.
اما مشکل در آنجاست که این دو نوع مفهوم قابل تعویض نیست و حداقل پانزده میلیون نفر در سراسر جهان دارای چنین شرایطی هستند؛ افرادی که باید گفت شهروند هیچ کشوری (از جمله کشوری که در آن زندگی می کنند) نیستند. حتی بسیاری از این افراد هیچگاه از یک مرز بین المللی عبور نکرده اند.
این امر در حالی رخ می دهد که مواردی نیز وجود دارد که در آن شهروندان در کشورهایی که شهروندی آن را دارند به عنوان "مهاجران غیر قانونی" شناخته می شوند، مگر آنکه آنها بتوانند عکس این امر را ثابت کنند. شاید بتوان یکی از معروف ترین پرونده ها از این نوع را پرونده ویوین آلوارز سولون نامید. او یک شهروند استرالیایی است که در سال ۲۰۰۱ بدون آنکه خانواده اش خبر داشته باشند، بازداشت و از استرالیا اخراج شد (به فیلیپین فرستاده شد). او در سال ۲۰۰۵ به استرالیا بازگشت و به او غرامت پرداخته شد. این امر در حالی صورت گرفت که اخیرا نیز گزارش ها حاکی از موارد دیگری از بازداشت های اشتباه شهروندان استرالیایی به دلایل مهاجرتی است.
در آپریل سال ۲۰۱۸ روزنامه لوس آنجلس تایمز در مقاله ای افشا کرد که حداقل 1480 شهروند ایالات متحده آمریکا از سال ۲۰۱۲ در بازداشت اداره مهاجرت این کشور به سر می برند.
از سوی دیگر به دلیل همه پرسی سال ۲۰۱۶ در بریتانیا برای خروج از اتحادیه اروپا، شهروندان کشورهای اتحادیه اروپا که به عنوان بخشی از حقوق رفت و آمد آزادانه خود وارد این کشور شده بودند و همچنین شهروندان بریتانیایی در دیگر کشورهای اتحادیه اروپا اکنون از وضعیت خود در کشورهایی که در آن زندگی می کنند واهمه دارند چرا که ممکن است بدون آنکه کاری انجام داده باشند اکنون وضعیتی متفاوت داشته باشند.
با آنکه قرارداد جهانی مهاجرت قراردادی غیر الزام آور است اما این قرارداد بیانیه ای را بر مبنای معاهدات موجود حقوق بشری ارائه می کند. در این بیانیه اعلام شده است: "دولت ها در یک حوزه قضایی مستقل می توانند بین وضعیت مهاجرت منظم و غیرمنظم، تمیز قائل شوند". اما این به معنای تصمیم گیری درباره آنکه چه کسی در وهله نخست یک مهاجر است، نیست. این قرارداد در واقع "هیچگونه حقی را برای مهاجرت کردن" قائل نمی شود بلکه نیاز به سیاست های مهاجرتی که حقوق بشر را حفظ می کنند و به طور عادلانه اعمال می شود را نیز تصریح نمی کند.
همرسانی کنید
