این همان سؤال میلیون‌دلاری است: دزی فریمن کجاست؟
پلیس ویکتوریا اعلام کرده است که برای اطلاعاتی که منجر به دستگیری دزی فریمن، متهم به دو فقره قتل، شود، یک میلیون دلار جایزه تعیین شده است.
میزان این جایزه در ویکتوریا بی‌سابقه است — و از نظر هدف نیز با موارد مشابه متفاوت است. جوایز مالی معمولاً برای دریافت اطلاعاتی در نظر گرفته می‌شوند که منجر به محکومیت موفقیت‌آمیز شوند.
اما در این مورد، پلیس معتقد است که مبلغ بالا ممکن است برای افرادی که به فریمن کمک می‌کنند جذاب باشد. به گفته‌ی «تری گولدزورثی»، دانشیار جرم‌شناسی در دانشگاه باند و کارآگاه سابق پلیس با ۲۸ سال سابقه، انگیزه‌ی پلیس تحریک «حرص و طمع» افراد است.
او به SBS News گفت: «جایزه برای دستگیری فریمن، حرص افراد را هدف قرار داده. جالب است که پلیس از یکی از غریزی‌ترین احساسات انسانی — کسب درآمد — استفاده می‌کند.»
پلیس ویکتوریا: این جوایز پیامی روشن دارند: ما مصمم هستیم عاملان جنایات را به دست عدالت بسپاریم.
در بیانیه‌ای پلیس اعلام کرد: «امید ما این است که با تغییر شرایط زندگی افرادی که اطلاعاتی درباره این جنایات دارند، آن‌ها بالاخره پیش‌قدم شده و اطلاعات را در اختیار پلیس بگذارند.»
پلیس ویکتوریا روز چهارشنبه اعلام کرد که از زمان اعلام این جایزه، حدود ۲۰۰ گزارش مردمی دریافت کرده‌اند.
آیا جوایز مالی واقعاً مؤثرند؟ چگونه عمل می‌کنند؟ چه کسی مبلغ آن‌ها را تعیین می‌کند و از کجا تأمین می‌شود؟ و آیا واقعاً کسی این پول‌ها را دریافت می‌کند؟
اطلاعات میلیون‌دلاری
در استرالیا، جوایز یک میلیون دلاری معمولاً برای جدی‌ترین جرایم تعیین می‌شوند — از جمله قتل‌های حل‌نشده، ناپدید شدن‌های پرمخاطب، پرونده‌های جنایی قدیمی، وقایع با تلفات جمعی، و تعقیب مجرمان فراری خطرناک.
نمونه‌هایی از جوایز یک میلیون دلاری در استرالیا:
- برای یافتن ویلیام تایرل، کودک ۳ سالهای که در سال ۲۰۱۴ در نواحی روستایی نیو ساوت ولز ناپدید شد؛
- برای حل پرونده سرد ماریا جیمز، مادر اهل ملبورن که در سال ۱۹۸۰ در کتاب‌فروشی‌اش با ضربات چاقو کشته شد؛
- برای هر یک از سه کودک بومی — اولین گریناپ، کلینتون اسپیدی دوروکس و کالین واکر-کریگ — که در سالهای ۱۹۹۰ و ۱۹۹۱ در بوراویل ناپدید و کشته شدند؛
- برای امبر هیگ، مادر ۱۹ سالهای که در سال ۲۰۰۲ ناپدید شد.
New reward for information over the murders of three children from the NSW town, Bowraville. Credit: Innocence Betrayed
مبالغ جوایز چگونه تعیین می‌شوند؟ و چه کسی تصمیم می‌گیرد؟
ارائه جایزه مالی و تعیین مبلغ آن، نتیجه مذاکره بین پلیس و دولت است. منابع مالی این جوایز عمدتاً از بودجه‌های ایالتی یا قلمرویی تأمین می‌شود. در اغلب موارد، این جوایز با تأیید کمیسر پلیس یا وزیر پلیس در هر حوزه قضایی تصویب می‌شوند.
گاه‌گاهی نیز، این جوایز از سوی پلیس فدرال استرالیا یا سازمان Crime Stoppers که آن هم از سوی دولت‌های ایالتی تأمین مالی می‌شود، پرداخت می‌شوند. همچنین پلیس ممکن است در برخی پرونده‌ها — به‌ویژه در رابطه با باندهای جنایی — مستقیماً به خبرچین‌ها پول پرداخت کند.
اما زمانی که صحبت از تعیین مبلغ جایزه می‌شود، به گفته‌ی مالت، هیچ قانون مشخصی وجود ندارد.
او می‌گوید: «مبالغ جوایز بر اساس هر پرونده و استراتژی متفاوت هستند، اگرچه طبیعتاً برخی ایالت‌ها و قلمروها منابع مالی بیشتری نسبت به دیگران دارند.»
او افزود: «در نهایت، پلیس می‌تواند پرداخت جایزه را رد کند، اگر تشخیص دهد که اطلاعات ارائه‌شده به اندازه کافی مفید نبوده‌اند.»
البته، این موضوع می‌تواند محل بحث و اختلاف نظر باشد.
او توضیح داد: «فرض کنید من تماس بگیرم و محل اختفای دزی فریمن را اطلاع دهم، اما پلیس وقتی به آن‌جا برسد، متوجه شود که او رفته و بعداً در مکان بعدی پیدا شود. در این صورت ممکن است استدلال کنند که اطلاعات من مستقیماً منجر به دستگیری او نشده است.»
«اما از طرفی، من هم می‌توانم بگویم: "بدون اطلاعات من، اصلاً به او نزدیک هم نمی‌شدید."»
پلیس ویکتوریا می‌گوید ارزیابی پرداخت هرگونه جایزه، تنها پس از نهایی شدن پرونده و گذشت دوره ۲۸ روزه تجدیدنظر انجام می‌شود.
چرا برای برخی افراد جوایز بیشتری تعیین می‌شود؟
مالت می‌گوید مشاهده کرده است که تعیین مبلغ برای فردی که ناپدید شده یا کشته شده، می‌تواند خانواده‌ها را ناراحت کند — به‌ویژه زمانی که می‌بینند برای دیگران جوایز بالاتری تعیین شده است.
او می‌گوید: «برای خانواده‌ها، درک این مسئله واقعاً دشوار است که چرا، برای مثال، یک نفر ارزشش یک میلیون دلار است، اما عزیز آن‌ها فقط ۵۰۰ هزار یا ۲۵۰ هزار دلار ارزش‌گذاری شده.»
برای نمونه، در ماجرای ناپدید شدن کلو اسمیت، کودک چهار سالهای که در سال ۲۰۲۱ از یک اردوگاه در ایالت استرالیای غربی (WA) ناپدید شد، جایزه‌ای یک میلیون دلاری تعیین شده بود — در حالی که بسیاری از پرونده‌های مشابهِ ناپدیدشدگان، هیچ جایزه‌ای به همراه ندارند.
پلیس ویکتوریا اعلام کرده که جوایز مالی در پرونده‌های مختلف متفاوت است، زیرا هر پرونده‌ای منحصربه‌فرد است.
در بیانیه‌ای آمده:«اغلب تنها یک فرصت برای اعلام جایزه داریم، بنابراین باید مطمئن شویم که بیشترین بهره را از آن می‌بریم. هر پرونده بر اساس شرایط خاص خودش ارزیابی می‌شود و در همه موارد، هدف نهایی ما این است که اطلاعات لازم را به‌دست آوریم و پرونده را حل کنیم.»
«باید درک کرد که مبلغ جایزه به هیچ‌وجه نشان‌دهنده ارزش جان یک انسان نیست، و همچنین نشان‌دهنده میزان تمایل پلیس برای حل یک پرونده خاص نیست.»
گولدزورثی از دانشگاه باند معتقد است که باید استانداردهای مشخص‌تری برای جوایز مالی تعیین شود.
او می‌گوید:«اگر قرار است برای یک پرونده قتل جایزه تعیین شود، پس باید برای همه قتل‌ها یکسان باشد؛ جان هر انسان باید به یک اندازه ارزش داشته باشد.»
جوایز مالی چه مدت پس از وقوع حادثه بیشترین تاثیر را دارند؟
زمان‌بندی همه‌چیز است و به نوع پرونده بستگی دارد.
مالت گفت:«پلیس تعیین می‌کند در کدام مرحله از تحقیقات، ارائه جایزه می‌تواند مردم را درگیر کند.»
او ادامه داد:«در پرونده دزی فریمن، او فردی خطرناک محسوب می‌شود و بنابراین ارائه جایزه در مراحل اولیه منطقی است. در تحقیقات دیگر ممکن است اطلاعات زیادی قبلاً به دست آمده باشد و دیگر نیازی به این نوع انگیزه نباشد.»
دزی فریمن متهم به قتل افسران پلیس وادیم د ووارت-هوتارت و نیل تامپسون است. Source: AAP / Simon Dallinger
برای مثال، دولت نیو ساوت ولز جایزه‌ای یک میلیون دلاری برای یافتن ویلیام تیرل اعلام کرد در دومین سالگرد ناپدید شدن او در سال ۲۰۱۴. این احتمالاً سرنخ‌هایی ایجاد کرد اما پرونده را حل نکرد.
در مقابل، پس از ناپدید شدن کلئو اسمیت چهار ساله در سال ۲۰۲۱، فقط پنج روز بعد جایزه یک میلیون دلاری اعلام شد و کلئو ظرف دو هفته سالم پیدا شد. با این حال، پلیس در سال ۲۰۲۱ به گاردین گفته بود که جایزه کلید اصلی یافتن کلئو نبود.
مالت گفت: «من نمی‌گویم که حتماً رابطه‌ای بین ارائه جایزه و نتیجه وجود دارد، اما قطعاً استراتژی تغییر کرده و فکر می‌کنم از شکست‌های روزهای اولیه تحقیقات ویلیام تیرل درس گرفته‌اند.»
«نکته قابل توجه این است که در پرونده دزی فریمن، جایزه یک میلیون دلاری تنها ظرف چند روز اعلام شده است.» جوایز می‌توانند پرونده‌های کهنه را هم دوباره زنده کنند، زمانی که دیگر سرنخ‌ها تمام شده‌اند.
مالت می‌گوید: «ممکن است پرونده‌ای ۲۰ ساله یا حتی ۵۰ ساله باشد. اگر پلیس دیگر راهی برای پیشرفت در تحقیقات آن پرونده نداشته باشد، اعلام جایزه باعث می‌شود که موضوع دوباره در رسانه‌ها مطرح شود و توجه عموم را جلب کند.»
او اشاره می‌کند که مردم ممکن است سال‌ها بعد با دیدگاه جدید یا پس از مرگ یک همدست وفادار سابق، احساس امنیت بیشتری برای افشای جزئیات پیدا کنند.«با گذشت زمان، وفاداری‌ها تغییر می‌کنند.»
آیا جوایز مالی در حل پرونده‌ها موثرند؟
حتی اگر کسی جایزه را مطالبه نکند، مالت می‌گوید این جوایز می‌توانند «بسیار موثر» باشند.
«اگر معیار ما تولید اطلاعات مفید باشد … وقتی یک پرونده سرد شده است، افزایش جایزه باعث می‌شود دوباره موضوع به عموم مطرح شود.»
مالت اضافه می‌کند که جایزه یک میلیون دلاری می‌تواند از نظر هزینه نیز به‌صرفه باشد.
«تحقیقات پلیسی بسیار پرهزینه است. تحقیقات درباره ویلیام تری‌رل ۱۱ سال طول کشیده است. تصور کنید چه میلیون‌ها دلاری صرف شده است. در مقابل، رباینده کلیو اسمیت در عرض ۱۷ روز پیدا شد.»
گلدزورثی می‌گوید هرچند جوایز همیشه به محکومیت ختم نمی‌شوند، اما می‌توانند عامل تغییر بازی باشند.
او به قتل تویا کوردینگی اشاره می‌کند که جسدش در سال ۲۰۱۸ توسط پدرش در ساحل کوئینزلند پیدا شد. جایزه یک میلیون دلاری به سرعت سرنخ‌هایی تولید کرد که منجر به دستگیری و استرداد مظنون از هند شد.
«این موفق‌ترین موردی بود که دیده‌ام چون خیلی سریع اطلاعات درست را تولید کرد.
و اگر [جایزه] باعث حل یک قتل شود، آیا موفق نیست؟»
برنامه فارسی رادیو اس‌بی‌اس در روزهای شنبه و سه شنبه ساعت ۳ بعد از ظهر از طریق رادیو، به صورت آنلاین، کانال شماره ۳۰۲ تلویزیون‌های دیجیتال و از طریق اپ رایگان SBS Audio قابل دسترس است. برای شنیدن برنامه های زنده و پادکست های ما اپ SBS Audio را از APP Store یا Google Play دانلود کنید. همچنین می توانید به اس بی اس فارسی از طریق اسپاتیفای، یا اپل پادکستز گوش کنید.
