در آستانه مذاکرات جدید با قدرت‌های اروپایی، وزیر خارجه ایران اعلام کرد که این کشور هیچ برنامه‌ای برای کنار گذاشتن برنامه هسته‌ای خود، از جمله غنی‌سازی اورانیوم، ندارد؛ حتی با وجود آسیب‌های «شدید» ناشی از حملات ایالات متحده به تاسیسات هسته‌ای‌اش.
قرار است ایران روز جمعه در استانبول با نمایندگان بریتانیا، فرانسه و آلمان دیدار کند تا درباره برنامه هسته‌ای خود گفت‌وگو نماید. تهران کشورهای اروپایی را متهم می‌کند که توافق تاریخی هسته‌ای سال ۲۰۱۵ را به شکست کشانده‌اند.
این نخستین نشست از زمان درگیری ۱۲ روزه ایران با اسرائیل در ماه گذشته خواهد بود؛ درگیری‌ای که طی آن آمریکا چندین حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران انجام داد.
پیش از این درگیری، ایران و آمریکا پنج دور مذاکره غیرمستقیم در عمان برگزار کرده بودند، اما در مورد سطح مجاز غنی‌سازی اورانیوم به توافق نرسیدند.
اسرائیل و آمریکا می‌گویند ایران به آستانه غنی‌سازی در سطحی نزدیک شده بود که می‌تواند به سرعت منجر به تولید سلاح هسته‌ای شود. اما ایران تاکید دارد که برنامه غنی‌سازی‌اش تنها اهداف غیرنظامی را دنبال می‌کند.
عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، روز سه‌شنبه در گفت‌وگو با برنامه «اسپشیال ریپورت» شبکه فاکس نیوز گفت: «بله، آسیب‌ها جدی و شدید بوده‌اند و باعث توقف‌هایی شده‌اند. اما طبیعتاً ما نمی‌توانیم از غنی‌سازی صرف‌نظر کنیم؛ چرا که این، دستاورد دانشمندان خودمان است.»
او افزود: «و اکنون، بیش از آن، موضوع غرور ملی مطرح است.»
رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، در واکنش به این سخنان در شبکه اجتماعی خود (Truth Social) اعلام کرد که اگر لازم باشد، آمریکا بار دیگر دست به حمله خواهد زد.
توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵، میان ایران و اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل (بریتانیا، چین، فرانسه، روسیه و آمریکا) به‌علاوه آلمان، به امضا رسید. این توافق محدودیت‌هایی را بر برنامه هسته‌ای ایران اعمال کرد، در ازای رفع تحریم‌ها.
اما در سال ۲۰۱۸، در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ، ایالات متحده به طور یک‌جانبه از توافق خارج شد و تحریم‌های گسترده‌ای را دوباره اعمال کرد.
اگرچه اروپا وعده حمایت از توافق را داد، اما سازوکار مالی طراحی‌شده برای مقابله با تحریم‌های آمریکا هرگز به‌درستی عملی نشد. این موضوع باعث خروج بسیاری از شرکت‌های غربی از ایران شد و بحران اقتصادی کشور را تشدید کرد.
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، پیش از گفت‌وگوهای روز جمعه در استانبول درباره آینده توافق، اعلام کرد: «ایران کشورهای اروپایی را به‌دلیل اهمال در اجرای تعهداتشان مسئول می‌داند.»
همچنین قرار است ایران روز سه‌شنبه میزبان نشستی سه‌جانبه با نمایندگانی از چین و روسیه درباره مسئله هسته‌ای و تحریم‌های احتمالی باشد.
وزارت خارجه چین اعلام کرد که «پکن به ایفای نقش سازنده در تشویق طرفین برای بازگشت به گفت‌وگوها و دستیابی به راه‌حلی که نگرانی‌های مشروع همه طرف‌ها را در نظر بگیرد، ادامه خواهد داد.»
در هفته‌های اخیر، سه کشور اروپایی ایران را متهم کرده‌اند که تعهدات هسته‌ای خود را نقض کرده و هشدار داده‌اند که ممکن است تحریم‌های بین‌المللی علیه تهران را دوباره اعمال کنند.
آلمان اعلام کرده که مذاکرات استانبول در سطح کارشناسی برگزار خواهد شد و سه کشور اروپایی موسوم به E3 با تمام توان در تلاش برای یافتن راه‌حلی دیپلماتیک، پایدار و قابل راستی‌آزمایی هستند.
سخنگوی وزارت خارجه آلمان، مارتین گیزه، گفت: «اگر تا پایان ماه اوت راه‌حلی به دست نیاید، گزینه فعال‌سازی سازوکار بازگشت خودکار تحریم‌ها (snapback) همچنان روی میز باقی خواهد ماند.»
این بند از توافق ۲۰۱۵ به کشورهای طرف توافق اجازه می‌دهد در صورت عدم پایبندی ایران، تحریم‌های سازمان ملل را بازگردانند. اما این توافق در ماه اکتبر منقضی می‌شود، و زمان برای توافق محدود است.
«هیچ قصدی برای گفت‌وگو با آمریکا نداریم»
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA)، نهاد نظارتی سازمان ملل در امور هسته‌ای، می‌گوید ایران تنها کشور غیرهسته‌ای جهان است که در حال حاضر اورانیوم را تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی می‌کند — سطحی بسیار فراتر از سقف ۳.۶۷ درصدی تعیین‌شده در توافق ۲۰۱۵.
این سطح، فاصله اندکی با غنی‌سازی ۹۰ درصدی لازم برای تولید سلاح هسته‌ای دارد.
اسماعیل بقایی در یک نشست خبری اعلام کرد استفاده از سازوکار snapback «بی‌معنا، غیرقابل توجیه و غیراخلاقی» است و تاکید کرد که ایران تنها در واکنش به عدم پایبندی غرب به تعهداتش، از توافق فاصله گرفته است.
او گفت: «کاهش تعهدات ایران کاملاً در چارچوب مفاد خود توافق صورت گرفته است.»
«در این مرحله، ما هیچ قصدی برای گفت‌وگو با آمریکا نداریم.»
ایران عضو پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) است، در حالی که اسرائیل این پیمان را امضا نکرده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید «هیچ نشانه قابل اعتنایی» از وجود برنامه فعال و هماهنگ تولید سلاح هسته‌ای در ایران در دست ندارد. ایران نیز تاکید دارد که برنامه هسته‌ای‌اش صرفاً برای مقاصد غیرنظامی طراحی شده است.
اسرائیل — تنها کشور خاورمیانه که تصور می‌شود دارای سلاح هسته‌ای باشد — اعلام کرده حمله‌اش به ایران با هدف جلوگیری از دستیابی تهران به چنین تسلیحاتی انجام شده است.
برنامه فارسی رادیو اس‌بی‌اس در روزهای شنبه و سه شنبه ساعت ۳ بعد از ظهر از طریق رادیو، به صورت آنلاین، کانال شماره ۳۰۲ تلویزیون‌های دیجیتال و از طریق اپ رایگان SBS Audio قابل دسترس است. برای شنیدن برنامه های زنده و پادکست های ما اپ SBS Audio را از APP Store یا Google Play دانلود کنید. همچنین می توانید به اس بی اس فارسی از طریق اسپاتیفای، یا اپل پادکستز گوش کنید.
