سیاه سرفه (پرتوسیس) همیشه در استرالیا در گردش بوده است و انتظار می‌رود هر سه تا چهار سال یکبار همه‌گیری‌هایی رخ دهد.
اما تعداد موارد گزارش شده در طول موج فعلی - که از سال ۲۰۲۴ آغاز شد - بیشتر از همه‌گیری‌های معمول است.
واکسن‌های این عفونت تنفسی بسیار مسری برای دهه‌ها در استرالیا در دسترس بوده‌اند. با این حال، کنترل آن همچنان یک عفونت چالش برانگیز بوده است زیرا ایمنی (به دلیل عفونت قبلی یا واکسیناسیون) با گذشت زمان کاهش می‌یابد.
در سال ۲۰۲۵، بیش از ۱۴۰۰۰ مورد تاکنون ثبت شده است. برخی از مناطق، از جمله کوئینزلند و منطقه کیمبرلی در غرب استرالیا، افزایش قابل توجهی در موارد ابتلا را تجربه می‌کنند.
در سال ۲۰۲۴، بیش از ۵۷۰۰۰ مورد سیاه سرفه در استرالیا گزارش شد. این بالاترین میزان سالانه از سال ۱۹۹۱ است. تنها در نیو ساوت ولز ۲۵۹۰۰ مورد ابتلا گزارش شده است.
چه چیزی باعث افزایش فعلی می‌شود؟
عوامل متعددی در افزایش تعداد موارد ابتلا به این بیماری همه‌گیر نقش دارند.
قرنطینه‌های ناشی از کووید-۱۹ در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱، ایمنی طبیعی در برابر بسیاری از بیماری‌ها را کاهش داد، خدمات واکسیناسیون معمول کودکان را مختل کرد و منجر به افزایش بی‌اعتمادی به واکسن‌ها شد. این به معنای افزایش تعداد موارد ابتلا به بسیاری از بیماری‌های عفونی بیش از حد معمول بوده است.
و این تنها استرالیا نیست که شاهد این افزایش است.
در ایالات متحده، موارد ابتلا به سیاه سرفه از سال ۱۹۴۸ در بالاترین حد خود قرار دارد و مرگ و میر در چندین ایالت، از جمله دو نوزاد، گزارش شده است.
در استرالیا، پوشش واکسیناسیون همچنان نسبتاً بالا است، اما در حال کاهش است و پایین‌تر از هدف ملی ۹۵ درصد است.
حتی کاهش‌های کوچک نیز ممکن است تأثیر قابل توجهی بر میزان عفونت داشته باشد.
چه کسی در معرض خطر سیاه سرفه است؟
نوزادان خردسال، به ویژه نوزادان زیر شش هفته، به دلیل اینکه برای واکسیناسیون خیلی کوچک هستند، در برابر سیاه سرفه بسیار آسیب‌پذیر هستند.
نوزادان زیر شش ماه همچنین بیشتر احتمال دارد که برای پشتیبانی تنفسی نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشند یا دچار عوارض شدیدی مانند ذات‌الریه، تشنج یا التهاب مغز شوند. برخی از آنها زنده نمی‌مانند.
با این حال، بیشترین تعداد موارد در کودکان بزرگتر و بزرگسالان رخ می‌دهد. در واقع، در سال ۲۰۲۴، بیش از ۷۰ درصد موارد در کودکان ۱۰ سال به بالا و بزرگسالان رخ داده است.
آیا حتی اگر واکسینه شده باشید، می‌توانید به سیاه سرفه مبتلا شوید؟
واکسن سیاه سرفه به خوبی عمل می‌کند، اما محافظت آن با گذشت زمان از بین می‌رود. نوزادان در شش هفتگی، چهار ماهگی و شش ماهگی واکسینه می‌شوند که محافظت خوبی در برابر بیماری شدید ایجاد می‌کند.
اما بدون دوزهای اضافی (یادآوری‌کننده)، این محافظت کاهش می‌یابد و تا چهار سالگی به کمتر از ۵۰ درصد می‌رسد. به همین دلیل است که دوزهای یادآوری در ۱۸ ماهگی و چهار سالگی برای حفظ محافظت در برابر این بیماری ضروری است.
واکسن سیاه سرفه برای هر بزرگسالی که مایل به کاهش احتمال ابتلا به سیاه سرفه است نیز توصیه می‌شود. به ویژه مراقبان نوزادان خردسال، اگر در ده سال گذشته دوز یادآوری دریافت نکرده‌اند، باید یک دوز یادآوری دریافت کنند.
همچنین هر ده سال یک دوز یادآوری برای کارکنان مراقبت‌های بهداشتی و مربیان دوران کودکی توصیه می‌شود.
یکی از بهترین راه‌هایی که می‌توانیم نوزادان را از بیماری تهدیدکننده زندگی سیاه سرفه محافظت کنیم، واکسیناسیون در دوران بارداری است که آنتی‌بادی‌های محافظ را به نوزاد متولد نشده منتقل می‌کند.
اگر زنی در دوران بارداری واکسن دریافت نکرده باشد، می‌تواند در اسرع وقت پس از زایمان (ترجیحاً قبل از ترخیص از بیمارستان) واکسینه شود. این کار ایمنی محافظتی را به نوزاد منتقل نمی‌کند، اما احتمال ابتلای مادر به سیاه سرفه را کاهش می‌دهد و نوعی محافظت غیرمستقیم برای نوزاد فراهم می‌کند.
سیاه سرفه چقدر مسری است؟
سیاه سرفه بسیار مسری است؛ در واقع، تا ده برابر مسری‌تر از آنفولانزا است.
اگر در برابر سیاه سرفه واکسینه شده باشید، احتمالاً علائم خفیف‌تری خواهید داشت. اما هنوز هم می‌توانید آن را بگیرید و پخش کنید، از جمله به نوزادانی که هنوز واکسینه نشده‌اند.
داده‌ها نشان می‌دهد که خواهر و برادر (و نه والدین) یکی از شایع‌ترین منابع عفونت سیاه سرفه در نوزادان هستند.
این موضوع اهمیت واکسیناسیون به موقع را نه تنها در دوران بارداری، بلکه در خواهر و برادرها و سایر افراد نزدیک نیز برجسته می‌کند.
از کجا بفهمم که سیاه سرفه است و فقط سرماخوردگی نیست؟
علائم اولیه سیاه سرفه می‌تواند دقیقاً مانند سرماخوردگی باشد: آبریزش بینی، تب خفیف و سرفه مداوم.
بعد از حدود یک هفته، سرفه اغلب بدتر می‌شود و به صورت حملات طولانی مدت بروز می‌کند که ممکن است با صدای "هق هق" تیزی همراه باشد که در آن فرد به سختی نفس می‌کشد.
در نوزادان بسیار کوچک، ممکن است اصلاً اینگونه سرفه وجود نداشته باشد. ممکن است تنفس آنها برای مدت کوتاهی متوقف شود (به نام "آپنه") یا کبود شوند.
در نوجوانان و بزرگسالان، تنها علامت ممکن است سرفه سرسخت (به اصطلاح سرفه "۱۰۰ روزه") باشد که از بین نمی‌رود.
اگر سیاه سرفه دارید، ممکن است تا سه هفته پس از شروع علائم، مسری باشید، مگر اینکه با آنتی‌بیوتیک درمان شوید (که می‌تواند این مدت را به پنج روز کاهش دهد).
در این مدت باید در خانه بمانید و از محل کار، مدرسه یا مهدکودک دور بمانید تا به محافظت از دیگران کمک کنید.
برای کاهش خطر ابتلا چه باید بکنم؟
با بررسی سابقه واکسیناسیون خود شروع کنید. این کار را می‌توان از طریق وب‌سایت myGov، برنامه Express Plus Medicare یا با درخواست از پزشک عمومی خود انجام داد.
اگر باردار هستید، در سه ماهه دوم بارداری خود یک واکسن تقویت‌کننده سیاه سرفه دریافت کنید. اگر قصد مراقبت از نوزادان یا ملاقات با یک نوزاد را دارید، واکسن تقویتی نیز مهم است.
اگر سرفه‌ای دارید که بیش از یک هفته طول می‌کشد یا حملاتی دارد، از پزشک عمومی خود در مورد آزمایش سوال کنید.
یک واکسن تقویتی سریع می‌تواند به جلوگیری از شیوع بعدی بیماری در شما یا عزیزانتان کمک کند.
درباره نویسندگان:
نیال جانستون، استادیار در دانشکده پزشکی، دانشگاه UNSW سیدنی است.
هلن کوین، پژوهشگر ارشد در مرکز ملی تحقیقات و نظارت بر ایمن‌سازی و مدرس ارشد در دانشکده بالینی بیمارستان کودکان وست‌مید، دانشگاه سیدنی است.
فیبی ویلیامز، متخصص اطفال و پزشک بیماری‌های عفونی و مدرس ارشد و عضو NHMRC، دانشکده پزشکی، دانشگاه سیدنی است.
برنامه فارسی رادیو اس‌بی‌اس در روزهای شنبه و سه شنبه ساعت ۳ بعد از ظهر از طریق رادیو، به صورت آنلاین، کانال شماره ۳۰۲ تلویزیون‌های دیجیتال و از طریق اپ رایگان SBS Audio قابل دسترس است. برای شنیدن برنامه های زنده و پادکست های ما اپ SBS Audio را از APP Store یا Google Play دانلود کنید. همچنین می توانید به اس بی اس فارسی از طریق اسپاتیفای، یا اپل پادکستز گوش کنید.
