Key Points
- ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਧੀਕਾਰ ਆਦਿਵਾਸੀ ਅਤੇ ਟੋਰੇਸ ਸਟ੍ਰੇਟ ਆਈਲੈਂਡਰ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਲਾਭ ਲਈ ਕ੍ਰਾਊਨ ਲੈਂਡ ਦੇ ਕੁਝ ਖੇਤਰ ਵਾਪਸ ਕਰਦੇ ਹਨ।
- ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਧਿਕਾਰ, ਮੂਲ ਸਿਰਲੇਖ, ਅਤੇ ਸੰਧੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਹਨ, ਪਰ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਪਹਿਲੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣਾ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਨਿਰਣੇ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨਾ ਹੈ।
- ਇਹ ਅੰਦੋਲਨ 1966 ਦੇ ਵੇਵ ਹਿੱਲ ਵਾਕ-ਆਫ ਵਰਗੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ, ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਆਦਿਵਾਸੀ ਭੂਮੀ ਅਧਿਕਾਰ (ਉੱਤਰੀ ਪ੍ਰਦੇਸ਼) ਐਕਟ 1976 ਵਰਗੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਅੱਜ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ।
ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਆਦਿਵਾਸੀ ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕੀ ਹਨ?
ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ, ਆਦਿਵਾਸੀ ਅਤੇ ਟੋਰੇਸ ਸਟ੍ਰੇਟ ਆਈਲੈਂਡਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਨੂੰਨ ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਵਾਇਤੀ ਜ਼ਮੀਨਾਂ 'ਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੇਣ ਲਈ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਬਸਤੀਵਾਦ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਆਦਿਵਾਸੀ ਅਤੇ ਟੋਰੇਸ ਸਟ੍ਰੇਟ ਆਈਲੈਂਡਰ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕੀਤੀ।
ਪਰ ਬਸਤੀਵਾਦ ਨੇ ਉਸ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਖੋਹ ਲਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਟੈਰਾ ਨੂਲੀਅਸ ਦੇ ਝੂਠੇ ਵਿਚਾਰ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਸੀ - ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਜ਼ਮੀਨ ਕਿਸੇ ਦੀ ਨਹੀਂ।"
Prime Minister Gough Whitlam symbolically returning land to the Gurindji people on 16 August 1975, an act famously represented by Whitlam pouring sand into Vincent Lingiari's hand. Source: AAP
ਆਦਿਵਾਸੀ ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਿਵੇਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ?
ਨਾਰਦਰਨ ਟੈਰੇਟੋਰੀ ਵਿੱਚ ਗੁਰਿੰਦਜੀ ਸਟਾਕਮੈਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਹੜਤਾਲ ਨਾਲ ਆਧੁਨਿਕ ਭੂਮੀ ਅਧਿਕਾਰ ਅੰਦੋਲਨ 1966 ਵਿੱਚ ਵੇਵ ਹਿੱਲ ਵਾਕ-ਆਫ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਖਰਾਬ ਸਥਿਤੀਆਂ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਦੀ ਮੰਗ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ।
1967 ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਨਮਤ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਆਦਿਵਾਸੀ ਅਤੇ ਟੋਰੇਸ ਸਟ੍ਰੇਟ ਆਈਲੈਂਡਰ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਿੱਤੀ। ਇਸਨੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਭੂਮੀ ਅਧਿਕਾਰ (ਨਾਰਦਰਨ ਟੈਰੇਟੋਰੀ) ਐਕਟ 1976 ਲਈ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕੀਤਾ - ਰਵਾਇਤੀ ਜ਼ਮੀਨੀ ਦਾਅਵਿਆਂ ਨੂੰ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਕਾਨੂੰਨ।
ਕੁਝ ਰਾਜਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਭੂਮੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਨੂੰਨ ਹਨ, ਪਰ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਤੱਕ ਇੱਕ ਵੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭੂਮੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਨੂੰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਆਦਿਵਾਸੀ ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ?
ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਹੱਕ ਸਿਰਫ਼ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਲਕੀ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ - ਜਿਸਨੂੰ ਕਰਾਊਨ ਲੈਂਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ - ਨਿੱਜੀ ਜਾਇਦਾਦ 'ਤੇ ਨਹੀਂ। ਵਾਪਸ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਵੇਚਿਆ ਜਾਂ ਗਿਰਵੀ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਇਸਨੂੰ ਟਰੱਸਟ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਫਸਟ ਨੇਸ਼ਨਜ਼ ਭਾਈਚਾਰੇ ਇਸਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰ ਸਕਣ ਅਤੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਫੈਸਲੇ ਲੈ ਸਕਣ।
ਭੂਮੀ ਕੌਂਸਲਾਂ ਆਦਿਵਾਸੀ ਅਤੇ ਟੋਰੇਸ ਸਟ੍ਰੇਟ ਆਈਲੈਂਡਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਾਪਸ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਇਹ ਕੌਂਸਲਾਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ, ਸਮਾਜਿਕ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
READ MORE
Explainer: The '67 Referendum
ਆਦਿਵਾਸੀ ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ, ਮੂਲ ਸਿਰਲੇਖ ਅਤੇ ਸੰਧੀ ਵਿੱਚ ਕੀ ਅੰਤਰ ਹੈ?
ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਕਸਰ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਇਕੱਠੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ:
- ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਧਿਕਾਰ: ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ਕਾਨੂੰਨ ਜੋ ਕ੍ਰਾਊਨ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਕੁਝ ਖੇਤਰ ਆਦਿਵਾਸੀ ਅਤੇ ਟੋਰੇਸ ਸਟ੍ਰੇਟ ਆਈਲੈਂਡਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਕੌਂਸਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਮੂਲ ਸਿਰਲੇਖ: ਕਾਨੂੰਨੀ ਮਾਨਤਾ ਕਿ ਕੁਝ ਪਹਿਲੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਅਜੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਰਵਾਇਤੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਅਤੇ ਰਿਵਾਜਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀਆਂ 'ਤੇ ਅਧਿਕਾਰ ਹਨ।
- ਸੰਧੀ: ਸਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਪਹਿਲੇ ਰਾਸ਼ਟਰਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਰਸਮੀ ਸਮਝੌਤਾ। ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਧੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਕੋਲ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕੋਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਧੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਪਹਿਲੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਨਿਆਂ, ਮਾਨਤਾ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਨਿਰਣੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਹੈ।
The Wave Hill walk-off, led by Vincent Lingiari, was a pivotal moment in Australian Aboriginal land rights history. In 1966, Gurindji stockmen, domestic workers, and their families walked off Wave Hill Station in protest against poor working conditions and a lack of land rights. Credit: National Museum Australia
ਅੱਜ ਆਦਿਵਾਸੀ ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਿਉਂ ਮਾਇਨੇ ਰੱਖਦੇ ਹਨ?
ਜ਼ਮੀਨ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਨਾਲ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਜੁੜਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਰਿਹਾਇਸ਼, ਸਿਹਤ, ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਵੀ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਡਾ. ਵਰਜੀਨੀਆ ਮਾਰਸ਼ਲ, ਇੱਕ ਵਿਰਾਡਜੂਰੀ ਨਯੇਂਬਾ ਔਰਤ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਅਧਿਕਾਰ ਮਾਹਰ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ:
"ਪਾਣੀ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਰੁੱਖ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਪੱਛਮੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ... ਸਾਡਾ ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਸਾਡੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸਾਡੀ ਸਮਝ ਦਾ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।"
ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਘਰ ਨੂੰ ਖੋਹਣ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਹ ਕਰਾਊਨ ਲੈਂਡ ਦੇ ਖਾਸ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰਨ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਇਤਿਹਾਸਕ ਜਾਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਬੰਧ ਹੈ।
ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਉਦਾਹਰਣ: ਡਾਰਕਿਨਜੰਗ ਲੈਂਡ ਕੌਂਸਲ
ਨਿਊ ਸਾਊਥ ਵੇਲਜ਼ ਦੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਭੂਮੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਬਣਾਈ ਗਈ ਡਾਰਕਿਨਜੰਗ ਸਥਾਨਕ ਆਦਿਵਾਸੀ ਭੂਮੀ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ, ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲਤਾ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਅੰਕਲ ਬੈਰੀ ਡੰਕਨ, ਇੱਕ ਗੋਮੇਰੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਪਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ 1983 ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਕਿਵੇਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ ਸੀ:
“It brought this community together. It was a way of getting land invested back into Aboriginal ownership.”
ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਡਾਰਕਿਨਜੰਗ ਨੇ ਆਰਥਿਕ ਮੌਕੇ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਕ ਫੈਸਲੇ ਲੈਣ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਅੰਕਲ ਬੈਰੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ: "ਹੁਣ ਲੋਕ ਜਾਣਦੇ ਹਨ... ਅਸੀਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਮਝਦਾਰ ਅਤੇ ਸਿਆਣੇ ਸੀ।"
Vincent Lingiari beside a plaque marking the handing over of the lease in Wattie Creek, 1975. Credit: National Museum Australia
ਆਦਿਵਾਸੀ ਜ਼ਮੀਨ ਲਈ ਅੱਗੇ ਕੀ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਹਨ?
ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਅਤੇ ਹੌਲੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਵਾਪਸੀ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਸੀਮਤ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨ ਉਪਲਬਧ ਹੈ, ਅਤੇ ਕੁਝ ਦਾਅਵਿਆਂ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਜਾਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹਨਾਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਧਿਕਾਰ ਸੁਲ੍ਹਾ, ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਪਹਿਲੇ ਰਾਸ਼ਟਰਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਵੱਲ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੇ ਰਸਤੇ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਸਾਰੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਆਦਿਵਾਸੀ ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਿਉਂ ਮਾਇਨੇ ਰੱਖਦੇ ਹਨ?
ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਆਏ ਲੋਕਾਂ ਲਈ, ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਸਿੱਖਣਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਡੂੰਘੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਦਾ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਮੀਨ ਗੁਆਉਣ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਹੈ - ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚਕਾਰ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਜੀਵਤ ਸਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨ ਅਤੇ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਹੈ।
ਇਹ ਸਬੰਧ 60,000 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ - ਅਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹਨ।
ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਨਵੀਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਸੈਟਲ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਕੀਮਤੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸੁਝਾਵਾਂ ਲਈ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਐਕਸਪਲੇਂਡ ਪੋਡਕਾਸਟ ਨੂੰ ਸਬਸਕ੍ਰਾਈਬ ਕਰੋ ਜਾਂ ਫਾਲੋ ਕਰੋ।
ਕੀ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਈ ਸਵਾਲ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ੇ ਸਬੰਧਿਤ ਆਈਡੀਆ ਹਨ? ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਸਾਨੂੰ australiaexplained@sbs.com.au 'ਤੇ ਈਮੇਲ ਭੇਜੋ।
