COVID-19: Nisi gasegase e ono matuia ai ou a'afiaga.

O nisi nei o gasegase e mafai ona matuia ai ou a'afiaga mai le COVID-19, e aofia ai le malosi o lou tino e tete'e ai i faama'i, ma vaivai o musele o ou totoga.

Asthma medication

Asthma medication Source: Getty ImagesRgStudio

E iai nisi o le a matuia atu auga pe a a'afia i le VOCIV-19 ona o ni gasegase o loo feagai ma i latou i le taimi nei, e aofia ai i latou e maua i faama'i o le fatu, suka, toto maualuga ma le sela. O le vairusi e osofa'ia musele o le mama ma faateteleina ai le papala ona o le faataute'e mai o lou tino i le vairusi.

I la lalolagi, o le 70 pasene o tagata e a'afia i le COVID-19 ma mana'omia ona togafitia i falema'i, o tagata e tau'aveina nisi o gasegase i le taimi na pesia ai.

O lenei pepa o le a faamatala atu ai itu e a'afia ai tagata o loo tau'aveina nisi gasegase i le taimi e pesia ai i le COVID-19 ona o a'afiaga i musele o totoga ma isi faafitauli o le tino.

O le vaega aupito matuia o tagata e pesia i le COVID-19 ae o loo a'afia i le: faama'i tuga o le mama, sela, ma'i fatu, suka, ma'i o le ate ma fatu ga'o, ma togafitiga e vaivai ai le faataute'e a lou tini i faaa'i, e pei o togafitiga m availa'au mo le Kanesa, poo se ta'otoga e suia ai se totoga.

Sela.

O le sela o se faama'i e a'afia ai le papala o ala'ea aga'i i lou mama, ma e aofia ai auga o le tale, to'a le manava, mamau lou fatafata ma faigata ona manava. O loo masalomia le a'afia ai o le to'a 11% o tagata i Ausetalia, ae maise i tagata muamua. O se tula'i mai o le Sela e mafua i soo se mea e ono faalavelave i ala'ea. O tagata e a'aia i le Sela e tatau ona faaeteete pe a pesia, ona e osofa'ia e le COVID-19 ala'ea.

Mo nisi faamatalaga (i le Igilisi) here

Isi faama'i o le mama. 

O isi ituaiga faama'i o le mama e ta'atele i Ausetalia, e 'ese mai le Sela, e aofia ai: asbestosis, bronchiectasis, cystic fibrosis, emphysema, Kanesa o le mama, pleural effusion, pleurisy, respiratory silicosis ma le TB fatafata vaivai. Mo nisi faamatalaga i faama'i o le mama (i le Igilisi) here

Faama'i fatu

Ua iloa i suesuega faavaomalo, e sili le tele o le avanoa e maliu ai se tagata mai le COVID0-19 pe a a'afia lea tagata i se faama'i fatu, nai lo isi tagata, e le faapea e sili atu se avanoa e pesia ai, ae sili atu ona lamatia o latou ola ona o le faama'i fatu o loo latou tau'aveina. E osofa'ia e le COVID-19 musele o le fatu, ma e ono tula'i mai ai se manu'aga poo se ma'i fatu e oso faafuase'i.

E taua tele ona tausi lelei lou soifua maloloina: faamalosi tino, taumafa tala feagai, inu faifapea le suavai mama ma lava lau moe. E fautuaina e le World Health Orgnisation le 150 minute o faamalosi tino feoloolo poo le 75 minute o faamalosi tino mamafa i le vaiaso.

Mo nisi faamatalaga i faama'i fatu (i le Igilisi)  here

Suka

O tagata e a'afia i le Suka e feagai ma isi faafitauli. E fautuaina e le Diabetes Australia le faia o tui puipuia mai le flu, ma le faatulagaina o se fuafuaga e fua ai le maualuga o le Suka. O tagata e a'afia i le Suka, e tele atu le avanoa e matua tigaina ai i le flu nai lo isi tagata e le maua i le Suka, ma e ono a'afia fo'i i faafitauli ogaoga i le manava. E ono a'afia le mama i nisi faama'i e tula'i mai ona o se siama e papala ai le mama. O le toatele foi o tagata e a'afia i le Suka Ituaiga 2 e maua i le tino puta ma o se tasi lea o tulaga e mafai ona alia'e ai auga tuga ma ogaoga.

Mo nisi faamatalaga i le Suka ma le COVID-19 (i le Igilisi) here

O tagata uma e a'afia i faama'i o le ate le Hepetitis B ma le C, poo seisi lava faama'i o le ate, e tatau ona tausisi i puipuiga e pei ona fautuaina mo isi tagata i le atunu'u. Usita'i i faatonuga ma lapata'iga ma e puipuia ai mai le pepesi o le COVID-19. O tagata e a'afia i faama'i o le ate, e tatau ona aia tui puipuia mai le flu ma le pneumococcal.

  • Nisi faamatalaga i le hepatitis ma le COVID-19 (i le Igilisi) here
  • Nisi faamatalaga i le COVID-19 ma le hepatitis B matuia here
  • Nisi faamatalaga i le COVID-19 ma le hepatitis C matuia here
Faama'i o fatu ga'o

E tatau ona maitau mai e tagata o loo a'afia i faama'i matuia o fatu ga'o, e pei lava o le flu, e sili atu ona lamatia i latou mai le coronavirus nai lo isi tagata. e mafai e le COVID-19 ona osofa'ia fatu ga'o o se tagata pe a ma'i. le lava le suavai mama e inuina, poo seisi faama'i i luga atu.

Nisi faamatalaga i le COVID-19 ma faama'i o fatu ga'o here

Kidney Health Australia fuafuaga faata'atia here

Togafitiga o le Kanesa

E faavaivai e le Kanesa le malosi o le tini e faatute'e ai i faama'i, ma e ao ai i tagata uma o loo togafitia i Kanesa ona usita'ia faatonuga mai lana foma'i ma puipuiga e mana'omia ina ia taofia ai le pesia i le taimi o faia togafitiga, pe i le taimi a mae'a ai. E taua tele ona nonofo i totonu o aiga ma taofia le feoa'i, se'i vagana o se mafua'aga tatau. O le tulaga lamatia fo'i lenei e aofia ai ma tagata faato'a uma ni ta'otoga e suia ai totoga.

Nisi faamatalaga i le Kanesa (i le Igilisi) here

__________________________________________________________________________________________________________________________________

O tagata i Ausetalia e tatau ona 1.5 mita le va mamao mai isi tagata. Siaki faatonuga lata mai i le aofa'i e mafai ona faapotopoto.

Ua mafai nei ona faia suesuega mo le coronavirus i le atunuu atoa i Ausetalia. A e faalogoina auga o le flu, faatulaga sau siaki ma lau foma'i, pe vala'au i le Coronavirus Health Information Hotline i le 1800 020 080.

Ua iai foi le coronavirus tracing app COVIDSafe a le malo tele e mafai ona e toina i lau telefoni fe'avea'i mai se app store.

E ta'utino atu e le SBS le faia o lona tiute tau'ave o le logologoina o tagata i le atunuu i faamatalaga lata mai i le COVID-19. E maua talafou ma isi ripoti i gagana e 63 i le www.sbs.com.au/coronavirus 


Share

Published

By SBS Radio
Presented by Ioane Tiperio Lafoa'i
Source: SBS

Share this with family and friends


Follow SBS Samoan

Download our apps
SBS Audio
SBS On Demand

Listen to our podcasts
Independent news and stories connecting you to life in Australia and Samoan-speaking Australians.
A podcast series exploring the world of rugby league from a Samoan perspective.
Get the latest with our exclusive in-language podcasts on your favourite podcast apps.

Watch on SBS
SBS World News

SBS World News

Take a global view with Australia's most comprehensive world news service
COVID-19: Nisi gasegase e ono matuia ai ou a'afiaga. | SBS Samoan