รัฐบาลพรรคแรงงานของนายกรัฐมนตรีแอนโทนี อัลบานีซีเห็นชอบคำร้องขอเพิ่มสวัสดิการมาตรฐานขั้นต่ำสำหรับพนักงานขับส่งอาหาร (gig workers) ในออสเตรเลีย
‘กิ๊ก เวิร์กเกอร์’ หรือที่เรียกว่า ‘ไรเดอร์ (rider)’ คือผู้หารายได้จากงานระยะสั้นที่ยืดหยุ่น ซึ่งไม่ได้มีลักษณะงานแบบพนักงานเต็มเวลาที่มีชั่วโมงทำงานแน่นอน
ข้อตกลงนี้เป็นการเจรจาระหว่างสหภาพแรงงานขนส่ง (Transport Workers Union หรือ TWU) กับบริษัทให้บริการขนส่งผู้โดยสารและส่งอาหารอูเบอร์ (Uber) และดอร์แดช (DoorDash) ซึ่งยื่นต่อคณะกรรมาธิการแฟร์ เวิร์ก (Fair Work Commission) และกำลังอยู่ระหว่างการพิจารณา
หลังจากการต่อสู้ยาวนานหลายปีโดยกิ๊ก เวิร์กเกอร์และสหภาพแรงงานขนส่ง ข้อตกลงจะกำหนดเงื่อนไขการทำงานและมาตรฐานค่าตอบแทนขั้นต่ำสำหรับไรเดอร์
มาตรการดังกล่าวรวมถึง การเพิ่มค่าจ้าง 25% จากอัตราขั้นต่ำ การจัดให้มีประกันคุ้มครองกรณีบาดเจ็บ และการเข้าถึงข้อมูลการจ้างงาน
นอกจากนี้ยังจะรับรองสิทธิในการคุ้มครองจากการเลิกจ้างโดยไม่เป็นธรรมจากระบบอัลกอริธึม หรือการที่ระบบคอมพิวเตอร์ประเมินประสิทธิภาพของพนักงานและยกเลิกการเข้าถึงแพลตฟอร์มโดยอัตโนมัติ
อแมนดา ริชเวิร์ธ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการจ้างงานและความสัมพันธ์ในสถานที่ทำงานกล่าวว่า การปฏิรูปนี้นับเป็นครั้งแรกของโลก
“การเพิ่มมาตรฐานขั้นต่ำ รวมถึงอัตราค่าจ้างขั้นต่ำ เพื่อให้แน่ใจว่าเราจะไม่มีสภาพที่คล้ายการเอารัดเอาเปรียบในประเทศนี้ ก่อนหน้านี้มีแรงงานจำนวนหนึ่งที่ตกหล่นจากระบบ และเราได้ดำเนินการแก้ไขกฎหมายเหล่านั้น ข้อตกลงที่เจรจาระหว่างสหภาพแรงงานขนส่งกับแพลตฟอร์มถือเป็นข้อตกลงที่ทรงพลัง”
เรื่องที่เกี่ยวข้อง
รัฐบาลออสฯ เตรียมออกกฎหมายคุ้มครองแรงงานกิ๊ก อีโคโนมี
ข้อตกลงดังกล่าวยังกำหนดให้แพลตฟอร์มต้องรับผิดชอบค่าใช้จ่ายในกระบวนการระงับข้อพิพาทและค่าประกันอุบัติเหตุด้วย
ไมเคิล เคน เลขาธิการแห่งชาติของสหภาพแรงงานขนส่งกล่าวว่า จะมีกระบวนการปรึกษาหารืออย่างเป็นทางการภายใต้ระบบใหม่
“อูเบอร์ อีตส์และดอร์แดชร่วมมือกับสหภาพแรงงานอย่างดีจนมาถึงจุดนี้ ซึ่งสะท้อนถึงระบบที่รัฐบาลนายอัลบานีซีได้วางไว้ เป็นระบบที่กำหนดให้คำร้องต้องเข้าสู่คณะที่ปรึกษาด้านการขนส่งก่อน ระบบใหม่นับเป็นกลไกปรึกษาหารืออย่างเป็นทางการ และบังคับให้ฝ่ายต่าง ๆ ต้องตกลงถึงหนทางที่ดีที่สุดในการกำหนดมาตรฐาน หากยังไม่สามารถหาข้อสรุปได้ คณะกรรมาธิการแฟร์ เวิร์กพร้อมดำเนินการต่อทันที”
อุทัศเป็นไรเดอร์ส่งอาหารในแคนเบอร์รา เขาเป็นสมาชิกสหภาพแรงงานขนส่ง และกระตือรือร้นต่อการปฏิรูปครั้งนี้ เขากล่าวว่าบางครั้งไรเดอร์ขับขี่อยู่บนถนน แต่ไม่มีงาน ทำให้แทบไม่ได้เงินเลย
การเปลี่ยนแปลงนี้จะเปลี่ยนจากระบบค่าคอมมิชชันเป็นระบบรับประกันค่าจ้างขั้นต่ำแทน
“คนขับที่ร่วมต่อสู้เรื่องนี้กับผม รวมถึงสมาชิกสมาชิกสหภาพแรงงานขนส่ง ที่บ้าพอที่จะลุกขึ้นสู้ และพวกเขาพยายามผลักดันให้มีกฎหมาย เราผลักดัน เจรจากับบริษัทอย่างหนัก และตอนนี้เราใกล้ที่จะได้รับมาตรฐานขั้นต่ำมาก และเมื่อผมพูดเรื่องนี้ ผมภูมิใจ และไม่ภูมิใจด้วย เพราะเราไม่ได้พูดถึงค่าจ้างที่เหมาะสม เราพูดถึง ‘ค่าจ้างขั้นต่ำ’ ที่เราสู้มา 7 ปี มาตรฐานขั้นต่ำ ชัยชนะครั้งนี้คือสำหรับแรงงานไรเดอร์ทุกคน ที่ตอนนี้สามารถลาป่วยได้ สามารถทำงาน 40 หรือ 50 ชั่วโมงและอยู่บ้าน ใช้เวลาอยกับครอบครัวได้”
การต่อสู้เพื่อให้ได้รับค่าจ้างขั้นต่ำดำเนินมากว่า 7 ปี Source: Getty / Sean Gallup
เรากำลังมีสิทธิ์ในการขอคำปรึกษา สิ่งที่เราเคยอยากได้มาตลอด อยากได้ใครสักคนให้พูดคุยด้วย เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงจากอัลกอริธึม หรือเมื่อแพลตฟอร์มมีการปรับระบบ และตอนนี้เราได้โอกาสนั้นแล้ว มันทรงพลังแค่ไหนสำหรับแรงงาน? เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้น ไม่ใช่เพียงเพราะเรื่องเงิน ตอนนี้พวกเขาต้องมาหารือกับแรงงาน ในที่สุดแรงงานจะมีเสียง นั่นคือสิ่งที่ทรงพลังที่สุด มากกว่าค่าจ้าง มากกว่าประกันนาบิน ไรเดอร์ส่งอาหารในแคนเบอร์รากล่าว
เมื่อรัฐมนตรีริชเวิร์ธถูกถามถึงช่องโหว่ในกฎหมายเกี่ยวกับการระงับการเข้าถึงแพลตฟอร์ม (deactivation) ที่นำไปสู่การคืนสิทธิ์ให้แก่ไรเดอร์ซึ่งถูกระงับเนื่องจากกระทำความผิดร้ายแรง
เธอกล่าวว่า กฎหมายดังกล่าวมีเจตนาเพื่อป้องกันแรงงานจากการถูกเลิกจ้างโดยอัลกอริธึมเท่านั้
“ในทำนองเดียวกัน กฎว่าด้วยการยกเลิกสิทธิ์ก็เกี่ยวกับการรับรอง จากสิ่งที่เราได้ยินว่า มีคนขับจำนวนมากถูกยกเลิกสิทธิ์จากระบบอัลกอริธึม”
คนขับรถส่งอาหารจากดอร์แดชถือกระเป๋าเก็บความร้อนใส่อาหาร Source: AAP, Supplied / SUPPLIED/PR IMAGE
และที่ผ่านมา แรงงานกิ๊กได้รับค่าจ้างตามระบบคอมมิชชัน
แล้วใครจะเป็นผู้จ่ายค่าจ้างขั้นต่ำที่จะมีการกำหนดใหม่?
ต้นทุนที่เพิ่มขึ้นเพื่อจ่ายให้แรงงานกิ๊กจะถูกส่งต่อไปยังผู้บริโภค? หรือบริษัทแพลตฟอร์มจะเป็นผู้รับภาระ?
ดร. อเล็กซ์ ฟีน อาจารย์สอนด้านการทำงานและการจัดการองค์กร จากมหาวิทยาลัยซิดนีย์กล่าวว่า คำตอบอยู่ที่เส้นตรงกลาง
มีความเป็นไปได้ว่าผู้บริโภคอาจต้องจ่ายค่าจัดส่งสูงขึ้นเล็กน้อย ส่วนหนึ่งอาจมาจากร้านอาหารที่ใช้บริการเหล่านี้ และเราอาจเห็นว่าบรรดาแพลตฟอร์มต้องลดส่วนแบ่งของตนลงบ้างดร.ฟีนกล่าว
ไมเคิล เคนจากสหภาพแรงงานขนส่งหวังว่า แพลตฟอร์มยักษ์ใหญ่จะรับภาระต้นทุนส่วนใหญ่
อย่างไรก็ตาม เขาเชื่อว่าผู้บริโภคยอมรับได้ หากต้องจ่ายเพิ่มเล็กน้อย เพื่อแลกกับเงื่อนไขการทำงานที่เป็นธรรม
“ถ้าคุณถามคนออสเตรเลียโดยส่วนมาก ว่าคุณจะโอเคไหมถ้าจ่ายเพิ่มอีกไม่กี่เซนต์สำหรับการจัดส่ง โดยรู้ว่าไรเดอร์ที่มาส่งของหน้าประตูได้รับค่าจ้างที่เหมาะสม มีการดูแลอย่างถูกต้องหากได้รับบาดเจ็บ และมีเงื่อนไขการทำงานที่ทำให้สามารถดูแลตัวเองและครอบครัวได้ ผมคิดว่าคนออสเตรเลียส่วนใหญ่จะตอบว่า ‘ยอมรับได้’”
อย่างไรก็ตาม คำร้องนี้อยู่ระหว่างรอการตัดสินใจของคณะกรรมาธิการแฟร์ เวิร์ก ซึ่งมีอำนาจในการอนุมัติหรือปฏิเสธข้อตกลง
