ประเด็นสำคัญ
- ไคล์ แวนเดอร์-ไคป์ นักกีฬาจากชนเผ่าวอริมีและยูอิน เป็นตัวแทนออสเตรเลียลงแข่งกรีฑา 110 เมตรที่รัฐแอตแลนลนตา ปีค.ศ.1996 และที่โอลิมปิก ณ นครซิดนีย์ ปีค.ศ. 2000
- ลิเดีย วิลเลียมส์ นักฟุตบอลหญิงจากชนเผ่านูนการ์ หนึ่งในผู้เล่นฟุตบอลทีมชาติหญิง “มาทิลดา” ลงแข่งในนามออสเตรเลียตั้งแต่ปีค.ศ. 2005 จนถึง 2024
นักกีฬาชนพื้นเมืองของออสเตรเลียได้ก้าวขึ้นมาเป็นนักฬามืออาชีพมากมายตลอดหลายสิบปีที่ผ่านมา อย่างเช่น อดีตนักกรีฑาแชมป์โอลิมปิก ไคล์ แวนเดอร์-ไคป์ นักกีฬาฟุตบอลหญิง ลิเดีย วิลเลียมส์ และนักวิ่งระดับตำนานอย่าง แคธี ฟรีแมน
นักกีฬาเหล่านี้ไม่เพียงแต่เป็นตัวแทนออสเตรเลียบนเวทีโลก แต่ยังพกวัฒนธรรมของพวกเขาติดตัวไปอย่างภาคภูมิใจด้วย
เส้นทางอาชีพของบุคคลเหล่านี้ชวนให้นึกถึงว่ากีฬามีบทบาทต่อปัจเจกและต่อสังคม เป็นพื้นที่ให้แสดงตัวตน อัตลักษณ์ และเชื่อมความสัมพันธ์
นักกีฬาออสเตรเลียเชื้อสายชนพื้นเมืองสร้างแรงบันดาลใจให้คนรุ่นใหม่อย่างไรบ้าง
กว่าจะได้เป็นนักกีฬาอาชีพที่เป็นตัวแทนของประเทศ นักกีฬาจะต้องฝึกฝนและอุทิศตนนานหลายปีจึงจะไปถึงเป้าหมายได้
และสำหรับนักกีฬามืออาชีพเชื้อสายชาวพื้นเมืองเดิม อย่างเช่น นักกีฬาฟุตบอลหญิง ลิเดีย วิลเลียมส์ และอดีตนักกรีฑาแชมป์โอลิมปิก ไคล์ แวนเดอร์-ไคป์ การได้เห็นรุ่นพี่นักกีฬาก่อนหน้านั้น ผลักให้พวกเขาทะเยอทะยานแข่งขันในสนามระดับนานาชาติ
ลิเดีย วิลเลียมส์ เธอเป็นคนพื้นเมืองชาวนูนการ์และเกิดที่รัฐเวสเทิร์นออสเตรเลีย และยังเป็นผู้รักษาประตูที่ครองตำแหน่งทีมชาติฟุตบอลหญิง หรือทีมมาทิลดาของออสเตรเลีย มาอย่างยาวนานที่สุด
“ฉันรักกีฬาและฟุตบอลมาตั้งแต่ไหนแต่ไร รักที่ได้ลงเล่นและเป็นตัวแทนประเทศ ประสบการณ์ที่ฉันได้รับนั้นสุดยอดมาก ทั้งได้เป็นตัวแทนของชนพื้นเมืองและวัฒนธรรมของฉัน และยังได้พิสูจน์ว่าทุกคนก็ทำความฝันให้เป็นจริงได้ ไม่ว่าคุณจะมาจากไหนก็ตาม” ลิเดียเปิดใจ
ลิเดียเริ่มแข่งกีฬาจริงจังตั้งแต่เด็ก สมัยที่เธอยังอยู่ที่เมืองแคลกูลี ในรัฐเวสเทิร์นออสเตรเลีย
"หลังจากได้เห็นแคธี ฟรีแมนลงแข่งโอลิมปิกปี 2000 เธอเป็นผู้หญิงชนพื้นเมืองที่น่าทึ่งมาก ทุกคนในประเทศเห็นเธอคว้าเหรียญทองให้ออสเตรเลีย ภาพนั้นมันทรงพลังมาก เธอเป็นผู้หญิงที่ฉันยึดเป็นแบบอย่างจริงๆ แต่นอกจากนั้นฉันก็ชอบแข่งกีฬาเพราะฉันเห็นพัฒนาการของตัวเอง ฉันได้ตั้งเป้าท้าทายตัวเองแล้วก็ไม่เคยยอมแพ้ ฉันมีกำลังใจจะเล่นกีฬาต่อไปก็เพราะแบบนี้”
เส้นทางอาชีพของลิเดียพาเธอไปแข่งกีฬารอบโลก เธอได้เป็นตัวแทนออสเตรเลียในการแข่งโอลิมปิกถึงสองครั้ง ลงแข่งชิงรางวัลระดับโลกห้าครั้งและระดับเอเชียอีกหกครั้ง ผลงานของเธอทำลายอคติในทุกๆ ก้าวที่เธอย่างไป
“เพื่อนในทีมของฉันก็มาจากภูมิหลังที่หลากหลายมาก และสิ่งหนึ่งที่พวกเราเห็นตรงกันก็คือ เราอยากพัฒนากีฬาชนิดนี้ให้ได้ดีกว่าตอนที่พวกเราเริ่มลงเล่น" ลิเดียกล่าว
ลิเดีย วิลเลียมส์ ผู้รักษาประตูทีมชาติหญิงขณะสวมเสื้อคลุมหนังสัตว์ที่ได้รับมอบจากอดีตนักกีฬาระดับตำนาน อีวอน กูลากอง คอลี ก่อนการแข่งขันกระชับมิตรระหว่างออสเตรเลียและจีน เมื่อวันที่ 3 มิถุนายน 2024 ณ นครซิดนีย์ ออสเตรเลีย Credit: Matt King/Getty Images
นักกีฬาชนพื้นเมืองเจออุปสรรคอะไรบ้าง
แน่นอนว่าเส้นทางนักกีฬาอาชีพไม่ได้โรยด้วยกลีบกุหลาบ ประเด็นด้านอัตลักษณ์ตัวตน การแสดงออก และความเท่าเทียมนั้นมีผลต่ออาชีพนักกีฬาของชนพื้นเมือง ลิเดียเล่าว่าเธอเองต้องเรียกร้องให้ได้รับค่าจ้างที่เท่าเทียมกับผู้ชายและเรียกร้องให้วงการฟุตบอลยอมรับผู้เล่นหญิง
"ตลอดชีวิตการทำงานของฉัน พวกเราได้เรียกร้องค่าจ้างให้เท่าเทียมกับผู้ชาย เราได้เห็นธงของชนพื้นเมืองเดิมในงานโอลิมปิก ทีมของฉันได้ทำลายกำแพง แล้วสร้างพื้นที่ให้พวกเราได้ยืนหยัดสู้เพื่อสิ่งที่เราเชื่อมั่น”
ไคล์ แวนเดอร์-ไคป์ เป็นนักกรีฑาทีมชาติออสเตรเลียที่ลงแข่งในโอลิมปิกถึงสองครั้ง อีกทั้งยังลงแข่งในงานคอมมอนเวลธ์ เกมส์ และการแข่งขันระดับโลกอีกหลายหน
ไคล์ แวนเดอร์-ไคป์ ขณะแข่งกรีฑาโอลิมปิกที่ซิดนีย์เมื่อปี 2000
ไคล์เริ่มเล่นกีฬาตั้งแต่ยังเด็ก และใช้กีฬาเป็นสื่อกลางแสดงตัวตนของเขาและสานสัมพันธ์กับชุมชน
"พ่อแม่อุปการะผมตั้งแต่ยังอายุห้าสัปดาห์ คำถามแรกๆ ในชีวิตของผมที่พยายามหาคำตอบก็คือ ทำไมผมถึงหน้าตาไม่เหมือนพ่อแม่ ทำไมสีผิวของพวกเราไม่เหมือนกัน ในฐานะที่ผมเป็นลูกบุญธรรม ผมว่าการค้นหาอัตลักษณ์ของตนเอง นั้นเป็นโจทย์แรกของชีวิตผมเลย"
ทั้งเพื่อนและพ่อแม่ของไคล์ต่างก็สนับสนุนให้เขาค้นหาและเข้าใจตัวตนของตัวเอง แต่เป็นไคล์เองที่ตัดสินใจร่วมโครงการนักกีฬาเยาวชน หรือ Little Athletics ซึ่งเป็นโครงการที่จัดให้เด็กและเยาวชนได้แข่งกีฬาในรัฐต่างๆ และภายหลังก็ปูทางให้ไคล์ได้กลายเป็นนักกีฬาทีมชาติออสเตรเลียในที่สุด
อย่างที่นักกีฬามืออาชีพได้พิสูจน์มาก่อน ทั้งลิเดียและไคล์ต่างก็เปลี่ยนอุปสรรคที่ยากลำบากให้เป็นแรงขับเคลื่อนที่พาพวกเขาไปสู่ความสำเร็จ ทำให้เห็นว่ากีฬานั้นมอบพลังให้ผู้เล่น
ไคล์ แวนเดอร์-ไคป์ ถ่ายรูปพร้อมแม่บุญธรรม แพทริเชีย แวนเดอ-ไคป์ และแม่ผู้ให้กำเนิด ซูซาน ดอสัน
กีฬาเป็นตัวเชื่อมวัฒนธรรมและอัตลักษณ์ของชนพื้นเมืองออสเตรเลียได้อย่างไร?
สำหรับนักกีฬาชนพื้นเมืองแล้ว กีฬาไม่เพียงแต่เป็นการแข่งขัน แต่ยังเป็นการแสดงออกเชิงวัฒนธรรมอีกด้วย ตั้งแต่ธงของชาวพื้นเมืองและชาวช่องแคบทอเรสที่แขวนอยู่ในห้องแต่งตัว ไปจนถึงนักกีฬาผู้ที่อวดเชื้อสายของตัวเองอย่างภาคภูมิใจบนสนามแข่ง ต่างก็แสดงให้เห็นว่ากีฬาคือพื้นที่ที่โอบรับคนทุกกลุ่ม
ไคล์เล่าประสบการณ์ที่เขาได้พบนักฟุตบอลเอเอฟแอลในตำนานอย่าง มอริส รีโอลี
“ผมจำได้แม่นว่าตอนประถมต้นผมชื่นชอบนักกีฬาอย่าง ไลโอเนล โรส แล้วก็ อีวอน กูลากอง เป็นอย่างมาก แล้วผมก็โชคดีที่ตอนนั้น มอริส รีโอลี นักฟุตบอลชาวพื้นเมืองมาเยี่ยมที่โรงเรียน เขาเล่าประสบการณ์ตัวเองในฐานะนักฟุตบอล แล้วก็แบ่งปันเรื่องราวภูมิหลังชนเผ่าพื้นเมืองของเขาด้วย มอริสเขาจับผมไปคุยในห้องคุณครู แล้วบอกผมว่า ไคล์ การเป็นชนพื้นเมืองเดิมไม่ใช่ปมด้อยนะ อัตลักษณ์ของเราเป็นข้อได้เปรียบต่างหาก เธอต้องใช้ให้มันเป็นประโยชน์”
คำพูดของนักกีฬาชาวพื้นเมืองสร้างแรงบันดาลใจมหาศาลให้ไคล์ ส่งผลให้เขาแสดงศักยภาพอย่างเต็มที่ ไคล์ตัดสินใจว่าเขาจะเป็นนักกีฬาทีมชาติโดยหวังว่าเขาจะได้ใส่ชุดกีฬาสีเขียวทองสักวันหนึ่ง
ในปีค.ศ. 1990 ไคล์ก็ได้เป็นตัวแทนออสเตรเลียไปแข่งกีฬาเครือจักรภพที่เมืองออคแลนด์ ประเทศนิวซีแลนด์
“ตอนนั้นเป็นครั้งแรกเลยที่ผมเจอตัวตนของตัวเอง ตระหนักว่าผมเป็นคนออสเตรเลีย สวมชุดทีมชาติสีเขียวทอง แล้วผมก็ยังเป็นชนพื้นเมืองที่มีโอกาสได้ใส่ชุดทีมชาติ ได้เขียนประวัติศาสตร์ให้ตัวเองและให้ชนพื้นเมือง”
ผลงานที่น่าจดจำของนักกีฬาชนพื้นเมืองในวงการกีฬาออสเตรเลียมีอะไรบ้าง
มรดกของผลงานนักกีฬาชนพื้นเมืองนั้นหยั่งรากลึก พวกเขาสร้างแรงบันดาลใจให้เด็กๆ ในพื้นที่ห่างไกล ต่อสู้เพื่อค่าแรงที่เท่าเทียม และพิสูจน์ว่าอัตลักษณ์และวัฒนธรรมของชนพื้นเมืองก็เดินไปพร้อมสีเขียวทองของทีมชาติได้
ลิเดียฝากไว้ว่าเด็กผู้หญิงชนพื้นเมืองรุ่นใหม่ได้เห็นบุคคลตัวอย่างในวงการฟุตบอลนั้นสำคัญอย่างยิ่ง “ตอนนี้เรามีนักฟุตบอลหญิงที่เป็นชนพื้นเมือง เด็กๆ เขาเห็นตัวเองในนั้น เขาเห็นนักกีฬาเหล่านี้เป็นไอดอล”
สำหรับไคล์ การที่ได้เห็นว่าชุมชนและครอบครัวชนพื้นเมืองต่างก็บอกว่าเขาสร้างแรงบันดาลใจให้พวกเขานั้นตอกย้ำว่าพลังของกีฬานั้นเปลี่ยนชีวิตคนได้
“พอผมกลับมาใช้ชีวิตตามปกติ ไม่ต้องสวมบทนักกีฬาทุกเมื่อเชื่อวันอีกแล้ว ผมก็ได้ไปเยี่ยมชุมชนห่างไกล บางแห่งที่ไปนั้นไกลลิบ ผู้คนที่นั้น ทั้งป้าๆ ย่ายาย คนแก่คนเฒ่า ไปจนถึงลูกเล็กเด็กแดง
ต่างก็บอกผมว่าเขาเห็นผมในทีวีมาก่อน บอกว่าผมสร้างแรงบันดาลใจให้พวกเขา เหตุการณ์แบบนี้แหละที่ทำให้ผมรู้ว่ากีฬามีพลังต่อผู้คนขนาดไหน”
ไคล์ แวนเดอร์-ไคป์ ที่อูลูรู
แล้วการมีนักกีฬาชาวพื้นเมืองนั้นสำคัญต่ออัตลักษณ์ของประเทศออสเตรเลียอย่างไร?
นักกีฬาชนพื้นเมืองไม่ได้เป็นตัวแทนของความสำเร็จเพียงอย่างเดียว พวกเขาแสดงให้เห็นถึงความมุ่งมั่นที่ไม่ยอมแพ้ การยอมรับสู่สังคม และความภาคภูมิในใจวัฒนธรรมของตัวเอง การปรากฎตัวของพวกเขาบนเวทีโลกนั้นทำให้ออสเตรเลียหันมามองตัวเองใหม่ ว่าประเทศนี้แข็งแกร่งขึ้นมาได้จากชนพื้นเมืองและความสำเร็จของพวกเขา
นักกีฬาชนพื้นเมืองมีส่วนร่วมพัฒนาวงการกีฬาออสเตรเลียตั้งแต่ระดับชุมชนไปจนถึงระดับนานาชาติ ซึ่งพิสูจน์ว่ากีฬานั้นเป็นเครื่องมืออันทรงพลังที่สร้างความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน สร้างอัตลักษณ์ และสร้างแรงบันดาลใจ
สำหรับลิเดีย วิลเลียมส์ เพื่อนร่วมทีมของเธอก็สนับสนุนให้เธอนำเสนออัตลักษณ์ประจำชาติและวัฒนธรรมของเธอตลอดเส้นทางอาชีพนักกีฬา พวกเขาคอยให้กำลังใจ ฉงนสงสัยชีวิตของผู้หญิงชนพื้นเมืองเดิมอย่างลิเดีย และมุ่งมั่นสร้างความสามัคคีในทีมที่โอบรับความแตกต่างหลากหลาย
“สำหรับฉันแล้วการเป็นตัวแทนของประเทศ และตัวแทนของวัฒนธรรมชนพื้นเมืองนั้นสำคัญมาก สุดท้ายแล้วถึงเราจะมีตราประจำแผ่นดินบนชุด สวมสัญลักษณ์ธงชาติออสเตรเลีย แต่แท้จริงคือทีมของฉันมีวัฒนธรรมที่แข็งแกร่ง ในห้องแต่งตัวพวกเรามีธงชาวอะบอริจินและชาวเกาะช่องแคบทอเรส ทีมของเรามีความหลากหลายและความภาคภูมิใจเป็นแรงขับเคลื่อน ฉันดีใจที่มีโอกาสได้ถ่ายทอดตัวตนทั้งสองด้าน” ลิเดียเปิดเผย
ลิเดียยังคงมุ่งมั่นเรียนรู้เพื่อสร้างความเปลี่ยนแปลงที่ดีกว่า ในฐานะของนักกีฬาระดับโลกและผู้สร้างความเปลี่ยนแปลง
Australia Explained เป็นพอดคาสต์ข้อมูลและความรู้ เกี่ยวกับการปรับตัวให้เข้ากับชีวิตใหม่ในออสเตรเลีย คุณสามารถส่งคำถามหรือไอเดียหัวข้อที่น่าสนใจมาได้ที่ australiaexplained@sbs.com.au
