ཨེ་བྷོ་རི་ཇེ་ནལ་མི་རིགས་ལ་ས་ཁུལ་དང་ཚོ་ཁག་སོ་སོ་ལ་སྐད་རིགས་མ་འདྲ་བ་བརྒྱ་ཕྲག་ཁ་ཤས་ཡོད་པ་དང་། ཁོང་ཚོའི་སྐད་རིགས་ཁག་ཅིག་ཕན་ཚུན་འདྲ་པོ་དང་ཁག་གཅིག་ཁོང་ཚོ་ཕན་ཚུན་གྱིས་ཀྱང་གོ་ཐུབ་ཀྱི་མེད་པ་རེད།
ཨེ་བྷོ་རི་ཇེ་ནལ་མི་རིགས་ནི་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་གླིང་ཆེན་འདིའི་བདག་པོ་ཐོག་མ་དེ་ཡིན། མི་རིགས་དེས་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་རིང་གོས་སུ་ཤིང་གི་ལོ་མ་དང་སེམས་ཅན་གྱི་པགས་པ་གྱོན་ཞིང་། ཟས་སུ་སེམས་ཅན་གྱི་ཤ་དང་ཤིང་འབྲས། རྩི་ཤིང་། ཉ་སོགས་ཆུ་གནས་ཀྱི་སེམས་ཅན་བཟའ་བཞིན་ཡོད། གནའ་རབས་ནས་་ཁོང་ཚོའི་འཚོ་བ་སྐྱེལ་སྟངས་དེའི་ཐོག་ནས་ཁོང་ཚོའི་འཚོ་བ་དང་ཕྱིའི་ཁོར་ཡུག་དབར་མུ་མཐུད་དོ་མཉམ་གནས་ཐུབ་པར་བྱུང་ཡོད།
འོན་ཀྱང་ལོ་ངོ་ ༢༠༠ ཙམ་གྱི་གོང་སྟེ་ཕྱི་ལོ་ ༡༧༨༨ ལོར་དབྱིན་ཇིས་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་གླིང་ཆེན་འདིར་བཙན་འཛུལ་བྱས་རྗེས། ཁོང་ཚོའི་མི་ཚེ་འཚོ་བ་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེན་པོ་ཐེབས་ཡོད། ཆ་མེད་རྒྱུས་མེད་ཀྱི་ཡོ་རོབ་ཀྱི་མི་དཀར་དེ་ཚོ་ཨོ་གླིང་ས་ཐོག་འབྱོར་རྗེས་སྔར་མེད་ཀྱི་ནད་ངན་སྣ་ཚོགས་ཤིག་ཁྱབ་ནས་ཨེ་བྷོ་རི་ཇི་ནར་གྱི་མི་མང་པོ་ཞིག་འཆི་སྐྱོན་དང་དཀའ་སྡུག་ཚད་མེད་མྱངས། སྐབས་དེར་ཨེ་བྷོ་རི་ཇི་ནར་གྱི་མི་འབོར་བརྒྱ་ཆ་ ༥༠ ཙམ་འབྲུམ་འབུར་ནད་ཡམས་འགོས་ནས་འཆི་སྐྱོན་བྱུང་བར་བཤད།
ཐོག་མར་ཕྱི་ལོ་ ༡༧༧༠ ལོར་དབྱིན་ཇི་བཙན་རྒྱལ་རིང་ལུགས་ཀྱི་འཚོ་དམག་འགོ་འཛིན་དང་མྱུར་ཞིབ་པ་ Lt James Cook ལགས་ཀྱིས་སྣེ་ཁྲིད་པའི་ཚོ་ཁག་ཅིག་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་ས་ཐོག་ཏུ་འབྱོར་སྐབས། སུ་ཞིག་གིས་ཀྱང་སྐབས་དེའི་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ལྟར་གཞིས་ཁང་ཁྱིམ་དང་རྭ་བ་ར་སྐོར་མཐོང་རྒྱུ་མེད་སྟབས། ཁོང་ཚོས་བསམས་པར་གླིང་ཆེན་འདི་ནི་སུ་ཞིག་གིས་ཀྱང་བདག་བཟུང་བྱས་མེད་པར་འདོད་ཡོད། གླིང་ཆེན་དེ་སུ་ཞིག་གིས་ཀྱང་བདག་ཏུ་མ་བཟུང་བ་དང་སྐབས་དེ་བར་བེད་མེད་དུ་ལྷག་པའི་ས་ཆ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་བྱས།
ཕྱི་ལོ་ ༡༧༨༨ ལོར་དབྱིན་ཇིའི་བཀའ་བཀོད་དམག་དཔོན་ Captain Arthur Phillip ཀྱིས་སྣེ་ཁྲིད་པའི་དབྱིན་ཇིའི་བ་ཚོ་ཁག་ཅིག་སླར་ཡང་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་གླིང་ཆེན་ཐོག་འབྱོར་ནས་ས་ཁུལ་དབང་སྒྱུར་དང་གཞིས་ཆགས་རྒྱུའི་ལས་དོན་འགོ་འཛུགས་བྱས། ཐོག་མའི་ཆར་ཨེ་བྷོ་རི་ཇི་ནར་དང་མགོ་དཀར་དབྱིན་ཇི་དབར་འཆམ་མཐུན་གྱི་རྣམ་པ་ཞིག་བྱུང་ཡང་། རིམ་བཞིན་མི་སེར་སྤེལ་ཡུལ་གྱི་དབྱིན་ཇི་བ་ཚོས་ས་རྐོ་རྡོ་སློག་དང་། རྩི་ཤིང་གཅོད་འབྲེག་སོགས་ཕྱིའི་ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་འཚེ་ཚད་མེད་བཏང་རྐྱེན། ཨེ་བྷོ་རི་ཇི་ནར་གྱི་མི་ཚེོའི་འཚོ་བ་ཁོར་ཡུག་རྒྱ་ཇེ་ཆུང་དུ་ཕྱིན་རྐྱེན། འཚོ་བ་ལའང་དཀའ་ངལ་ཆེན་པོ་འཕྲད་པ་དང་བདག་བཟུང་ལ་གོམས་གཤིས་གཏན་ནས་མེད་པའི་ཨེ་བྷོ་རི་ཇི་ནར་གྱི་མི་ཚོས་དབྱིན་ཇི་བ་ཚོས་བཏབ་པའི་སྔོ་ཚལ་གང་བྱུང་བརྐུས་ནས་བཟས་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ཕན་ཚུན་དབར་འཁྲུག་འཛིང་ཤོར་ནས། མི་རིགས་གཉིས་དབར་གྱི་འབྲེལ་ལམ་ཇེ་སྡུག་ཏུ་འཁོན་འཛིན་སྔར་ལས་ཇེ་ཆེར་སོང་།
ཕན་ཚུན་འཁྲུག་འཛིང་དང་དམག་འཁྲུག་ཤོར་ནས་གསོད་རེས་སྐབས་ཨེ་བྷོ་རི་ཇི་ནར་མི་རིགས་ཀྱིས་རྡོ་དང་ཤིང་སོགས་སྤྱད་ནས་རི་དྭགས་རྔོན་སྟངས་ལྟར་གྱི་མི་དཀར་དབྱིན་ཇི་བ་ཉུང་ཤས་ཤིག་བསད་ཀྱང་། དེང་དུས་ཀྱི་གོ་ལག་དང་མེ་མདའ་བཟུང་ཡོད་པའི་དབྱིན་ཇི་བ་ཚོའི་ཁ་གཏད་མ་འཁྱོག་པར་མཐར་ཨེ་བྷོ་རི་ཇི་ནར་མང་པོ་ཞིག་བསད་རྨས་དང་འཛིན་བཟུང་བཙོན་འཇུག་བྱས་ནས་རང་དབང་ཡོངས་སུ་ཤོར། ལོ་ངོ་བརྒྱ་ཕྲག་ལྷག་ཙམ་རིང་དབྱིན་ཇིའི་མི་སེར་སྤེལ་ཡུལ་འོག་སེམས་ཅན་ལྟར་བཀོལ་སྤྱོད་དང་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་པའི་དཀའ་སྡུག་ཚད་མེད་མྱངས།
ཨེ་བྷོ་རི་ཇི་ནར་གྱི་ཕྲུ་གུ་མང་པོ་ཞིག་དབྱིན་ཇིའི་སྐད་ཡིག་དང་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་སློབ་སྦྱོང་སྤྲོད་སའི་སློབ་གྲྭར་ལྟར་བུར་འཁྲིད་ནས་ཕྱིན་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ཕྲུ་གུ་མང་པོ་ཞིག་ཕ་མ་དང་ཁ་བྲལ་ཡོད།
མཐར་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༢ ལོར་གཞི་ནས་ས་སྐྱེས་རྡོ་སྐྱེས་ཀྱི་མི་རིགས་ལ་འོས་ཤོག་ཐོག་མར་འཕེན་ཆོག་པའི་ཐོབ་ཐང་རག སྐབས་དེར་ས་སྐྱེས་རྡོ་སྐྱེས་མི་རིགས་ཀྱི་མི་འབོར་སྟོང་ཕྲག་ལྔ་བཅུ་ནས་དགུ་བཅུ་བར་ཡོད་སྐོར་གསལ།
༡༩༦༧ ལོར་ཨེ་བྷོ་རི་ཇི་ནར་མི་རིགས་རྣམས་ལ་གུས་ཞབས་བྱེད་དགོས་པའི་ཐོག་མར་ཁྲིམས་ལུགས་གཏན་འབེབས་བྱས་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༢ ལོར་ཨེ་བྷོ་རི་ཇི་ནར་མི་རིགས་ཀྱི་དོན་གཅོད་ལས་ཁུངས་ཤིག་བཙུགས་རྒྱུའི་ཐག་གཅོད་བྱས།
ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༤ ལོར་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡ་གཞུང་གིས་ཨེ་བྷོ་རི་ཇི་ནར་མི་རིགས་དང་། ཐོ་རི་སི་གླིང་ཕྲན་གྱི་མི་རིགས་རྣམས་ཀྱི་ཆེད་དུ་ལྷན་ཚོགས་ཤིག་གསར་འཛུགས་ཀྱིས། ལས་ཁུངས་དེ་ནི་ས་སྐྱེས་རྡོ་སྐྱེས་ཀྱི་མི་རིགས་རྣམས་ཀྱི་ཆེད་དུ་ལས་ཁུངས་ཆེས་མཐོ་ཤོས་དང་གལ་གནད་ཆེ་ཤོས་དེ་ཆགས་ཡོད།
ད་ལྟའི་ཆར་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་ནང་གཞུང་འབྲེལ་དང་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་མཛད་སྒོ་ཆེ་ཆུང་ཅི་འདྲ་ཞིག་འཚོགས་ནའང་། མཛད་སྒོ་འགོ་འཛུགས་སྐབས་ཐོག་མར་ཨེ་བྷོ་རི་ཇི་ནར་དང་ཐོ་རི་སི་གླིང་ཕྲན་པའི་མི་རིགས་སོགས་གླིང་ཆེན་འདིའི་ཐོག་ས་སྐྱེས་རྡོ་སྐྱེས་ཀྱི་མི་རིགས་རྣམས་ལ་གུས་ཞབས་འཚམས་འདྲི་སྔོན་ཏུ་གཏོང་དགོས་པ་ཡིན།
མ་ཚད་དེང་གི་ཆར་ཨེ་བྷོ་རི་ཇི་ནར་མི་རིགས་དང་ཐོ་རི་སོ་གླིང་ཕྲན་པའི་མི་སོགས་ཡུལ་འདི་གའི་ས་སྐྱེས་རྡོ་སྐྱེས་ཀྱི་མི་རྣམས་ལ་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡ་གཞུང་གིས་དམིགས་བསལ་མཐོང་ཆེན་དང་། འཚོ་བ་དང་། ལས་ཀའི་གོ་སྐབས། ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་། སྨན་བཅོས་གང་གི་ཐད་ནས་ཀྱང་ཧ་ཅང་དམིགས་བསལ་མཐོང་ཆེན་གནང་གི་ཡོད་པ་དང་། ཁོང་ཚོས་ད་དུང་མུ་མཐུད་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོང་དང་ས་ཆའི་བདག་དབང་རྩོད་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།
