Nguồn gốc trái bơ và cách chơi chữ của người Việt
Về nguồn gốc, trái bơ xuất phát từ lục địa châu Mỹ được thuần hóa lần đầu tiên tại Trung Mỹ cách nay 5 ngàn năm và tên 'avocado' là tiếng Tây Ban Nha, còn gọi là 'alligator pear' hay lê cá sấu.
Đây là loại trái cây có mặt hầu như quanh năm tại Úc, với thân mộc cao có thể đến 10 mét.
Chính vì chúng có mặt quanh năm nên các cộng đồng người Việt ở Mỹ, Úc, Canada và Pháp, thay vì chưng mâm ngũ quả nhân dịp Tết gồm mảng cầu, trái dừa, đu đủ và trái xoài, tượng trưng cho ý nghĩ Cầu-Vừa-Đủ-Xài, thì họ thay thế trái xoài bằng trái bơ 'avocado', do xoài chỉ có theo mùa, do đó mâm ngũ quả lại có tên là Cầu-Vừa-Đủ-Đô, lấy âm chót của 'avocado' tên trái bơ thế vào.
Các quốc gia trên thế giới trồng nhiều bơ có thể kể Chile, Mexico, các quốc gia Nam Mỹ và tiểu bang California của Hoa Kỳ, mặc dù chúng cũng xuất hiện nhiều nơi thuộc vùng ôn đới, như Trung Quốc với sản lượng lớn.
Tại Anh Quốc, bơ xuất hiện vào thập niên 1960 với tên 'avocado pear' và được gọi tắt là avo tại Nam Phi và Vương quốc Anh.
Tại Việt Nam, trái bơ có nhiều tại Đà Lạt và các vùng cao nguyên với khí hậu ôn đới, ở miền Bắc cũng có trồng trái bơ nhưng không phổ biến.
Các giống bơ khác nhau trên thị trường Úc
Loại bơ thường thấy bán tại Úc ở các siêu thị và các chợ thuộc loại bơ 'Hass', vỏ dày và cứng, có da sần sùi nhưng chất lượng cao, khi chín vỏ sẽ chuyển dần sang màu tím.
Sau khi chín, người ta có thể bảo quản đến 1 tháng mà chất lượng vẫn không thay đổi.
Về nguồn gốc tên gọi chữ 'Hass', một người đưa thư ở Nam California tên là Rudolph Hass trồng và phát triển và đặt tên cho nó theo họ ông.
Ngày nay bơ 'Hass' được xem là loại được ưa chuộng nhất do vị bùi của nó.
Ngoài ra còn loại bơ 'Shepard' da láng hơn, không sần sùi như bơ Hass, được ưa chuộng nhờ vị ngọt và hạt không lớn, thường có hình bầu dục một đầu lớn và thon dài cho đến cuống.
Một loại bơ khác được gọi là bơ Booth, là loại lai ghép giữa giống bơ Tây Ấn độ và giống bơ Guatamala, do chủ trang trại tên là William J.Krome và Will Booth ở vùng phía nam Florida lại tạo ra, thường có hình gần như tròn, cùng hương vị rất béo.
Làm món ăn với trái bơ và giá trị dinh dưỡng thường thức
Người tiêu thụ có kinh nghiệm thường mua các trái bơ trái nhỏ vừa bằng nắm tay, da láng, không bị hạt to và vị vừa béo và vừa ngọt, rất hợp khẩu vị của đa số người ưa chuộng.
Thỉnh thoảng tại các siêu thị xuất hiện loại bơ trái rất to, mỗi quả có thể nặng đến nửa kílôgram, thế nhưng hương vị không bằng những quả bơ loại nhỏ, vì ít béo và cũng không ngọt.
Tại Việt Nam, sinh tố bơ là một món phổ biến, bơ xay với sữa đặc có đường và chút đá, món ăn chơi ưa thích của xứ nhiệt đới.
Ở Úc, trái bơ với giá trị dinh dưỡng được ca tụng, được dùng đa dạng hơn trong chế biến các loại thực phẩm và món ăn.
Trong hai năm bị nạn dịch Covid, hàng tấn trái bơ đã bị đổ bỏ do không có người tiêu thụ, các khách sạn và những tiệm ăn không thu mua vào, nên kết quả là các nhà vườn phải thuê xe tải đem đổ đi và hình ảnh nói trên gây xúc động trong công chúng Úc.
Nhiều khảo sát cho thấy bơ có nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhiều người biết đến như tốt cho mắt, giảm cholesterol, giúp tim khỏe mạnh, chống đột quỵ, hấp thụ chất dinh dưỡng tốt hơn, có chất glutathione là chất chống oxy hóa rất quan trọng trong tiến trình chống lão hóa và cuối cùng là vitamin E, nhằm duy trì một cơ thể khỏe mạnh.
Trái bơ có hơn 14 loại vitamin và khoáng chất bao gồm canxi, sắt, đồng, phốt pho, kali, kẽm, natri, mangan và selen.
Ngoài ra bơ còn được sử dụng trong các mỹ phẩm cho việc chăm sóc sắc đẹp cho giới phụ nữ, với nhiều công thức khác nhau như xay nhuyễn rồi đắp lên mặt với bơ chín, nhưng đơn giản nhất là xắt lát đắp mặt với các quả bơ vừa chín tới.
Những món có trái bơ quen thuộc và... không quen thuộc
- Sinh tố bơ (có thể kết hợp... sầu riêng, hay cơm dừa non, có thể thay thế sữa đặc có đường bằng sữa tươi hay kem sữa, hay da ua sữa chua.
- Bơ dầm (với sữa đặc có đường, có thể kết hợp chuối, dâu tây, cam, việt quất)
- Bơ trét bánh mì sandwich (có thể kết hợp bơ đậu phộng, vegemite, mứt vỏ cam)
- Làm kem bơ (kem cây)
- Ăn kèm bên cạnh các món thịt cá chiên nướng
- Ăn kèm trứng chiên
- Trộn xà lách bơ (bơ, rau rocket, cà chua bi hay bơ, rau spinach, xoài, dưa leo)
- Làm món cơm cuộn bơ (như sushi)
Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm:
Thông tin được nêu trong bài này mang tính chất tổng quát. Thông tin này có thể không phù hợp với hoàn cảnh cá nhân của bạn, hãy liên lạc với chuyên gia dinh dưỡng hay bác sĩ của bạn để được tư vấn rõ ràng về tình trạng riêng của bạn.
