Năm 2025 khép lại, để lại một dấu ấn đậm nét trong lịch sử hiện đại của châu Á. Đây là một năm mà lục địa vàng không chỉ đối mặt với những cơn gió ngược từ chính sách bảo hộ của phương Tây và những xung đột biên giới khốc liệt, mà còn chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ của công nghệ và các liên minh kinh tế mới. Từ những phòng họp thượng đỉnh tại Singapore đến những vùng biên giới nóng rực ở Nam Á, châu Á đã thể hiện một bản lĩnh kiên cường, khẳng định vị thế là động lực tăng trưởng không thể thay thế của thế giới.
Bước ngoặt từ các liên minh và áp lực thuế quan
Ngay từ đầu năm 2025, bản đồ địa chính trị khu vực đã có sự thay đổi lớn. Tháng 1 đánh dấu cột mốc lịch sử khi Indonesia chính thức trở thành thành viên đầy đủ thứ 10 của khối BRICS. Là quốc gia Đông Nam Á đầu tiên gia nhập khối này, Jakarta đã gửi đi một thông điệp mạnh mẽ về việc giảm bớt sự phụ thuộc vào đồng đô la Mỹ và thúc đẩy thương mại bằng nội tệ. Bước đi này không chỉ nâng tầm vị thế của Indonesia mà còn mở ra một cực tăng trưởng mới cho khu vực.
Tuy nhiên, niềm vui về sự hội nhập bị phủ bóng bởi những biến động từ Washington. Khi Tổng thống Trump nhậm chức nhiệm kỳ thứ hai, thị trường châu Á ngay lập tức rung chuyển trước những đe dọa áp thuế quan "đối ứng". Trong khi đó, nền kinh tế Trung Quốc – "đầu tàu" của khu vực – bắt đầu lộ rõ dấu hiệu chậm lại với mức tăng trưởng dự báo chỉ khoảng 4,5%. Cuộc khủng hoảng bất động sản kéo dài đã trở thành lực cản lớn, buộc Bắc Kinh phải loay hoay tìm lời giải cho bài toán niềm tin tiêu dùng.
Bình minh của kinh tế số giữa rào cản thương mại
Bước sang quý II, trong khi những bóng ma thuế quan bắt đầu hiện hữu, ASEAN đã tạo ra một "lá chắn" tự thân đầy ấn tượng. Việc ký kết Hiệp định Khung Kinh tế Số (DEFA) là một bước tiến mang tính thời đại. Đây là thỏa thuận khung về kinh tế số đầu tiên trên thế giới dành riêng cho một khu vực, với tham vọng đưa quy mô kinh tế số ASEAN chạm mốc 1.000 tỷ USD vào năm 2030.
Sự hài hòa hóa các quy định về dữ liệu xuyên biên giới và thanh toán điện tử đã giúp các nước Đông Nam Á như Việt Nam, Thái Lan và Indonesia giữ vững sức hút dù chuỗi cung ứng toàn cầu có nhiều biến động. Trong khi Trung Quốc nỗ lực tự chủ công nghệ bán dẫn và AI để đối phó với các hạn chế từ Mỹ, thì dòng vốn đầu tư lại có xu hướng dịch chuyển mạnh sang các láng giềng Đông Nam Á và Ấn Độ để phân tán rủi ro.
Những ngày tháng 5 rực lửa và phép thử ngoại giao
Tháng 4 và tháng 5 năm 2025 ghi nhận những thời khắc căng thẳng nhất về cả kinh tế lẫn quân sự. Sự kiện "Liberation Day" (Ngày Giải phóng) do Tổng thống Trump công bố đã giáng một đòn mạnh vào xuất khẩu khu vực với mức thuế cao ngất ngưởng: Việt Nam chịu mức 46%, Campuchia 49% và Indonesia 32%. Các quốc gia đã phải bước vào những cuộc đàm phán song phương đầy kịch tính để tìm kiếm lối thoát.
Đỉnh điểm của sự bất ổn là cuộc xung đột vũ trang giữa hai cường quốc hạt nhân Ấn Độ và Pakistan vào tháng 5. Sau vụ tấn công khủng bố tại Pahalgam, New Delhi đã phát động chiến dịch Operation Sindoor, dẫn đến những màn đáp trả bằng không kích và tên lửa từ phía Islamabad. Thế giới nín thở dõi theo khi máy bay của cả hai bên đều bị bắn hạ. Phải nhờ đến sự can thiệp ngoại giao quyết liệt và áp lực thương mại từ Tòa Bạch Ốc, một lệnh ngừng bắn mới được thiết lập vào ngày 10/5. Dù súng đã lặng, nhưng vết thương này đã khiến GDP Nam Á sụt giảm đáng kể trong quý II.
Cuộc đua trí tuệ nhân tạo và những xung đột âm ỉ
Giữa những khoảng lặng của tiếng súng, châu Á lại bùng nổ trong cuộc đua trí tuệ nhân tạo (AI). Hội nghị "SuperAI" tại Singapore vào tháng 6 đã trở thành tâm điểm toàn cầu, thảo luận về "AI có tính tác nhân" (agentic AI) và công nghệ robot. Đây là minh chứng cho việc châu Á không còn chỉ là công xưởng sản xuất mà đã trở thành trí tuệ của thế giới.
Tuy nhiên, hòa bình vẫn là một khái niệm mong manh. Tháng 7, xung đột biên giới Thái Lan - Campuchia bùng phát xung quanh các tranh chấp tại khu vực cổ tự, gây thương vong và buộc hàng nghìn người phải di tản. Một lần nữa, vai trò trung gian của ASEAN và sức ép từ các cường quốc mới giúp tình hình tạm thời lắng dịu.
Dù tổ chức IMF đã hạ dự báo tăng trưởng của khu vực xuống 4,7%, nhưng những điểm sáng về công nghệ tại Đài Loan (Trung Quốc) hay làn sóng khởi nghiệp tại Ấn Độ vẫn tạo ra một lực đẩy đối trọng mạnh mẽ.
Thiên tai và những thách thức nhân đạo cuối năm
Quý IV năm 2025 không chỉ đối mặt với những khó khăn kinh tế mà còn phải hứng chịu sự thịnh nộ của thiên nhiên. Tháng 11 trở thành "tháng đen tối" khi hiện tượng La Niña gây ra chuỗi thiên tai thảm khốc. Cơn lốc Senyar tại eo biển Malacca và bão Kalmaegi tại Philippines đã gây ra lũ quét và lở đất trên diện rộng.
Indonesia: Là quốc gia chịu thiệt hại nặng nề nhất với hơn 800 người tử vong tại Sumatra.
Tổng thiệt hại: Hơn 1.600 người chết và 10 triệu người bị ảnh hưởng trên khắp Đông Nam Á và Nam Á.
Hậu quả: Cơ sở hạ tầng bị tàn phá nặng nề, làm trầm trọng thêm tình trạng bất ổn kinh tế vốn đã mong manh.
Tại Nam Á, tình hình chính trị cũng không mấy khả quan khi các cuộc biểu tình tại Bangladesh dẫn đến sự thay đổi lãnh đạo tạm thời, còn biên giới Pakistan - Afghanistan liên tục xảy ra đụng độ do tranh chấp nguồn nước.
Viễn cảnh 2026: Sự phục hồi và đa cực hóa
Bất chấp một năm 2025 đầy rẫy chông gai, các chuyên gia từ World Bank và Brookings dự báo một tương lai lạc quan hơn cho năm 2026. Châu Á được kỳ vọng sẽ "hồi sinh" với mức tăng trưởng phục hồi lên khoảng 5,0% - 5,2%.
Động lực từ công nghệ và thương mại nội khối
Thương mại nội khối ASEAN, vốn đã tăng 15% trong năm 2025, sẽ tiếp tục là bệ đỡ giúp khu vực giảm bớt cú sốc từ thị trường Mỹ. Hiệp định DEFA đi vào thực thi sâu rộng sẽ kích thích kinh tế số tăng trưởng 20% mỗi năm. AI sẽ không còn là lý thuyết mà đi sâu vào sản xuất thông minh tại Hàn Quốc, Nhật Bản và các trung tâm fintech tại Singapore.
Vị thế đa cực và sức mạnh nội tại
Ấn Độ dưới sự dẫn dắt của Thủ tướng Modi sẽ đẩy mạnh chiến dịch "Make in India 2.0", tập trung vào năng lượng tái tạo để khẳng định vị thế siêu cường. Trong khi đó, các quốc gia như Việt Nam và Thái Lan sẽ tiếp tục là điểm đến ưu tiên trong chiến lược đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu.
Những rủi ro cần cảnh giác
Dù triển vọng tươi sáng, châu Á vẫn phải đối mặt với ba rủi ro lớn:
Nợ công: Áp lực nợ tại Trung Quốc và một số nước Nam Á vẫn là "quả bom nổ chậm".
An ninh mạng: Sự bùng nổ của AI đi kèm với những lỗ hổng bảo mật xuyên biên giới.
Địa chính trị: Những căng thẳng tại Ngũ Giác Đài và Bắc Kinh về vấn đề bán dẫn sẽ tiếp tục tạo ra những biến số khó lường.
Khép lại hành trình 2025, châu Á đã chứng minh rằng: Trong biến động luôn có cơ hội. Bằng cách nắm bắt công nghệ và thắt chặt các liên minh khu vực, lục địa này đang tự viết nên chương mới cho chính mình – một chương của sự tự chủ, sáng tạo và trỗi dậy mạnh mẽ hơn bao giờ hết.