Tiếng súng ngay bên ngoài các nhà băng của Afghanistan đang trở nên là âm thanh quen thuộc: các tay súng Taliban đang nả đạn nhằm kiểm soát người dân đang cuống cuồng tìm cách rút tiền tiết kiệm của mình.
Kiều hối từ nước ngoài gởi về cũng đã bị cắt vì các đại lý chuyển tiền như Western Union đã bị đóng cửa. Không có tiền, ngày càng có nhiều người đem đồ trang sức cá nhân hoặc đồ gia dụng gia đình đi bán để có tiền sinh sống.
Các quan chức Taliban nói rằng những chuyện như thế này sẽ trở lại bình thường một khi chính phủ mới được thành lập. Lúc đó thì trật tự thị trường sẽ được khôi phục lại và họ kêu gọi các nước tiếp tục duy trì quan hệ kinh tế với Afghanistan.
Nhưng cho đến lúc đó đối với những người như Abdullah Khan, cư dân Kabul - việc có thể rút tiền tiết kiệm trong tài khoản ngân hàng của mình vẫn là ưu tiên hàng đầu của anh.
“Mọi người đến đây phải xếp hàng rất lâu, có ít nhất 1.500, 2.000 người ở đây, hôm qua cũng vậy. Mọi người chấp nhận rủi ro và phiền phức để mong có thể rút tiền của mình. Tình hình không tốt lắm mà Taliban thì hứng lên là nổ súng. "
Theo chỉ thị mới của ngân hàng trung ương do Taliban ra lệnh, các cá nhân và doanh nghiệp hiện có thể rút không quá $200 USD một tuần từ tài khoản của họ, đây thật sự là một đòn giáng mạnh vào nền kinh tế vốn chỉ chuộng sử dụng tiền mặt.
Đối với Taliban, khó khăn kinh tế ngày càng gia tăng đang là thách thức lớn nhất của họ, cùng với việc lạm phát và nguồn tiền được giữ lại thay vì đẩy vào lưu thông trong thị trường đang là những vấn đề đang làm tăng thêm khốn khó cho một quốc gia nơi hơn một phần ba dân số sống với mức dưới $3 AUD một ngày
Và chính trẻ em là đối tượng bị ảnh hưởng nhiều nhất.
Quan chức nhân quyền hàng đầu của Liên hợp quốc tại Afghanistan, Ramiz Alakbarov, cảnh báo một nửa số trẻ em Afghanistan dưới 5 tuổi đang ở trong tình trạng suy dinh dưỡng nghiêm trọng - với hạn hán, xung đột, thiếu hàng nhập khẩu đã làm tình hình trầm trọng thêm.
“Như trước đây chúng tôi đã nói là đến cuối tháng 9 thì các kho dự trữ của Chương trình Lương thực Thế giới hiện có trong nước sẽ hết sạch. Lúc đó chúng tôi không còn hàng. Chúng tôi không thể cung cấp các mặt hàng thực phẩm thiết yếu như thường lệ nữa vì mọi thứ đã hết. Trong khi để duy trì nhu cầu hiện tại chúng tôi cần ít nhất 200 triệu đô la, mà đó là chỉ để cho thực phẩm. Ít nhất là cũng đã có hơn 1/3 dân số đất nước hiện không chắc chắn rằng gia đình họ sẽ đủ ăn một ngày một bữa hay không. "
Khoảng 12 tỷ đô la Úc dự trữ ngoại hối được giữ bên ngoài quốc gia và nằm ngoài tầm với của chính phủ phôi thai của Taliban, vốn vẫn chưa được chính thức bổ nhiệm, chứ chưa nói đến được quốc tế công nhận.
Michael Kugelman, Phó Giám đốc Chương trình Châu Á và Cộng sự cao cấp về Nam Á tại Trung tâm Wilson ở Hoa Kỳ cho biết Afghanistan đang trong một cuộc khủng hoảng kinh tế thêm nữa do Taliban thiếu kinh nghiệm quản lý kinh tế.
“Bạn có một cơn bão hoàn hảo ở đây. Cơn bão ở đây là gì? Một chính phủ nắm quyền mà không có bất kỳ kinh nghiệm nào về các chính sách kinh tế vĩ mô. Taliban, kinh nghiệm về quản trị của họ là tập trung vào tàn bạo công lý và hoàn toàn không dựa trên chính sách kinh tế hợp lý. Do đó, khi bạn có một chế độ mà không có bất kỳ kinh nghiệm nào đối phó với với tình hình khủng hoảng chính sách lớn như hiện nay, cộng với thực tế là cộng đồng quốc tế sẽ cắt giảm giao dịch, không cho chính phủ Taliban tiếp cận được với các nguồn quỹ, và như như vậy thì chính người dân Afghanistan là những người sẽ chịu thiệt hại nhiều nhất."
Trung Quốc lên tiếng nói rằng họ hy vọng Afghanistan đáp ứng được kỳ vọng của cộng đồng quốc tế khi có một cấu trúc chính trị cởi mở và hòa đồng.
Phát ngôn này Trung Quốc đưa ra sau khi có báo cáo rằng Taliban dự kiến sẽ thông báo về việc thành lập chính phủ mới vào thứ Sáu, 3/9.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Wang Wenbin nói rằng Taliban cần phải đoạn tuyệt với chủ nghĩa khủng bố và "sống hòa thuận" với các nước láng giềng.
Ông Wang một lần nữa chỉ trích Hoa Kỳ vì sự can dự của họ và việc rút quân sau đó, nói rằng ông hy vọng sẽ có các cuộc điều tra về thời gian Hoa Kỳ hiện diện ở Afghanistan.
“Mặc dù quân đội Hoa Kỳ đã rút khỏi Afghanistan, nhưng những tội ác mà lực lượng Hoa Kỳ và đồng minh của họ đã gây ra trong hơn 20 năm tàn sát thường dân ở Afghanistan phải được điều tra, và thủ phạm phải được đưa ra công lý. Cuộc sống của người dân Afghans cần được bảo vệ và nhân quyền của người dân Afghanistan đáng được tôn trọng. Đây là vấn đề của công lý quốc tế và tiến bộ nhân quyền."
Bộ trưởng Ngoại giao Pakistan Shah Mahmood Qureshi nói rằng cộng đồng quốc tế sẽ tiếp tục tham gia và không bỏ rơi Afghanistan vì lợi ích của hòa bình và ổn định - ngay cả khi điều đó có nghĩa là đàm phán với Taliban.
Ông Qureshi nói rằng Taliban cần phải được kiểm tra.
“Có hai lựa chọn hoặc là tham gia hoặc là bỏ mặc như cái cách rút lui chẳng hạn, chúng tôi xong việc rồi, rửa tay, chúng tôi rời đi thôi. Đó là một lựa chọn nguy hiểm. Đó là một lựa chọn của dẫn tới việc người dân Afghanistan sẽ bị bỏ rơi, tất cả mọi người. Tôi đang nói về con người. Đó là sai lầm đã phạm phải vào những năm 90. Tôi sẽ kêu gọi cộng đồng quốc tế không lặp lại sai lầm tương tự nữa Với Taliban hãy kiểm tra họ trước khi tin tưởng . Họ đã tuyên bố. Hãy xem họ có sống đúng như những gì họ nói không "
Trong khi đó, Taliban nói rằng 41 binh sĩ Australia thiệt mạng trong cuộc chiến ở Afghanistan đã chết một cách vô ích.
Trong một cuộc phỏng vấn với Nine Network, người phát ngôn của Taliban Suhail Shaheen cũng bác bỏ tuyên bố người Úc đã bị các tay súng Taliban tấn công khi đang tìm cách sơ tán ra khỏi đất nước ở cửa ngõ qua sân bay Kabul.
Bộ trưởng Ngoại giao Australia đã trả lời.
Phát biểu trên đài phát thanh 2GB, bà Payne đã lên án những bình luận của ông Shaheen liên quan đến quân đội Úc đã hy sinh trên chiến tuyến trong cuộc chiến kéo dài 20 năm.
“Tôi thấy bình luận đó thật đáng thất vọng. Tôi thấy những loại tuyên bố đó, phủ nhận sự đóng góp của Úc trong trường hợp này và cộng đồng quốc tế đã nỗ lực thực hiện ở Afghanistan trong nhiều năm, thật đáng thất vọng. Chúng tôi chắc chắn sẽ có những đánh giá và nhận định thấu đáo về Taliban và chế độ mà họ thiết lập, và đánh giá của chúng tôi là dựa trên hành động của họ chứ không chỉ bằng lời nói của họ.”
Mời vào phần audio để nghe toàn bộ nội dung
